Wat ik heb geleerd van Al Gore — 3: over droogte, branden en voedsel
Eind juni had ik het voorrecht om bij een driedaagse klimaattraining van het Climate Reality Project van Al Gore in Berlijn te zijn. Vandaag deel 3 over wat ik heb geleerd van mijn persoonlijke hoogtepunt: Gore’s wervelende bijna drie uur durende presentatie. Dat was niet alleen interessant en leuk. Het was ook verontrustend en eng. Gelukkig zijn er ook hoopgevende ontwikkelingen.
Dit is het derde artikel van een reeks blogs over het klimaat waarin ik het probleem uitleg. In de latere zal ik oplossingen beschrijven. En wat jij zelf kunt doen!
In mijn vorige blog post beschreef ik hoe warmere lucht meer vocht kan vasthouden. Net zoals warmere lucht meer water van de zee opzuigt –Gore deelde dat de lucht boven de zee nu al 5% meer luchtvochtigheid heeft dan in 1980– zuigt warmere lucht ook meer vocht op uit de aarde. Dit zorgt voor langere en intensere droogteperiodes.
Droogte brengt een hogere kans op bosbranden met zich mee. In het westen van de VS is het ‘bosbrand seizoen’ inmiddels 105 dagen per jaar langer dan in 1970. Niet iedereen maakt zich er echter druk om, zo getuige deze foto van mensen die golf speelden terwijl achter hun een heftige bosbrand woedt. Honderdduizenden hectare bos is verbrand in Portugal, Chili, Italië, Kroatië en de VS in 2017. Wat is de oorzaak van deze branden? Een belangrijke oorzaak is natuurlijk: bliksem. Gore deelde dat voor elke graad temperatuurstijging bliksem ongeveer 11% méér voorkomt. Elke bliksemschicht boven een droog stukje land brengt het risico op een brand met zich mee.
Droogtes gebeuren overal ter wereld. Ik denk dat je niet zit te wachten op een lange deprimerende lijst met plaatsen waar dit gebeurt, dus ik zal het kort houden. Op elk continent zijn er voorbeelden van intense droogtes. Recente voorbeelden tonen lege waterreservoirs of extreem droge grond. Dit gebeurt in Italië, Spanje en Duitsland. Zuid Korea, India of China. Sudan, Kenia, Zuid-Afrika of Zimbabwe. In 2013 en 2014 heb ik wat tijd doorgebracht in Jemen als trainer voor een WHO Health Leadership Program. Daar heb ik met mijn eigen ogen gezien wat voor impact de droogte heeft. Sana’a, de hoofdstad van Jemen, was tóen al hard op weg om de eerste hoofdstad ter wereld te worden zonder water.
Wat gebeurt er als je geen toegang tot water hebt? Je trekt weg. En dat zorgt voor conflicten. Het was precies dit dat ik beschreef in mijn motivatiebrief toen ik mij in 2009 aanmeldde voor Geopolitics, Territory & Security aan King’s College in London. Een ander gevolg is dat eten duurder wordt, waardoor het voor mensen moeilijker en moeilijker wordt om hunzelf en hun familie van eten te voorzien. Voor mijn studie –ik werd aangenomen aan King’s College– schreef ik een artikel waarin ik onder meer de voedselrellen besprak die er waren in 2007 en 2008. Deze voedselrellen kwamen voor in meer dan dertig landen, en twee regeringen zijn erdoor gevallen. Het is daarmee duidelijk geworden dat klimaatverandering politieke consequenties heeft. Want wat gebeurt er als je geen eten hebt? Je trekt weg. Ook dat zorgt voor conflict. We zien een enorme migratiestroom. In Europa met name vanuit het Midden Oosten en centraal en noord Afrika, waar intense droogtes veel zijn voorgekomen.
Behalve een tekort aan water en eten, kan hitte er ook voor zorgen dat migratie op gang komt. De hitte index combineert luchtvochtigheid en temperatuur. Ik heb deze hitte index ook aangehaald in mijn artikel dat werd gepubliceerd door het World Economic Forum: als de hitte index warmer is dan onze lichaamstemperatuur, kunnen wij simpelweg niet meer afkoelen. Als je te lang in deze hitte verblijft ga je dood. Vandaag de dag ervaart ongeveer 30% van de wereldbevolking een potentieel dodelijke combinatie van hitte en luchtvochtigheid voor tenminste 20 dagen per jaar. Als we het klimaatprobleem niet aanpakken zal ongeveer 75% van de wereldbevolking dodelijk temperaturen hebben voor tenminste twintig dagen per jaar.
Wat ik nooit heb doorgedacht, en me daardoor absoluut verraste, is wat opwarming doet met onze voedselvoorziening. Voor elke graad Celsius temperatuurstijging daalt de opbrengst van gewassen als maïs, soja, graan en rijst tussen de 3,1% (voor soja) en 7,4% (voor maïs) omdat ze gevoelig zijn voor hitte. Deze gewassen representeren ongeveer tweederde van alle calorieën die mensen eten ter wereld. Een hogere temperatuur zorgt er daarnaast voor dat het risico op een plaag veel groter wordt, wat de gewassen ernstig kan aantasten. Bovendien zorgt een hogere concentratie CO2 ervoor dat de natuurlijke afweermechanismes van een plant minder worden, en verlaagt een hoge concentratie CO2 de opname van proteïnen en voedingsstoffen zoals zink, ijzer, koper, magnesium en calcium. Dit kan op haar beurt weer leiden tot ondervoeding.
Het is duidelijk dat de consequenties van klimaatverandering verder gaan dan we eerder aannamen — dat geldt in ieder geval voor mij. De volgende blog is de laatste waarin ik de problemen omschrijf. Het gaat over drinkwater en de impact op onze gezondheid. Het beste deel van deze serie komt daarna: de oplossingen waar je waarschijnlijk naar verlangt!
