Bir İş Sözleşmesinde Bulunması Gerekenler
Her girişimcinin, girişim hayatında mutlaka ihtiyaç duyacağı iş sözleşmeleri hakkında bazı bilgilere sahip olması gerekir. Tabii ki bu sözleşmeleri şirketin hukuk danışmanları düzenleyebilir. Ancak, bir pozisyon için iş tanımı ve ücret paketi oluştururken, hangi hususların belirlenmesi gerektiği konusunda girişimcinin bir fikri olmalıdır.
Bu sebeple sözleşmede yer alabilecek hükümler hakkında bilgi vermek istedik. Tarafların isteklerine göre farklı sözleşmeler de düzenlenebilir. Ancak düzenlemeler, kanunun emredici hükümlerine aykırıysa, sözleşme maddesi geçersiz olur, yerine kanun maddesi uygulanır.
Burada bahsettiğimiz maddeler dışında, sözleşmelerde tarafların bilgileri, tebligat adresleri, iş yerinin ve işin tanımı gibi maddeler de bulunuyor ama bu maddelere burada değinmeyeceğiz.
1. Sözleşme Süresi
İş sözleşmeleri belli bir süreye bağlı olarak ya da süresiz olarak düzenlenebilir. İş sözleşmesi belirli süreli olacaksa, mutlaka yazılı olarak yapılmalıdır. Belirli süreli sözleşmelerde, 3 ay, 6 ay, 1 yıl gibi belirli bir süre belirlenebileceği gibi, x projesi tamamlanana kadar gibi bir süre de belirlenebilir. İş sözleşmesi yazılı değilse ve yazılı sözleşmede sözleşme süresi belirlenmemişse, iş sözleşmesinin süreli olduğu iddia edilemez.
2. Deneme Süresi
Taraflar bir deneme süresi öngörebilir. Sendikaların olmadığı girişimlerde deneme süresi en fazla iki ay olabilir. Deneme süresi içerisinde iki taraf da bildirim süresi vermeden sözleşmeyi feshedebilir. Deneme süresince işveren, çalışanın işe uygun olup olmadığını, kendisini işe girmek yanıltıp yanıltmadığı hakkında bilgi sahibi olurken, işçi de işin kendisine uygun olup olmadığını değerlendirir. Deneme süresi iki taraf için de öngörülmelidir. Sadece bir tarafa fesih hakkı veren sözleşme maddeleri geçersiz olacaktır.
3. Çalışma Saatleri
Çalışan tam zamanlı veya yarı zamanlı çalışabilir. Günde kaç saat çalışılacağı ve çalışma saatlerinin güne ve haftaya nasıl dağıtılacağı da sözleşmede düzenlenebilir. Normal şartlarda, haftalık çalışma süresi en fazla 45, günde en fazla 11 saattir. Bu süreleri aşan çalışmalar fazla mesaidir ve bu çalışmalara daha yüksek ücret ödenir. Yıllık 270 saat fazla çalışmanın ücrete dahil olduğu sözleşmeyle kararlaştırılabilir. Ancak bu durumda da ücretin asgari ücretten bu fazla mesaiyi karşılayacak kadar yüksek olması aranır.
4. Ücret (Compensation)
Çalışanın ücreti net veya brüt olarak iş sözleşmesinde belirtilir. Bunun yanında yemek ve yol ücretlerine de iş sözleşmelerinde yer verilmektedir.
Girişim şirketlerinde, maaş dışında başka ücretlerin de kararlaştırıldığı görülmektedir. Örneğin, çalışanların şirket için çalışma motivasyonunu yükseltmek için hisse karşılığı çalışma, hisse opsiyonu karşılığı çalışma, üründen kâr alma, araç tahsisi gibi hususlar görüşülebilmektedir.
5. Rekabet Etmeme
Girişimcilerin en çok karşılaştığı sorunlardan birisi, yetiştirdikleri çalışanlarının işi öğrenip işten ayrılması ve kendisiyle rekabet etmeye başlamasıdır. Bunu engellemek için iş sözleşmesine, iş sözleşmesinin sona ermesinden sonra çalışanın işverenle rekabet etmesinin yasaklanması hükümleri koyulabilir. Ancak bu hükümler dürüstlük kuralına aykırı veya aşırı olduğu durumlarda mahkemelerce geçersiz kabul edilmektedir. Bu sebeple, bu hükümlerin düzenlenmesinde hukuki destek alınmasında fayda görüyoruz.
6. Gizlilik
Gizlilik hükümleri ile, çalışanın işyerinde öğrendiği bilgileri, müşteri portföyünü, ticari sırları, projeleri, prototipleri ifşa etmemesini sağlama ve bu bilgileri kopyalamasını engelleme amaçlı düzenlenir.
7. Fikri Mülkiyet
Girişimci, genellikle ekibiyle beraber bir ürün, tasarım veya icat geliştirme amacındadır. Girişimci bu sebeple, çalışanın aldığı ücret karşılığında geliştirilmesine yardımcı olduğu ürünün kullanım haklarının kendisinde veya şirkette olmasını isteyecektir. Ancak normal şartlarda, fikri mülkiyet, eser sahibine aittir. Ancak iş sözleşmesine bu yönde koyulan hükümlerle, eserin veya patentin kullanım hakları şirkete veya girişimciye devredilebilir. Bu konu da hukuki açıdan birçok teknik nüans barındırdığından bu konuda hukuk desteği alınarak hareket edilmesinin faydalı olacağını düşünüyoruz.
Şirketinizin iş sözleşmeleriyle ilgili ihtiyaçlarınızı konuşmak, bu konuda bilgi almak istiyorsanız, internet sitemizden bizimle iletişime geçebilir ve ücretsiz tanışma toplantımız için numaranızı bırakabilirsiniz.
Av. Enes Ayhan
Av. Ahmet Necip Arslan
