Korkunç İvan Oğlunu Neden Öldürdü?
Rusya’nın önde gelen sanatçılarından İlya Yefimoviç Repin’in 1885 yılında tamamladığı ve en meşhur tablolarından biri olan Korkunç İvan Oğlunu Öldürüyor adlı eseri, sanat dünyasının en etkileyici ve en ses getiren yapıtlarından biri olmuştur. Peki bu dehşetli tabloya bakarken gözlerinde ve yüz ifadesinde pişmanlığını, çaresizliğini iliklerimize kadar hissettiğimiz Korkunç İvan kimdir, oğlunu neden öldürmüştür?
İvan IV. Vasiliyeviç, halk arasındaki ismiyle Korkunç İvan, son Moskova Knezi ve ilk Rus Çarı’dır. Rusya Çarlığı’nı kurmuş ve ölümüne kadar ‘‘Tüm Rusya’nın Çarı’’ sıfatıyla yönetmiştir. Halkı ve düşmanları arasında kararlı, acımasız, hırslı, gözükara, dengesiz, intikam duygusu yüksek biri olarak nam salmıştır.
Aslına bakılırsa Korkunç İvan’ın oğlu İvan İvanoviç’in babası tarafından öldürüldüğü hakkında kesin bir bilgi yoktur fakat çeşitli rivayetler mevcuttur. Ressam İlya Repin, tabloyu yapmaya karar verdiği esnada tarihçi Nikolay Karamzin’in anlattıklarından esinlenmiştir. Nikolay Karamzin’in anlattıklarına göre, Korkunç İvan ve oğlunun arası hiçbir zaman iyi olmamıştır.
Bir gün Korkunç İvan, oğlu İvan İvanoviç’in hamile eşi Yelena’nın odasına izinsiz girmiş ve onu o zamana göre uygunsuz şekilde giyinmiş halde görünce Yelena’yı döverek karnındaki bebeğinin ölümüne yol açmıştır. Olayın ardından İvan İvanoviç, daha önce yapmış olduğu iki evliliğinde eski eşlerinin babası tarafından manastıra gönderilmesinden ve şimdi de Yelena’nın karnındaki çocuğunun ölümünden dolayı babasını suçlamıştır. Korkunç İvan ise oğluna, o dönemde gerçekleşen Livonya Savaşı esnasında itaatsizlik ettiğine dair ithamda bulunmuştur. İvan İvanoviç, buna karşılık olarak babasına sadakatini tekrarlamıştır ama Korkunç İvan tartışmaları esnasında hiddetle asasını oğlunun kafasına vurarak onu yaralamıştır. İvan İvanoviç kanlar içinde yere yığılmıştır. Korkunç İvan’ın koşarak oğlunu göğsüne dayayıp ‘’Kahrolayım! Oğlumu öldürdüm, oğlumu öldürdüm!’’ diye bağırdığı rivayet edilir. Bu olaydan sonra Korkunç İvan günlerce oğlunun ölmemesi için dua etse de İvan İvanoviç hayatını kaybetmiştir.
Tablo, Korkunç İvan’ın oğlunu yaraladıktan sonra yaşadığı pişmanlığı yansıtır. Korkunç İvan gözlerindeki çaresizlik ve pişmanlıkla oğluna sarılmış, onun kanlar içindeki kafasını tutmaktadır. İvan İvanoviç ise gözündeki yaşı ile ölüme teslim olmuş bir şekilde babasının göğsündedir.
Tabloda bu kadar fazla kan bulunması, kırmızı rengin hakim olması, dehşetin ön planda tutulması, tablonun bir cinayeti sahnelemesi sebepleriyle tablo birçok eleştiriye maruz kalmış ve sansürlenmiştir. Sanat koleksiyoncusu Pavel Tretyakov tabloyu satın almasına rağmen tablonun sergilenmemesi emredilmiştir. Bir süre sonra bu yasak kalkmış ve tablo sergilenmeye devam etmiştir. Zaman ilerledikçe tabloya gösterilen şiddetli tepkiler dinmiş ve İlya Repin ülkenin önemli sanatçılarından biri olarak görülmüştür. Korkunç İvan Oğlunu Öldürüyor, İlya Repin’in ve Rus sanatının en önemli eserlerinden biri haline gelmiştir.
