Lidy Six Resonance

Een andere inspirerende bron voor mijn onderzoek is het werk van Lidy Six, Resonance. Dit werk is ontstaan na een onderzoek naar “De kunst van het weglaten”. Geïnspireerd op het thema “MA”, wat een Japanse term is voor tussenruimte, gevulde leegte, tijdsduur of ritme. Het is de ruimte tussen de muren van een kamer, de tijd in muziek tussen de noten, de voelbare ruimte tussen mensen. Dit begrip is lastig uit te leggen voor een westerse cultuur, omdat wij lege ruimte als onbenut of verloren beschouwen. We nemen geen tijd voor ruimte, zogezegd.

Voor deze bronnenanalyse heb ik het onderzoek van Joshua Heeres gelezen, wat ook over het maakproces gaat, maar ik ga het vooral hebben over de inhoudelijke ervaring, en wat daar gebeurde.

Lidy heeft samen met een een lichttechnicus en een componist in een week onderzoek gedaan naar de ervaring van licht, kleur en geluid. Het was voor hun allemaal open wat ze gingen maken, ze hadden nieuwe LED technologie, een maakproces zonder tijdsschema en einddoel en geen hiërarchie. Dit leidde tot een open maakproces waar gebruik werd gemaakt wat zich aanbood, iets wat niet lukte of onvoorzien was werd juist ingezet als experiment.

Hier idee was om een ervaringsruimte te maken met een theatrale spanningsboog, door middel van kleur en geluid. Lidy wilde het geen installatie noemen, omdat de term zou insinueren dat de ruimte vrij in uit te lopen zou zijn, wat niet de bedoeling was. Dit eindresultaat zou geen tussenstap zijn in het ontwerpproces, maar een vooronderzoek naar wat er mogelijk is met de technologie voor de uiteindelijke installatie.

De ruimte was vormgegeven met 7 grote langwerpige LED bakken, speciaal gewoven doek tegen de achterwand, dat heel goed licht reflecteert (filled cloth), een geluidsinstallatie en rookmachines. Vijf van de lichtbakken stonden op de achterwand gericht, en 2 stonden tegen de achterwacht, maar richting het publiek gericht. Dit was gedaan zodat de iris van de kijkers heel nauw word, waardoor er licht van lage intensiteit waarneembaar is. De rookmachines zorgden voor de ruimtelijkheid van het licht, hierdoor trok het licht door de hele zaal, en verloor je het besef van materialiteit en architectuur.

De ervaring bestond vooral uit kleur, dat heel langzaam veranderd. De duur van de verandering was soms zo traag dat je niet zag dat het veranderde. De ervaring lag heel erg op de duur, de tijd dat iets nam. Door deze lange duur gebeurde er veel, doordat het kunstwerk bijna niet veranderd word de “innerlijke beleving” van de toeschouwer geactiveerd. “Empty intervals of space and time in general came to be perceived as invitations to some sort of action, and all such intervals came to be called MA.

Na elke presentatie heeft Lidy daarom een nagesprek met het publiek gevoerd om erachter te komen welk effect het werk heeft op de toeschouwer. Wat bijvoorbeeld bij beide nagesprekken beschreven wordt is een ervaring van ‘erin en eruit gaan’, waarmee bedoeld wordt dat er een afwisseling plaatsvindt tussen ‘in’ de kleur zitten (dus de intensiteit van de kleur ten volle ervaren) en te reflecteren op de ervaring, de aanwezigheid in de ruimte, de werking van de waarneming, associaties die naar boven komen, enzovoorts. Ook kwamen er bij sommige mensen diepe persoonlijke herinneringen en ervaringen naar boven. Dit bevestigd dus dat de aandacht van de toeschouwer naar de eigen ervaring gaat, en daarop kan reflecteren, als men aanwezig is bij kleur van deze intensiteit.

Naast haar theoretische kennis over de term kan ze nu onder woorden brengen wat het voor haar als maker betekent, namelijk dat de pure aanwezigheid van kleur — dus zonder het een extra betekenislaag te geven door symboliek erin aan te brengen — ervoor zorgt dat de toeschouwer zich gaat verhouden tot de eigen beleving. De plek waar het kunstwerk ontstaat, bevindt zich dus niet in de materialiteit van het werk, maar ‘tussen’ het werk en de toeschouwer in. Het doel van Resonance is uiteindelijk om een ruimte te creëren waarin mensen via de pure beleving van kleur het verstrijken van tijd kunnen ervaren in het hier-en-nu en daarmee de beleving naar binnen richt.