در ادامه سفرهای شیرین مان به استان های زیبا و پرافتخار ایران عزیز به استان اصفهان و شهر نطنز می رسیم. یکی از بهترین جاذبه های گردشگری اصفهان مسجد جامع نطنز است، که در این مطلب به معرفی آن می پردازیم. سایت مستر بلیط با کامل ترین آمار و اطلاعات گردشگری همواره برای کمک به شما عزیزان و علاقه مندان به سفر آمادگی لازم را دارد، تا بتوانید به راحتی مقصدی رویایی برای سفری خاطره انگیز بیابید. استان اصفهان در بخش مرکزی ایران از مناطق تاریخی و پرطرفدار مسافران است، که سالانه افراد بیشماری را برای بازدید از جاذبه های بی نظیرش به آغوش گرم خود می کشاند. نطنز از شهرهای با طراوت و سرسبز شمال شرقی استان اصفهان محسوب می گردد، که پیشینه تاریخی بسیار غنی و با اصالتی را به خود اختصاص داده است.
اگر چه این شهر در حاشیه کویر قرار دارد، اما طبیعتی زیبا و بهشتی داشته و همواره مورد بازدید علاقه مندان قرار می گیرد. این شهر زیبا آثار باستانی و اماکن دیدنی زیادی همچون روستای ابیانه ، مجموعه افوشته، مسجد جامع، رباط شاه عباس، قلعه وشاق، چاه دیو، مجموعه سرشک، منطقه باستانی اریسمان، آتشکده و امامزادگان آقا علی عباس، شاهزاده محمد و سلطان حسین را در قلب خود جای داده. در این مقاله قصد داریم مسجد جامع نطنز را بیشتر بشناسیم، لطفا همراه ما باشید.
تاریخچه مسجد جامع نطنز
مجله مستربلیط این بار با موضوعی جالب به دیدار شما آمده تا بخشی از تاریخ پرافتخار ایران سربلند را مورد بررسی قرار دهد. مسجد جامع نطنز در اصل مجموعه ای از چندین عمارت و ابنیه مذهبی تشکیل شده، که در زمان حکومت اولجایتو خدابنده و فرزندش ابوسعید بهادرخان، تاسیس گردیده است. این بخش ها شمال یک خانقاه، بنای اصلی مسجد و آرامگاه شیخ عبدالصمد است که در جوار مناره ای 37 متری خودنمایی می کند. سال 1311 مسجد و متعلقاتش در فهرست سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسید. کهن ترین بخش مسجد نام گنبد خانه قدمتی مربوط به سال 389 هجری قمری را بر خود دارد و اطلاعات کاملش بر کتیبه ای که در سر در ورودی تعبیه شده به نگارش درآمده است.
کتیبه به مرور زمان با فرسایش روبه رو گردید تا در زمان صفویه مرمت و گچکاری شد. شبستان گنبد دار تاریخی 1000 ساله را یدک می کشد و مربوط به عهد دیلمی است، باقی قسمت های مسجد را بعدها به آن افزوده اند و تاریخی بالغ بر 730 سال را در خود نهان نموده اند. ایوان مقابل خانقاه و مقبره شیخ عبدالصمد نیز متعلق به زمان حکومت مغول است. مسجد جامع با گذر زمان و شرایط آب و هوایی دوره های مختلف با فرسایش مواجه می گردیده که در سال 1348 هجری به صورت جدی مورد مرمت قرار گرفت. معمار متبحر و هنرمند نطنزی به نام «شمس الدین محمد علی نطنزی» با دستان توانمند خود به بهترین شکل ساختمان را ترمیم نمود بدون اینکه دخل و تصرف یا تغییری در نوع ساختار و شیرازه آن بدهد.
معرفی بخش های مختلف
شهر نطنز به طور قطع یکی از بهترین مناطق توریستی کشور ما محسوب می گردد، که سالانه جمعیت فراوانی با خرید بلیط اتوبوس نطنز برای سفر به آن اقدام می نمایند. در برخی اسناد و تذکره های تاریخی قدمت آرامگاه شیخ عبدالصمد از بنای مسجد بیشتر ذکر شده و گویی به قصد احترام و علاقه ای که به شیخ داشته اند، پس از مرگش مزارش را به محلی برای عبادت تبدیل می کنند تا همواره مورد گرامی داشت قرار بگیرد. پس از اتمام مسجد با فاصله چند سال طاق نماها و ایوان های مشرف به صحن ساخته شده اند زیرا به راحتی می توان اختلاف سطح و شیوه معماری متفاوت آن ها را دریافت. طاق ایوان قسمت شمالی به دلیل فرسایش تا حدودی از بین رفت که در سال 1352 بر اساس نقشه اصلی موجود دوباره بازسازی گردید.
بخش غربی مسجد خانقاهی بزرگ بوده که امروزه تنها سر دری منقوش از آن باقی مانده و گویی که تا اواخر سلطنت قاجار همچنان مورد استفاده مردم و دراویش قرار می گرفته، که با هجوم افغان ها چیزی جز خرابه برجای نمانده است. در سال 1375 با نظارت سازمان میراث فرهنگی شبستان نسبتا بزرگی به جای ویرانه های خانقاه بنا شد، و سر در را نیز با کاشی ها و مقرنس های زیبا آذین بخشیدند. فضای داخلی و دیواره های مقبره شیخ را کاملا ساده و با استفاده از گچ ساخته اند، اما باقی بناها همگی با کاشی و سنگ منقوش گردیده اند. درب های چوبی بسیار بزرگی که در ابتدای بناها می بینید، با منبت و حکاکی بر چوب تاریخ ساخت و تعبیه شان را به ثبت رسانده اند.
درب ها قدمتی حدود 600 سال را نشان می دهد، و شبستان، صحن و ایوان ها با راهروهای گنبددار و چند وجهی به هم مرتبط شده اند. وجود کتیبه ها نیز درجای خود بسیار قابل تامل هستند، که نشان از مهارت بالای معماران و ذوق فراوان آنان دارد. به طور قطع ساخت بناها در دوره های مختلف اتفاق افتاده اما بر کتیبه ها تنها نام سلطان حسین بن ماستری و محمدعلی نطنزی به عنوان معمار به ثبت رسیده است. درب های چوبی در بخش هایی به شدت دچار فرسایش گردیده و تقریبا به حال خودش رها کرده اند.
کتیبه هایی شگفت انگیز و معماری خارق العاده
وقتی به مجموعه بناها وارد می شویم، کتیبه ها و لوح های مرمری که در سردر ابنیه تعبیه شده اند توجه هر بیننده ای را به خود جلب می نماید. هر کدام از این سنگ نبشته ها تاریخی مشخص و متفاوت را به ثبت رسانده اند، که حاکی از ساخت و اتمام مجموعه در طول سال های فراوان است. در ضلع شرقی گنبدخانه کتیبه ای با قدمت بسیار بیشتر از سایر لوح ها قرار گرفته است که تاریخ 389 قمری را نشان می دهد.
کتیبه ی مربوط به ایوان شمالی بنا که آن را متقارن با آرامگاه شیخ عبدالصمد ساخته اند سال 707 قمری را بر خود ثبت نموده و از بخش جنوبی مسجد که سر در خانقاه قرار گرفته نیز تاریخ 716 را که مشخصا مربوط به زمان مرمت بنا است را به تصویر می کشد. در ابتدای تاسیس مجموعه تاریخ ها یکسان بودند اما در مراحل بعدی و با هر بار ترمیم و بازسازی بناها معماران و یا حاکمان وقت تاریخ های متفاوتی را بر لوح های مرمری ثبت کرده اند. طراحی و نقش و نگارهای زیبا و منحصر به فردی که بر کتیبه ها حکاکی گردیده اند، هنر والای دستان توانمند معماران ایرانی را به نمایش می گذارد. اگر برای اولین بار است که می خواهید از مستر بلیط هتل تهیه کنید، رزرو آنلاین هتل شامل تخفیف می شود، کافی است تا به صفحه هتل مراجعه کرده و از کد استفاده کنید.
مقبره ی شیخ نورالدین عبدالصمد نطنزی
مقبره ای گنبدی که به شکل هشت ضلعی و در بخش مرکزی مخروطی طراحی شده است، در نمای داخلی و دیواره های بیرونی ساختاری کاملا ساده و به دور از هر تزئین و گچبری دارد. بعدها و با دوران حکومت خاندان صفویه کاشی کاری هایی در قسمت های قبر شیخ و تابوت چوبی تعبیه شده بر مزارش صورت پذیرفت. کتیبه ای همانند سایر بناهای مجموعه بر سردر آرامگاه قرار گرفته که با گچبری نقش هایی از گل و بوته و سه آیه از سوره مبارکه آل عمران ، حکاکی نموده اند. آزاره های چینی در کنار آجر و کاشی های فیروزه ای رنگ با طرحی از گل های چهارپر تصویری ساده اما زیبا را به تصویر کشیده است. قسمت داخلی مقبره و در بخش بقعه کتیبه ای چوبی نیز تعبیه گردیده است، که مختصر توصیفاتی از چگونگی ساخت آرامگاه و سازندگانش را بیان می دارد.
کتیبه ی چوبی تاریخ 1064 قمری را ثبت نموده است که مشخص می شود، سال ها پس از فوت شیخ اقدام به طراحی و تزئینش کرده اند. استاد معمار و کاشی کار بخش مقبره را در کتیبه ها حسین بن استاد اسماعیل سرشکی نطنزی نوشته اند. در برخی اسناد تاریخ نگاران نوشته اند که معماران با مهارت در آن برهه زمانی در شمال کشور مشغول به کار بوده اند و در ساخت بقعه و بناهای اطرافش از محدود اساتیدی که در شهر باقی مانده بودند کمک گرفته اند. در برخی نگارینه ها هم بخش هایی از تزئینات و کاشی کاری های دیگر نیز به چشم می خورد، که گویی به سرقت رفته اند. سنگی حکاکی و منقوش نیز در قسمت محراب قرار داشته است، که متاسفانه به صورت قاچاقی از کشور خارج کرده اند. طبق شواهد امر هم اکنون این سنگ در موزه ویکتوریا لندن است.
شرایط بازدید از مسجد جامع نطنز
برای بازدید از این مکان تاریخی و مذهبی هر زمان از روز که تمایل داشته باشید، می توانید اقدام نمایید. اما ما توصیه می کنیم برای استفاده از فضای معنوی مسجد موقع طلوع آفتاب یا اذان مغرب را در نظر بگیرید، زیرا اجرای مراسم مذهبی در این دو زمان بسیار عارفانه بوده، که دیدارش خالی از لطف نیست.
آدرس و نحوه دسترسی
مسجد نطنز در مرکز شهر قرار دارد، از منطقه باغستان به سمت خیابان باهنر و خیابان مالک اشتر، حرکت کنید به فرعی غربی و گلستان 5 وارد شوید تا مناره های مسجد و مقبره را به وضوح ببینید.