Derleyici ve Yorumlayıcılar: Tanım ve İşlevsellik
Derleyici:
- Derleyiciler, kaynak kodunu bir bütün olarak alır ve onu makine diline çevirir.
- Bu çeviri genellikle bir aşamada gerçekleşir ve sonuç, yürütülebilir bir dosyadır.
- Derleyici, tüm kodu derler ve hataların çoğunu derleme zamanında bulur. Yürütme sırasında hatalar nadirdir.
Yorumlayıcı:
- Yorumlayıcılar, kaynak kodunu satır satır okur ve her satırı yürütür.
- Yorumlayıcılar, kodu çalışma zamanında çevirir ve işler. Bu nedenle, her satır kod yürütülmeden önce çevrilir.
- Yorumlayıcılar, kodun hata ayıklanmasını ve yürütme sırasında dinamik olarak değişen değerlerin izlenmesini kolaylaştırır.
Süreç
Derleme Süreci:
- Lejik Analiz (Tokenization): Kaynak kod parçacıkları (token’lar) oluşturulur. Örneğin, değişkenler, anahtar kelimeler, operatörler vs.
- Ayrıştırma (Parsing): Token’lar, dilin sözdizimi kurallarına göre analiz edilir ve dilbilgisi ağacı (parse tree) oluşturulur.
- Anlamsal Analiz (Semantic Analysis): Dilbilgisi ağacı, semantik kurallara göre analiz edilir. Değişken türleri kontrol edilir, fonksiyon çağrıları doğrulanır vb.
- Optimizasyon (Optimization): Oluşturulan ara kod, optimize edilir. Bu adım, derlenen kodun daha hızlı veya daha az bellek kullanması için yapılan değişiklikleri içerir.
- Kod Üretimi (Code Generation): Derleyici, optimize edilmiş ara kodu makine koduna çevirir.
Yorumlama Süreci:
- Satır Satır Yorumlama: Kaynak kod satır satır okunur ve her bir satır yürütülür.
- Anında Çeviri ve Yürütme: Her satır, yorumlayıcı tarafından anında çevrilir ve yürütülür.
- Hata Ayıklama ve İzleme: Çünkü kod, çalışma zamanında yürütülür, hata ayıklama süreci daha dinamiktir ve değişken değerlerinin izlenmesi daha kolaydır.
Avantajlar ve Dezavantajlar
Derleyicilerin Avantajları:
- Genellikle daha hızlıdır, çünkü tüm kodu derler ve yürütülebilir dosyayı oluşturur.
- Derlenmiş kod, yürütme sırasında daha verimlidir.
Derleyicilerin Dezavantajları:
- Derleme süreci daha uzun sürebilir.
- Hata ayıklama ve kod değişiklikleri zaman alabilir.
Yorumlayıcıların Avantajları:
- Hızlı geliştirme ve hata ayıklama imkanı sağlar.
- Kodun dinamik olarak değişen çevreye uyum sağlamasını sağlar.
Yorumlayıcıların Dezavantajları:
- Genellikle daha yavaştır, çünkü kodu yürütme sırasında çevirirler.
- Optimizasyon seviyesi derleyicilere kıyasla daha düşüktür.
