The Architectural Ghosts of Warsaw | Duchy Architektoniczne Warszawy

By Bianka Ukleja, BK’18

This piece engages with the legacies of post-war communist architecture in Warsaw, Poland. I treat these architectural projects as “ghosts,” physically built into the city, which, to this day, haunt those who wish to (re)dress Poland’s communist past.

ORIGINAL

Chodząc po ulicach centrum Warszawy, człowiek czuje się otoczony przez duchy. Warszawskie budownictwo obejmuje nas i otacza nas swoistą narracją przeszłości tego miasta. W czasie II-giej Wojny Światowej, miasto zostało kompletnie zniszczone (aż do samych gruzów): pozostały po nim ruiny i zgliszcza. Warszawa była bombardowana wiele razy. Również samo miasto uległo zniszczeniu w 1943 roku podczas tragicznej likwidacii Getta oraz w trakcie Powstania Warszawskiego, kiedy Niemcy podpalali dom po domu i miasto zostało zrównane z ziemią. W 1945 roku, komuniści przejeli całe miasto — prawdziwą tabula rasa — idealne warunki, aby przeprowadzić swój nowy soc-realistyczny eksperyment architektoniczny.

W centrum miasta stoi szary, kamienny Pałac Kultury i Nauki, parodoksalny symbol przyszłości, usytuowany w samym sercu miasta, żeby zademonstrować polskiej ludności moc, postęp i nowoczesność idei komunizmu. W rzeczywistości, ten symbol architektoniczny więcej przypomina stary średnowieczny zamek niż szklany modernistyczny wieżowiec. Ta budowla, zlecona przez Stalina, potwierdza stabilność i monumentalność jego władzy. Lata Stalinizmu dawno mineły, ale zamek dalej stoi. Atmosfera miasta się zmieniła, ale dalej wokół zamku znajdują się duchy komunistycznich biurowców i mieszkań. Trudno więc uciec od dawno już wybudowanej historii tego miasta.

Dziś Warszawa jest całkiem nowoczesnym miastem, biorąc pod uwagę jego tempo, energię i styl życia. Nawet trudno sobie wyobrazić teraz Warszawę bez niemeckich samochodów, kolorowych reklam polskiego piwa oraz międzynarodowych turystów spacerujących po otwartej przestrzeni rozbudowanego miasta. Nie sposób nie wspmnieć tutaj o kilku ultra- nowoczesnych wieżowcach w centrum Warszawy zwannych “Małym Warszawskim Manhatanem.” Tak właśnię prezentuje się nowoczesna Warszawa.

Z punktu widzenia politycznego i kulturalnego, Warszawa zrzuciła komunistyczne jarzmo (komunizm upadł w 1989 roku i Polska przystąpiła do Unii Europejskiej w 2004 roku), ale tworzące architektoniczny dysonans symbole byłej sowieckiej władzy pozostają jak najbardziej widoczne w infrastrukturze miasta. Bardzo interesującym przykładem współistnienia pomiędzy soc-realizmem a nowoczesną architekturą jest cała ulica Marszałkowska. Ogromnym utrudnieniem dla architektów jest tworzenie nowych projektów współgrających z już istniejącą architekturą soc-realistyczną, która była zrealizowana w Marszalkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej w latach 40-tych. Również przy ulicy Marszałkowskiej znajduje się najbardziej widoczny duch przeszłości: Pałac Kultury i Nauki.

Znany polski architekt, Oskar Hansen, którego plany architektoniczne można było podziwiać na wystawie zorganizowanej przez Wydział Architektury Uniwersytetu Yale we wrześniu tego roku, również był zaabsorbowany problemami lokalizacji oraz konserwacji sowieckiej architektury w Warszawie. Hansen podchodzi do tego problemu inaczej niż większość architektów. Jego project sugeruje, aby obok Pałacu postawić — jakby odwrócony Pałac Kultury, (stawia Pałac Kultury do gory nogami, wywraca go). Ta odwrócona forma zapełnia przestrzeń górną i równocześnie dodaje lekkości podstawie Pałac Kultury jest bardzo ciężki u dołu , lżejszy u gory. Tak więc Hansen proponuje, aby zamiast ducha likwidować, czy go zasłaniać wejśc z nim w dialog na temat sowieckiej przeszłości w Warszawe.

TRANSLATION

Strolling along the streets of central Warsaw, one feels surrounded by ghosts. Warsaw buildings embrace us and surround us with the unique narrative of this city’s past. During World War II, the city was completely destroyed (buried in rubble): only ruins and cinder remained. Warsaw was bombed many times. The city was destroyed in 1943 during the tragic liquidation of the Warsaw Jewish Ghetto, and also during the Warsaw Uprising when the Germans burned house after house, leveling the city to the ground. In 1945, the Communists took over the entire city — a true tabula rasa — ideal conditions for the realization of their new socio-realistic architectural experiment.

In the center of the city, there is a gray-stone Palace of Culture and Science, the paradoxical symbol of the past, situated in the very heart of the city, in order to demonstrate to the Polish people the power, progress and modernism of communist ideas. In reality, this architectural symbol resembles an old medieval castle more than a modern glass skyscraper. This edifice, commissioned by Stalin, confirms the stability and monumental aspect of Stalin’s power. The era of Stalinism in Poland has long passed, but the castle still stands (in Warsaw). The city’s ambience has changed, but the ghosts of the communist office and apartment buildings still surround the castle. Hence, it is difficult to escape the old historic structures of the city.

Today, Warsaw is a relatively modern city if we take into consideration its pace, energy and lifestyle. Now, it is even difficult to imagine Warsaw without the German-made cars, colorful advertisements of Polish beer, and international tourists strolling through the open space of the well-developed city. It is impossible not to mention the ultra-modern skyscrapers in the very center called “Warsaw’s Little Manhattan”. This is the way modern Warsaw presents itself to us today.

From the political and cultural perspective, Warsaw freed itself from the yoke of communist tyranny (communism fell in 1989 and Poland joined the European Union in 2004), but the symbols of the past Soviet dominance that created such architectural dissonance, remain clearly visible in the infrastructure of the city. One of the most interesting examples of the coexistence between social realism and modern architecture is the entire Marszalkowka Street. It is extremely difficult for the architects to create new projects that would harmonize with the (already) existing social-realistic architecture of the Marszalkowska Housing District of the 1940s. It is also along the Marszalkowska Street that one can find the most visible ghost of the past: the Palace of Culture and Science.

A well-known Polish architect, Oskar Hansen, whose architectural blueprints were lately admired at the exhibit organized by the Department of Architecture of Yale University last September, was also preoccupied with the problem of location as well as conservation of the Soviet-style architecture in Warsaw. Hansen views this problem differently from the majority of other architects. His project suggests the construction of an inverted Palace of Culture (designed upside down) — right next to the existing Palace. This reversed form fills the upper space, at the same time creating more open space at the base. The Palace of Culture is very cumbersome at the base and lighter at the top. That is why Hansen suggests that instead of getting rid of the ghost, or covering and disguising the Palace, it will be better to initiate a mutual dialogue about the Soviet past in Warsaw.