SSD(Solid State Disk)’ler ve Performans İlişkisi

Satın aldığımız bilgisayarlardaki bileşenler farklı kapasitelerde olabiliyorlar. Sistem performansını belirleyen onlarca farklı kriter var fakat donanımsal olarak genelde işlemci(CPU), bellek (RAM) gibi parçalarla ilgili performans sıkıntıları görebiliyoruz.

Eğer üst limitleri zorlayan işler yapıyorsanız yukarıda saydığım kriterlerin birini zorlarsanız performans problemleri görmeye başlamanız normal. Örneğin işlemciyi tam kapasite kullanmak ya da belleği tamamen kullanıp HDD üzerindeki swap alanını kullanmak önemli performans bariyerleri olarak karşımıza çıkıyorlar.

İşlemci ve bellek haricinde önemli bir performans kıstası çoğu zaman göz ardı ediliyor. Bu da sabit disklerin okuma ve yazma hızı. Genelde alınan disklerin sığası yani kaç GB/TB olduğuna bakılırken okuma/yazma performanslarına bakılmıyor.

Bu performansın ölçümünde ise genelde disk dönüş hızı (RPM)’e bakılıyor. Piyasada dakikada 4200 devirden başlayan ve 15000 devirlik profesyonel disklere kadar geniş bir hız yelpazesi var. Standart bir masaüstü bilgisayarda 7200 RPM’lik diskler kullanılırken, taşınabilir disk ve bilgisayarlar elektrik tüketimi kaygısından ötürü 5400 hatta 4200 RPM’lik disklerle pazarlanıyorlar. Yani bir taşınabilir bilgisayar hiçbir zaman masaüstü kadar hızlı okuma/yazma yapamıyor. Tabii ki daha hızlı diskleri kullanan istinai taşınabilir cihazlar da yok değil. Sunucu gibi ağır yük altında çalışan sistemlerde ise 7200 altsınır oluyor.

Her ne kadar bilgisayarları elektronik devreler bütünü olarak görsek de bilgisayarlarımızda mekanik olarak çalışan tek aktif birim HDD’ler(bir de aktif soğutma yapan fanlarımız var). Ancak bu da değişmek üzere.

USB flash bellekler uzun zaman harici bellek olarak hayatımıza girdiler ama harici sistemler dahili sistemler kadar hızlı olmadığından USB flash bellekleri sabit disklerimiz gibi kullanamıyorduk.

Ancak mühendisler HDD’nin yerini alacak bir flash disk yani SSD disk ürettiler. Ancak SSD’lerin büyük bir maliyet handikapı bulunmaktaydı ki halen SSD’ler HDD’lere göre pahalılar. Bu maliyeti minimumda tutmanın da yolu var ve bunu da yazının sonlarında tekrar değineceğim.

Performans olarak SSD ve HDD diskler arasındaki fark inanılmaz. Günümüzde SATA3'ler kullanılırken SATA arabirime sahip bir MacBook test objemiz oldu. MacBook’taki SATA 5400 RPM’lik diski SATA3 arabirime sahip ama MacBook’un SATA arabirimini nedeniyle çok daha yavaş çalışacak şekilde değiştirdik. SATA arabiriminden dolayı tam performans (sn’de 550 MB okumadan bahsediyoruz) alamasak da saniyede 55 MB’ye kadar ulaşan bir hızı gördük. Eski diskteki en yüksek değer 6–7 MB/sn olduğunu düşünürsek 10 kata yakın bir hız artışı var.

Peki SSD’ye geçtik de göz görülür şekilde neler değişti?

SSD’ye geçmeden önceki sistem açılış ve yazılımların açılışı disk okuma hızı yavaş olması nedeniyle düşüktü. Sistem belleğinde yeterince yer olmasına rağmen, CPU %100'e ulaşmamasına rağmen sistemde takılmalar rahatsız edici boyutlardaydı.

SSD sonrasında ise sistem açılışı 5–6 sn, en ağır yazılımlar (LibreOffice, Photoshop, Eclipse IDE gibi) bile yine 5–6 sn’lerde açılabilir hale geldiler. Üstelik hepsini aynı anda açsak bile hemen hemen aynı performans sözkonusu. Daha önce aynı işlem dakikalar alabilirdi, alabilirdi diyorum çünkü hepsini birlikte açmaya cesaret bile edemezdim!

Böyle olunca makine sanki yeni alınmış bir MacBook gibi çalışmaya başladı.

Bu sistemi HDD’li yeni bir iMac ile karşılaştırma yaparak test ettim ve iMac-MacBook arasında çok büyük farklar olmadığını hatta MacBook’un kimi zaman daha hızlı olabildiğini gördüm.

Fiyat / Kapasite

Başta söylediğim gibi SSD diskler çok yeni bir teknoloji değil ama çok pahalı ve kapasiteleri çok düşüktü.

Günümüzde HDD’ler 120 GB ile 2 TB arasında iken, SSD’lerde 64–256 GB arası seçenekler piyasada var. Fiyatlarda ise tam tersi bir durum sözkonusu. SSD düşük kapasitesine rağmen daha pahalıya geldiği için tercih edilmiyorlar.

Bu yüzden piyasadaki SSD üreticileri dahi bazı çözümler öneriyorlar. Bu çözüm ise SSD ve HDD’yi karışık kullanmak.

Öneriler sisteminizi, program dosyalarınızı SSD’de, büyük kapasiteleri dosyalarınızı (arşivleriniz, resimler, filmler vb.) HDD’lerde saklamak.

Böylece sisteminizi her daim hızlıca kullanabilirken kapasite sıkıntısı yaşamamız ve kapasite birim maliyetlerinizi de aşağıya çekmiş oluyorsunuz.

Aslında pahalı gibi gözükse bile yanında getirdiği performans ile tasarruf bile yapmış olabilirsiniz. Benim durumumda yavaşlayan MacBook yerine -en az- 2,5–3 bin TL’ye yeni bir Mac alarak da yakın bir performans yakalayabilirdim. Sadece 200 TL’den biraz fazlasını harcayarak yukarıdaki sisteme yakın bir performansa sahip olmak mümkün.

Originally published at Tolga Kaprol.