BREZİLYA
Brezilya (Portekizce: Brasil) ya da resmî adıyla Brezilya Federal Cumhuriyeti (Portekizce: República Federativa do Brasil , Güney Amerika’da yer alan, kıtanın en büyük ve en kalabalık ülkesidir. Uzun bir Atlas Okyanusu kıyısı vardır. Komşuları, güneyden kuzeye: Uruguay, Arjantin, Paraguay, Bolivya, Peru, Kolombiya, Venezuela, Guyana, Surinam, Fransız Guyanası’dır. (Ekvador ve Şili hariç tüm Güney Amerika ülkeleriyle komşudur.)
Nüfusu 1 milyonun üzerinde on üç şehri olan Brezilya’nın en büyük şehirleri São Paulo (12,1 milyon) ve Rio de Janeiro’dur (6,6 milyon). Brezilya bayrağında renkler, ormanları ve madenleri değil eskiden görev yapmış kraliyet ailelerini simgeler.
Resmî dili Portekizce olan Brezilya’da başkan, milletvekilleri, senatörler, valiler, belediye başkanları, eyalet ve şehir meclisleri üyeleri dört senede bir yapılan seçimlerle belirlenir. 110 milyon seçmenin katıldığı 2002 yılı seçimlerinde tüm bölgelerde elektronik seçim sandıkları kullanılmıştır.
Brezilya Nüfusu 2019 tahmini 210 milyon; kilometreye düşen insan sayısı 25 kişi. Türkiye 2019 tahmini 83 milyon; kilometreye düşen insan sayısı 105 kişi.
Kişi başına gelirin 15.000 dolar olduğu nüfusunun %64,6’sı Katolik, %22,2’si Protestan, %2’si Spiritist, %3,2’si diğer dinlere mensup, %8’i ise dinsizdir. Katoliklerden 20 milyon kadarı aynı zamanda Afrika kökenli dinlerin ayinlerine de gitmektedirler.
Brezilya’da 8 senelik zorunlu eğitim devlet okulları tarafından ücretsiz bir şekilde sağlanmaktadır. Bunun yanında, yükseköğretim de dahil olmak üzere, devlet okullarının yanı sıra özel okullar da etkinlik göstermektedirler.
Beş kez dünya şampiyonu olduğu futbolun yanı sıra voleybol, basketbol, tenis, yüzme, plaj voleybolu, sörf, otomobil yarışları ve yelkencilik Brezilya’nın dünya çapında başarılar elde ettiği spor dallarıdır.
Ayrıca Capoeira ve samba, özellikle ülkenin Afrika kökenli kültürünün, bütün dünyada dikkat çektiği folk etkinlikleridir. Dünya futboluna önemli oyuncular katmıştır ve katmaktadır.
Tarihçesi
21 Nisan 1500 tarihinde Portekizli bir gemici olan Pedro Alveras Cabral, Hindistan’a gittiği düşüncesiyle Güney Amerika’ya ayak bastı ve ülkeyi Portekiz kralı adına zaptettiğini ilan etti.
1530 yıllarında Martin Alfonso de Sousa liderliğindeki bir keşif gezisi esnasında, stratejik noktalar olan yerlere, Rio de Janerio ile bir yıl sonra da bugünkü Santos şehrinin banliyosü olan Sao Vicente şehirlerini kurdular.
Eski adı Bahia olan Salvador 1549'da kuruldu ve 1763'e kadar Brezilya’nın başkenti oldu.
Piratiningo şehri de 1532 yılında Sao Vicente yakınlarında yüksek bir bölgede kuruldu. Portekizlilerin İspanya hâkimiyetine girdiği 1580'den 1640 tarihine kadar Brezilya bir İspanya sömürgesi oldu.
1640'ta Portekizliler Brezilya’yı tekrar ele geçirdiler. Hükûmet merkezi 1763'te Salvador’dan Rio de Janeiro’ya taşındı. Zira burası coğrafi ve stratejik bakımdan merkez olmaya daha uygundu.
1698 yılında Sao Paulo’da bol miktarda altın bulundu. Daha sonra iç kesimlere Amazon havzasına yapılan keşif gezileri sonucu altından başka madenler de bulundu. Bölgede çeşitli feodal gruplar ortaya çıktıysa da fazla yaşamayıp yeniden birlik sağlandı.
1572 yılında Brezilya’yı yönetim bakımından Salvador ve Rio de Janerio’dan ibaret olmak üzere ikiye ayıran sistem, 17. yüzyıl çeyreğine kadar devam etti. 16 ile 17. yüzyılda İspanyollar, İngilizler, Fransızlar ve Almanlar zaman zaman bu bölgeyi ele geçirmek istedilerse de muvaffak olamadılar.
1807'de Portekiz’in Napolyon Bonapart tarafından işgal edilmesi üzerine kral ailesi ve devletin bazı ileri gelenleri Brezilya’ya kaçtılar ve ertesi sene hükûmet merkezini Rio de Janerio’da kurdular.
Kurtarıcı İsa heykeli, Rio de Janeiro. 7 Temmuz 2007 tarihinde Dünyanın Yeni Yedi Harikası’ndan biri olarak seçilmiştir.
Bu esnada Brezilya’nın nüfusu 2.500.000 olup bunun 400.000'i beyaz 1.300.000 siyahi ve 800.000'ini yerli halk teşkil ediyordu. Siyahiler büyük şekerkamışı çiftliklerinde ve madenlerde çalıştırılmak üzere 1538 yılında Afrika’dan köle olarak getirilmişlerdi.
1819'da Napolyon’un Avrupa devletlerine yenilmesi üzerine Portekiz Kralı VI. João, oğlu Dom Pedro’yu, Brezilya Genel Valisi bırakarak Portekiz’e geri döndü.
Brezilya Ulusal Kongresi; Brasília, Brezilya’nın başkentidir. 1956–1960 yılları arasında inşâ edilmiştir. Şehir planlamacısı Lúcio Costa ile baş mimar Oscar Niemeyer’in öncülüğünde tasarlanmış ve ve 3,5 yıl gibi kısa bir sürede tamamlandıktan sonra Rio de Janeiro’dan sonra ülkenin yeni başkenti yapılmıştır.
Ana madde: Brezilya İmparatorluğu
1822'de Portekiz parlamentosu ilk koloni statüsüne geri dönmek isteyince, Brezilyalılar, Dom Pedro Jose Boni Facia de Andrada Silvan’ın liderliğinde bağımsızlık hareketlerini başlattılar ve 7 Eylül 1822'de bağımsızlıklarını ilan ettiler.
Kurulan Brezilya İmparatorluğu 1824'te liberal bir anayasa kabul etti. Düzensiz savaşlardan sonra Portekizliler Brezilya’nın bağımsızlığını kabul etmek zorunda kaldılar. Brezilya İmparatorluğu 1889 yılına kadar sürmüştür.
Latin Amerika’da uzun süre krallıkla idare edilen tek ülke Brezilya idi. 1831 yılında Dom Pedro, oğlu İkinci Dom Pedro’ya tahtı terk etmek zorunda bırakıldı. İkinci Dom Pedro zamanında modern Brezilya’nın temelleri atıldı. 1888'de 800.000 köylüye hürriyet verildi.
1889'da kansız bir darbe ile krallık idaresi yıkılarak cumhuriyet idaresi kuruldu. 15 Kasım 1889'da yapılan askerî darbeyle İmparator II. Pedro iktidardan indirilip 1822'den beri monarşiyle yönetilen ülkede cumhuriyet ilan edildi ve darbenin lideri Manuel Deodoro da Fonseca ülkenin ilk cumhurbaşkanı oldu. 1914'te siyasi birliği temin eden Brezilya, bütün dünya ülkeleri tarafından tanındı.
Coğrafya
Brezilya, Güney Amerika’nın doğu kıyısı boyunca geniş bir alanı kaplar ve Uruguay ile güneydeki kara sınırlarını paylaşan kıtanın iç kısımlarını içerir; Güneybatıda Arjantin ve Paraguay; Bolivya ve Peru batıda; Kuzeybatıya Kolombiya; ve Venezuela, Guyana, Surinam ve Fransa (Fransız Guyanası’nın Fransız denizaşırı bölgesi) kuzeye.
Ekvador ve Şili hariç her Güney Amerika ülkesiyle bir sınır paylaşıyor. Ayrıca Fernando de Noronha, Rocas Atolü, Saint Peter ve Paul Rocks, Trindade ve Martim Vaz gibi bir dizi okyanusa ait takımadalar da kapsıyor. Boyutu, rahatlama, iklim ve doğal kaynaklar Brezilya’yı coğrafi olarak farklı kılar. Atlantik adaları dahil olmak üzere Brezilya, enlemleri 6 ° ve 34 ° C, boylamları ise 28 ° ve 74 ° W arasındadır.
Brezilya, dünyanın beşinci en büyük ülkesi ve Amerika’nın en büyük üçüncü ülkesi olup, toplam 55.545 km² (21.411 sq mi) su olmak üzere toplam 8.515.767.049 km² (3.287.956 metrekare) ‘dir.
Türkiye’nin yüzölçümü su ve karasal alan toplam 814.578 km². Brezilya yüzölçüm olarak dünyanın 5. ülkesi iken Türkiye 36. sırada. Brezilya Türkiye’nin 10 katından daha fazla büyük bir ülke.
Dört zaman dilimini kapsar; Amazonas eyaletinin Acre eyaleti ve batı kısmının bir kısmını UTC — 5’ten batı eyaletlerindeki UTC — 4'e, doğu eyaletlerindeki UTC — 3'e ve Atlantik adalarındaki UTC — 2'ye kadar.
Brezilya, dünyada ekvator ve Oğlak Tropik’i üzerinde çalışan tek ülkedir. Aynı zamanda tropiklerin içinde ve dışında bitişik topraklara sahip tek ülkedir.
Brezilya topografyası da çeşitlidir ve tepeler, dağlar, ovalar, yaylalar ve ovalar içerir. Arazinin çoğu, 200 metre (660 ft) ile 800 metre (2.600 ft) yükseklik arasındadır.
Ana yayla bölgesi, ülkenin güney yarısının çoğunu kaplar. Platon’un kuzeybatı kısımları, alçak, yuvarlak tepelerle kırılan geniş, engebeli araziden oluşmaktadır.
Güneydoğu kesimi daha sağlamdır, karmaşık sırtlar ve dağ silsileleri 1.200 metreye (3,900 ft) kadar yükselir. Bu aralıklar Mantiqueira ve Espinhaço dağları ve Serra do Mar içerir.
Kuzeyde, Guiana Yaylaları, güneyde Venezüella’daki Orinoco Nehri sistemine, kuzeyden akan nehirlerden Amazon Havzası’na akan nehirleri ayıran büyük bir drenaj bölmesi oluşturur. Brezilya’nın en yüksek noktası 2,994 metrede (9,823 ft) Pico da Neblina’dır ve en alçak olanı Atlantik Okyanusu’dur.
Brezilya, dünyanın en kapsamlı, sekiz büyük drenaj havzasıyla Atlantik’e akan yoğun ve karmaşık bir nehir sistemine sahiptir.
Büyük nehirler Amazon (dünyanın ikinci en uzun nehri ve su hacmi bakımından en büyük), Paraná ve Iguaçu (Iguazu Şelaleleri’ni de içeren) ana kolu olan Negro, São Francisco, Xingu, Madeira ve Tapajós’u içerir nehirleri.
İklim
Brezilya’da tropik bir iklim mevcuttur. Yazlar doğu ve kuzey doğu bölgesinde sıcak,kışlar kıyıda 20 dereceye kadar ulaşabilir. Brezilya’nın dağlık arazisinde daha soğuktur. Güney’de nemli ve astropikal bir iklim vardır.
Benim bildiğim dünyayı sanal olarak gezmek için üç imkan var. Bunlardan biri herkesin bildiği gibi google earth ile cadde cadde sokak sokak gezmek. Diğeri yotube videolarının walking/yürüme, tour/tur, trip/gezi gibi ingilizce kelimeleri yazıp arama yapmak.
Bir üçüncü yöntem ise google haritalarla birlikte yotube videolarını kullanmak. Maringá Parana Brezilya yerleşim yerini haritada bulduk. Bu şehrin üzerine tıkladığımız zaman, yanda şehirle ilgili resimler ve şehrin tam adı vs google haritalarda gözükür. İsimle birlikte yotube arama çubuğuna walking, tour, trip vs yazarak şehirle ilgili görüntülere ulaşırız.
O şehri gezmiş bir gezin videosuyla genelde karşılaşırsınız. Tabii google map ile şehri bulup, o şehrin haritadaki yerini bilerek, o şehir üzerinden arama yaparsanız daha bilinçli bir arama yapmış olursunuz.
Genelde İtalya, Amerika gibi dünyanın kuzey yarı küresindeki ülkeler, daha doğrusu gelişmiş ülkelerin haliyle daha zengin görüntülere ulaşabiliyorsunuz.
Afrika, Güney Amerika gibi yerlerde çekimler çok zengin değil. Ama rastgele araştırma yapmak epey zevkli. Değilse yotubenin size örnerdikleri ya da google yaptığı tercihler en çok izlenenlerle ilgili. Bazen çok az takipçisi olan bir yotube kanalında ilginç görüntülere rastlıyorsunuz. Hazır yeri gelmişken bu algoritmalar o kadar aptal ki bir şekildeki, birilerini göklere çıkarıyor birilerini hiç görünmez yapıyor. Bunları bir yere kadar önemseyin.
Haydi dünyayı bir turlayalım :)
