Kullanıcı testi yapmadan kullanılabilirliği artırmak

Yasin Çelenk
5 min readMay 15, 2020

--

İlk yazımda, dijital ürünlerde kullanıcı deneyimini iyileştirmek için kullanıcı testi yapmadan uygulanabilecek bazı tasarım önerileri ve Jakob Nielsen’in sezgisel kullanılabilirlik kurallarından bir derlemeyi bulabilirsiniz.

Freepik
Freepik

Ürün başarısını artırmak için önemsemeniz gereken en önemli faktörlerden biri, kullanılabilirliktir. Bu, elde edilecek başarıda çok önemli bir yer tutar. bir Video konferans aracı olan Zoom, koronavirüs günlerinde evde çalışanlar için tercih edilen bir uygulama olmuştur. Bu başarısını kullanıcı odaklı tasarımıyla yakından ilişkilidir.

Kullanıcılar iyi deneyim sunan ürünlerle “severek etkileşim halinde olma” eğilimine sahiptir. Fakat ürününüzde birtakım kullanılabilirlik sorunları varsa bu kullanıcıların ürününüzden uzaklaşmasına neden olacaktır.

Kullanılabilirlik, ürününüzün ne kadar kolay kullanılacağını ölçümleyen bir kalite özelliğidir.

Dijital ürün ve hizmetinizin iyi bir kullanıcı deneyimine sahip olduğundan emin olmak çok önemlidir. Bunu ölçmek için tercih edilebilecek yöntemlerden bir tanesi kullanıcı testidir. Fakat kullanılabilirlik testi uygulanabilmesi için zaman, para ve kullanıcıya ihtiyaç vardır.

Bu yazıda, kullanılabilirlik testi yapmadan ürününüzün kullanıcı deneyimini nasıl artırılabileceğinize yönelik önerileri, kullanılabilirliğin öncüsü Jakob Nielsen’ın sezgisel kullanılabilirlik kuralları olarak bilinen 10 kuralına dayanarak ve kendi yorumlarımı katarak hazırladım. Keyifli okumalar…

1. Sistem durumunun görünürlüğü

Ürün, sistemin beklediği zamanlarda kullanıcıya sistemde anlık olarak neler olduğunu geribildirim yoluyla göstermelidir.

Aşağıdaki animasyonda dosya yükleme yüzdesi, analiz aşaması ve onay durumu gösteriliyor.

Christophe Kerebel, Qonto

2. Ürün ve gerçek dünyadaki karşılığının eşleşmesi

Bu kural ile ürün, kullanıcıların gerçek dünyada bildiği bir dil ile yol göstermeli ve gerçek dünyadaki kuralları izlemelidir.

Aşağıdaki görselde otobüs bileti almak için kullanılan koltuk seçiminin gerçek dünyadaki oturma düzeni ve koltuk yönüyle aynı olduğu görülmektedir.

enuygun.com, Otobüs bileti için koltuk seçme

3. Kullanıcı kontrolü ve özgürlüğü

Yanlış seçeneği seçmek insanlara özgü yaygın bir durumdur. Gerçek dünyada yapılamayan hatalardan geri alma ve yineleme seçeneğinin, üründe uygulanması kullanıcılara kontrolün kendilerinde olduğu ve özgür oldukları hissini verir.

Aşağıdaki örnekte yanlışlıkla silinmiş olan bir liste kişisinin geri alınabileceği mesaj görülüyor.

4. Tutarlılık ve standartlar

Tutarlılık ve standartlar tasarımları oluştururken dikkate alınması gereken ana faktörlerdendir. Tutarlılığı iç ve dış olarak iki şekilde düşünebiliriz.

Dahili Tutarlılık: Tasarımını yaptığınız üründe farklı amaç için aynı simgenin kullanılması tutarlı olmayan bir kullanım olacaktır. Örneğin güç açma ve kapatma adlı iki etiketin olduğunu ve her iki etiket için de aynı simgelerin kullanıldığını düşünün Bu tutarsızlığa yol açar. İki simge de aynı olduğu için kullanıcılarda karışıklık yaratacaktır.

Harici Tutarlılık: Benzer ürünlerde kullanılan kullanıcıların aşina olduğu, aynı anlamı barındıran, temel düzene aykırı olmayan temel tasarım kuralları izlenmelidir. Örneğin e-ticaret sitelerinde kullanılan sepetin yeri, arama alanının bulunduğu yer, reklam alanlarının kullanıldığı yerler gibi aynı amaca hizmet eden ögeler benzer yerlerde kullanılmıştır.

Aşağıdaki örnekte hepsiburada.com sitesinde kullanılan ana sayfa düzeni incelenebilir.

hepsiburada.com

5. Hata önleme

Hata önleme, önemli sezgisel kullanılabilirlik kurallarından biridir. Aşağıdaki pop-up mesaj oldukça bilinen bir mesajdır.

“Bunu silmek istediğinizden emin misiniz?”

Bu mesaj özellikle kritik verilerin yanlışlıkla silinmesini önlemek için kullanılan bir uyarı biçimidir. Kullanıcıları bu soruna karşı korumak için bir hata önleme uyarısına ihtiyaç vardır.

Aşağıdaki örnekte kullanıcı için kritik olan üyeliğin silinmesi öncesinde emin olunması için aşağıdaki pop-up talimat beklenmektedir.

opodo.com hesabım sayfası

6. Hatırlamak yerine tanıma

Hatırlama yerine tanıma kullanılabilirlik yöntemidir. Kullanıcıların hatırlamasını beklemek yerine bir önceki ziyaretinde yaptığı davranışları hatırlatma bu şekilde kullanıcının tanınıyorum hissini güçlendirme yöntemidir.

Aşağıdaki örnekte, kullanıcının daha önceki ziyaretlerinde yaptığı destinasyon aramaları tutularak sonraki ziyaretlerinde öneri olarak gösterilir.

enuygun.com — Önceki Aramalarım

7. Esneklik ve kullanım verimliliği

Bunu bir örnekle anlatmak gerekirse Instagram’da beğenme için fotoğrafın üzerine iki kez hafifçe vurmak, Dribbble’da bir resmi beğenmek için klavyeden L tuşuna basmak ya da bir açılan bir bottom sheet ögesini aşağıya doğru çekerek kapatmak esneklik sağladığı gibi kullanıcı verimliliğini de artırmaktadır.

Dribbble post detail

8. Estetik ve minimalist tasarım

Bu, ürünler için doğru oranda kullanılan veri ile tasarım yapmanız demektir. Yeterli oranda kullanılan veri ile yapılan tasarım çekici görsellere ihtiyaç duymaz. Çok fazla ayrıntı eklemek anlama zorluğu oluşturarak karmaşaya neden olabilir.

Örnekte görüldüğü gibi Google’ın ana sayfası en bariz örneklerden biridir.

Kullanıcıların hataları tanıma, tanılama ve kurtarma işlemlerine yardımcı olma

Kullanıcıların oluşan hatayı ve sebebini anlamasını ve bu hatadan nasıl kurutulacağı konusunda yardımcı olmaktır.

Hata aşamasında, hatanın oluştuğu bilgisi, sorunun ne olduğunun açıklanması ve oluşan hatadan nasıl kurtulabileceği bilgileri ile kullanıcı desteklenmelidir.

Örnekte bu bilgileri içeren bir hata sayfası örneği görülmektedir.

airbnb.com

10. Yardım ve belgeler

Dijital ürünler her geçen gün yeni ve daha farklı fonksiyonlara sahip ürünlere dönüşüyor. Bu nedenle kullanıcılara yardım sağlamanın önemi de artıyor. Kullanıcılar kolay ulaşılabilir yardım sayfaları ve bilgilerle problem yaşamadan ürün ve servislerle ilgili yeterli bilgi ve belgeye rahatlıkla ulaşabilirler.

Aşağıdaki tasarımda kullanıcılar merak ettikleri konu ile ilgili sorularını arama alanına yazabilir ve çıkan önerilerle kolaylıkla yollarını bulabilirler.

enuygun.com — SSS Sayfası

Yukarıda Jakob Nielsen’in 10 sezgisel kullanılabilirlik kuralını kendi yorumlarımla anlatmaya çalıştım. Bu yöntemleri kullanarak yaptığınız tasarımları değerlendirebilir, kullanılabilir ürünler ortaya çıkarabilirsiniz.

Şimdilik bu kadar.

Sonraki yazılarda görüşmek dileğiyle.

Kaynak: nngroup

--

--