Çağımızın popüler psikolojik sorunlarından “Tükenmişlik Sendromu’’ nedir? Belirtileri nelerdir ve nasıl başa çıkılır?
Türk halkının oyuncu Meryem Üzerli ile daha çok duyduğu ve özellikle halk arasında zengin hastalığı ya da şımarıklığı olarak bilinen “Tükenmişlik Sendromu’’ aslında gerçekten ciddi bir psikolojik rahatsızlık. Hemen hemen herkesin başına gelebiliyor.
İlk defa 1974 yılında Alman psikolog Herbert Freudenberger tarafından ortaya çıkarılmış ve hatta kendisi bile bu sorunu yaşamıştır. Bu sendrom Freudenberger’e göre, “başarısız olma, yıpranma, aşırı yüklenme sonucu güç ve enerji kaybı veya karşılanamayan istekler sonucu bireyin iç kaynaklarında tükenme durumu” olarak tanımlamaktadır.
Kısacası “Bireyde ruhsal ve fiziksel açıdan enerjinin tükenmesi” olarak tanımlanan bu rahatsızlık, Dünya Sağlık Örgütünün Uluslararası Hastalık Sınıflandırmasına girmesiyle 2020'den itibaren küresel bir tıbbı bozukluk olarak anılacak.
Kişinin kendini keyifsiz hissetmesi, işe giderken isteksiz olması, uyku sorunu yaşaması, bacak ve sırt ağrıları, çabuk sıkılma, dalgınlık hali, unutkanlık, yorgunluk ve hatta çoğu zaman kendini çaresiz hissetmesi. Bunlar gibi birçok duygunun hissedilme nedeni tükenmişlik olabiliyor.
Fiziksel belirtiler:
- Uyanmakta veya uykuya dalmakta zorluk
- Sık sık hasta olma
- Bedensel ağrılar (sırt, bacak vb. yerlerde)
- Solunum güçlüğü ve kalp çarpıntısı
- Fiziksel yorgunluk, enerji düşüklüğü
- Yorgunluk
- Sindirim sistemi rahatsızlıkları
Zihinsel belirtiler:
- Konsantrasyon zorlukları
- Dikkat dağınıklığı
- Unutkanlık
- Dalgınlık hali
- Karar vermede zorluk ve kararsızlık hali
- Endişe
- Daha önce keyif veren şeylerin artık keyif vermemesi
Duygusal belirtiler:
- Özgüven sorunları
- Kendini değersiz görme
- Eleştirilere kapalı olma
- Ümitsizlik
- Çaresizlik
- Çabuk öfkelenme ve sinirlilik
- Keyifsizlik hali
- Hayal kırıklığı
Son günlerde benim bile kendimden şüphelendiğim bir durum “tükenmişlik’’. Tahammülsüzlük, yaşamdan keyif alamama, unutkanlık, yersiz mutsuzluk durumu ve daha bir çok belirtisini yaşıyorum. Gece gündüz uğraştığım, güzel olduğuna inandığım ve teslim ettiğim projelerimin beğenilmemesi, okulun final haftası olması nedeniyle yaşadığım sınav yoğunluğu, eşimin iş yerinde yaşadığı sorunlar, evimin okuluma olan uzaklığı ve günümün çoğunun trafik içinde stres halinde geçmesi, yaza aşık bir insan olarak kış depresyonunu sonuna kadar yaşamam ve son günlerde İzmir’deki fırtına nedeniyle kapalı alanlara hapsolmam… Kısacası tüm bu olumsuzluklar yüzünden hayat bana gerçekten zor ve keyifsiz geliyor.
Popüler bir sosyal mecra olan ekşi sözlükte de tam 31 sayfa yorum yer alıyor Tükenmişlik sendromu hakkında. En dikkat çekenleri ise şöyle ;
Böyle ciddi bir sorun neden kaynaklanıyor?
- Günümüzde yaygınlaşan sosyal medya kullanımı ve insanların yarış halinde olması
- Artan ekonomik zorluklar ve yoğun mesai saatleri
- Trafikten sosyal hayata sürekli yoğun strese maruz kalma
- Bazı özel hastalıkların (kanser, vb.) tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkileri
- Depresyon
- Alkol problemi
- Uykusuzluk
- Vitamin eksikliği
Peki tükenmişlik sendromundan nasıl kurtuluruz? Belirtileri hayatımızda gördükten sonra bunun üzerine gitmeli ve asla boş verme yolunu seçmemeliyiz. Öncelikle kendimiz bir takım pratik yolları denemeliyiz. Mesela;
- Hayattaki önceliklerimizi belirleyin ve dengelerini iyi kurun.
- Stresten uzak durun.
- Sağlıksız çalışma ortamlarını reddedin.
- Düzenli spor gibi vücuda yararlı aktiviteler yapın. (her gün minimum 30 dk.)
- Sağlıklı beslenin; özellikle şeker ve kafein tüketimini sınırlayın.
- Ufak mola ya da tatil fırsatları sağlayın.
- Yoğun sınav dönemleri ya da mesailerde mutlaka kişinin kendini mutlu hissedeceği minik aralar verin (müzik dinlemek, vs).
- Sosyal açıdan aktif olmak; iş yeri etkinliklerine katılın ya da size iyi gelen arkadaşlarınızla daha çok zaman geçirin.
- Haftada en az 1 gününüzü teknolojiden ve işlerden uzak geçirin.
Daha sağlıklı ve mutlu bir yaşam herkesin hakkı. Eğer bu soruna kendiniz bir çözüm bulamıyorsanız bir uzmandan psikolojik destek almaktan kaçınmamalısınız. Bazen sıkıntılarımız bizim düşündüğümüzden büyük olup yaşam kalitemizi düşürebilir ve biz onları kısa süreli zannederken uzun süreçlerde bizi mutsuz ve geçimsiz insanlar haline getirir.
