Er hangt iets in de lucht
Het project ‘The Karma factory’’
Woensdagmiddag vlak voor de grote pauze op een grote MBO-scholengemeenschap in Hoofddorp stap ik, actieonderzoeker, kamer B.019 binnen. B.019 is een klein kamertje in de school waar The Karma Factory van Young Society ruimte heeft gekregen om studenten te ontvangen en toe te leiden naar vrijwilligerswerk. Het is een gezellig aangeklede ruimte met wat posters op de muur, slingers, mooie kaarten en een bureautje waarop een grote ballenbak staat met daarnaast wat gadgets zoals lippenbalsem, een lampje en een stressballetje van The Karma Factory.
The Karma Factory is sinds drie weken van start op deze scholengemeenschap en heeft al acht leerlingen gematcht aan vrijwilligerswerk. Deze studenten gaan bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doen bij een ziekenhuis als gastvrouw of handmasseur bij ouderen, waarvoor ze een speciale training krijgen. Eén van die leerlingen, Lisa*, een studente social work, doet haar stage bij Young Society en helpt mee in de organisatie van The Karma Factory. Ze is een enthousiaste jonge meid die ook als een soort ambassadeur van het vrijwilligerswerk fungeert. Zij gaat dan ook samen met iemand van Young Society tijdens de grote pauze op deze school op stap met de ballenbak waarmee ze de aandacht vragen van leerlingen op deze school, een soort van ‘proppers’. Daarnaast is ze ook uitgenodigd om iets over haar ervaringen in dit project te komen vertellen bij de MBO-raad.
Wervingsactie
Om kwart over twaalf begint de eerste grote pauze. Lisa stapt samen met een ander projectlid van The Karma Factory de kantine in om studenten door middel van een spel kennis te laten maken met het project. De kantine zit op dat moment vol met groepjes studenten. De groepjes bestaan voornamelijk uit jonge meiden die een opleiding volgen in de richting van zorg en welzijn. Ze reageren in eerste instantie wat verrast op het spel, maar willen graag mee doen en zijn wel nieuwsgierig. Wanneer ze een bal trekken uit de bak met ballen, moeten ze een opdracht uitvoeren om een fictief biljet van €20 te verdienen. Met dit biljet kunnen ze in kamer van The Karma Factory een prijsje ophalen. Een studente haalt de opdracht uit een van de ballen en ze reageert op de stelling: ‘’Onze maatschappij heeft vrijwilligers nodig’’. Ze antwoordt bevestigend: ‘’Zonder vrijwilligers blijft er heel veel werk liggen dat anders niet gedaan wordt. En het is gewoon belangrijk om iets goeds te doen.’’ Wanneer ik de studenten vraag of ze snappen waarom dit project op hun school gestart is, reageren ze positief. Het is belangrijk om vrijwilligerswerk te promoten onder studenten, want het gaat niet van zelf. Ook bij hen gaat het niet van zelf: vaak geven ze aan open te staan voor vrijwilligerswerk, maar al heel druk te zijn met school, werk, stage en sport.
De beloning en de motivatie voor vrijwilligerswerk
Wanneer we na de wervingsactie weer neerstrijken in B.019 druppelen er wat jongeren binnen die net mee hebben gedaan aan het promotiespelletje. Zij komen hun biljet inwisselen voor een van de gadgets. Jasper* van Young Society legt kort even uit wat de Karma Factory is: door een aantal uur vrijwilligerswerk te doen kun je karma punten verdienen en daarmee een beloning verdienen voor je inspanningen. Jasper vraagt het groepje meiden of ze wel eens vrijwilligerswerk hebben gedaan of zouden willen doen. De meisjes reageren terughoudend met “te druk met school en stage lopen en in de avonden ook nog werken, dus daar heb ik dan geen tijd voor” . Als Jasper hierop doorvraagt blijkt dat wellicht een uurtje per week wel zou kunnen, maar ‘’vrijwilligerswerk is nou niet echt iets wat me aantrekt.’’
Als de meiden met hun ‘buit’ weer het kamertje uitlopen vertelt Jasper dat eigenlijk de grootste drempel om vrijwilligerswerk te doen bij jongeren ligt in het feit dat ze geen goed beeld hebben bij wat het is. Daarom willen ze naast deze promotieacties voor zichtbaarheid en naamsbekendheid ook voorlichtingen geven in de klassen om hen van informatie te voorzien en te enthousiasmeren. Vanmiddag gaat Jasper dan ook om tafel met de docenten burgerschap om de mogelijkheid tot voorlichtingen te bespreken. Ook legt Jasper uit dat de beloning als een trigger moet werken, maar dat studenten uiteindelijk door te ervaren hoe leuk vrijwilligerswerk is, dit ook op lange termijn blijven doen. Daarom is het ook belangrijk dat jongeren echt iets gaan doen wat ze leuk vinden en daarvoor gemotiveerd zijn het te gaan uitproberen. Ontbreekt deze motivatie, dan is The Karma Factory terughoudend in het matchen van deze jongeren. Wanneer studenten alleen gemotiveerd zijn vanwege het verplichtende karakter vanuit hun opleiding, dan kan dit dus een reden zijn om niet te matchen.
Er hangt iets in de lucht
De coördinator van The Karma Factory zit ondertussen druk op Social Media berichten te posten en volgers te zoeken. Zowel op Facebook, Snapchat en Instagram zijn ze goed te vinden en maken ze jongeren nieuwsgierig naar The Karma Factory. Ze hebben nu al 9 volgers en Instagram is pas een uur live! Een docent stapt binnen, ze heeft een student die vrijwilligerswerk zoekt, “hij komt er zo aan hoor!” Het hangt echt in de lucht dat dit wel eens een grote beweging kan worden binnen de MBO scholengemeenschap en dat jongeren straks in de rij staan om te mogen deelnemen.
Een aanmelding
Abdul stapt uiteindelijk binnen met de vraag naar vrijwilligerswerk, hij moet 108 uur verplicht vrijwilligerswerk doen vanuit zijn opleiding: 6 uurtjes op maandagmiddag en hij had eigenlijk deze week al moeten beginnen. Hij heeft geen sterk beeld bij wat voor vrijwilligerswerk hij wil doen, maar wil absoluut niet in een verzorgingstehuis, hij heeft gehoord van vrienden dat je hier voornamelijk heen moet voor een taakstraf. De beloning waarmee The Karma Factory werkt, vindt hij niet belangrijk. Na het vragen naar zijn opleiding en het noemen van een aantal organisaties, is zijn interesse gewekt. Jasper vraagt hem of hij ook vrijwilligerswerk zou willen doen, als het niet vanuit zijn opleiding verplicht zou zijn. Hij antwoordt daar bevestigend op. The Karma Factory gaat voor hem bellen en laat hem weten wanneer ze een plek hebben gevonden.
‘’Wat goed dat jullie dit doen!’’
’s Middags stappen Lisa en de coördinator van Young Society de docentenkamers binnen, met de vraag of ze in contact kunnen komen met de burgerschapsdocenten. Zij vormen een belangrijke ingang naar de studenten. De docenten hebben meestal al gehoord van The Karma Factory en juichen het ook toe, “wat goed dat jullie dit doen!” Wat de beste manier is om studenten aan het vrijwilligerswerk te krijgen? “Maak er een opdracht van binnen de burgerschapslessen.” De docenten lijken minder geloof te hebben in een vrijblijvend concept. Zij lijken al snel te denken in de richting van opdrachten, stages of vakken, waar binnen het vrijwilligerswerk gekaderd kan worden. Ook geven zij aan dat een certificaat een goede toevoeging is.
Intakegesprek Spaarne gasthuis, Hoofddorp 19 november
Vijf dagen later ben ik op bezoek in het Spaarne Gasthuis, bij een intakegesprek van drie studenten die vrijwilligerswerk willen gaan doen. De drie dames die hier op intakegesprek zijn, gaan vrijwilligerswerk doen in het kader van hun maatschappelijke stage, als onderdeel van hun opleiding social work. Ze geven aan dat ze zonder deze verplichting waarschijnlijk geen vrijwilligerswerk waren gaan doen: “te druk, maar misschien als ik ouder ben wel”.
Vrijwilligerswerk in het ziekenhuis
Het afdelingshoofd van de vrijwilligerscentrale vraagt de dames waarom ze voor dit ziekenhuis hebben gekozen. Ze geven aan al meerdere plekken geprobeerd te hebben en kregen een ‘nee’: bijvoorbeeld vanwege hun jonge leeftijd. Toen hoorden ze op school van The Karma Factory, bij een bezoekje aan B.019 konden ze een boekje met allerlei vacatures inzien. Hieruit sprak het Spaarne hen erg aan. De aandacht voor mensen, die centraal staat bij vrijwilligerswerk in het ziekenhuis, is voor hen een belangrijk element: ‘’Ik zou het zelf ook leuk vinden als ik in het ziekenhuis zou liggen en een beetje extra aandacht zou krijgen.’’ Het vrijwilligerswerk in het Spaarne Gasthuis bestaat voornamelijk uit het welkom heten en begeleiden van gasten en patiënten in en rondom het ziekenhuis.
Wennen aan jonge vrijwilligers
Na de intake ga ik nog even in gesprek met het afdelingshoofd van de vrijwilligerscentrale in het ziekenhuis. Ze geeft aan dat het Spaarne Gasthuis erg open staat voor jonge vrijwilligers, maar dat patiënten en medewerkers hier nog wel erg aan moeten wennen: ze zijn immers oudere vrijwilligers gewend. Wat betreft begeleiding en supervisie is er niet veel mogelijk op dit moment, het is daarom een uitkomst dat The Karma Factory hierin kan ondersteunen. Ten slotte vertelt ze me dat de motivatie en houding van studenten iets is waar ze op let: een vrijwilliger moet zichzelf wel kunnen redden, er is immers weinig begeleidingsruimte.
Lekker je eigen ding doen
Op de terugweg bel ik nog met een van de studenten om te vragen wat zij er van vond: ze is nog steeds enthousiast en heeft het gevoel vertrouwen te krijgen en “lekker haar eigen ding’’ te kunnen doen. Ze zegt dat de beloning geen reden voor haar is om vrijwilligerswerk te gaan doen, maar dat het vrijwilligerswerk bij haar past en haar daarom aantrekt. Wel zegt ze dat de beloningen haar klasgenoten wel eens over de streep zouden kunnen trekken. Of ze nog vragen heeft over het vrijwilligerswerk zelf? ‘’Nu niet, het is me wel duidelijk. Waarschijnlijk als je een dagje gedaan hebt, dan heb je wel vragen.’’
* Namen in dit verhaal zijn gefingeerd.
