Samenvatting van de afgelopen weken

De afgelopen weken waren interessant. Ik heb veel gelezen, veel geschreven over bronnen en mijn gevoelens, verschillende werken van anderen ervaren en geanalyseerd. Ik heb inzichten gehad, maar ook steeds meer vragen. Er zijn dingen duidelijker geworden, zoals wat het Nu-effect voor mij is. Maar ook dingen die ik aannam zijn vager geworden. Meerdere aannames waren in mijn hoofd al aan een antwoord of redenering gekoppeld, maar blijken in de praktijk getest te moeten worden zodat ze bij anderen geverifieerd worden. Ik heb meer bronnen gevonden die lijken te doen wat ik wil, maar toch ook weer niet. Ik nam dingen aan die in de praktijk helemaal niet zo blijken te zijn. De makers hebben toch meestal een andere insteek, maar door mijn analyse zie ik toch dingen gebeuren die interessant zijn, of die ik wil toepassen in mijn werk.

Dit gaat vooral over dat mensen die iets ervaren in een ruimte, deze ruimte en wat daar is bewust ervaren. Door nieuwsgierigheid word hun perceptie van deze ruimte gestimuleerd op een emotionele of zintuigelijke manier, waardoor men bewuster word van hun aanwezigheid in deze ruimte en hoe men zich daartoe kan verhouden. Deze (verhoogde) staat van zijn stelt de bezoeker van de ruimte (op een later moment) in staat om te reflecteren om wat hij of zij zojuist ervaren heeft. Dit kan tijdens het ervaren, dat er dus een wisselwerking is tussen het volledig ervaren en deel uitmaken van de werkelijkheid, om daarna even uit dat moment te komen en te reflecteren op de ervaring en jou verhouding tot wat je ziet, dus jezelf zien ervaren. Waarna er weer een moment komt van volledig ervaren, enzovoorts. Deze wisselwerking heeft zonder een theatrale spanningsboog een onbepaalde tijd, men kan er in stappen en er uit stappen wanneer hij wil. En dit alles heeft te maken met tijd, tijd is een belangrijke factor in de beleving. Het effect heeft tijd nodig om te ontstaan.

Het is niet de bedoeling dat ik een spirituele ervaring ga ontwerpen, of dat ik de bezoekers wil opleggen dat ze een specifieke ervaring moeten hebben. Ik neem waar (en neem aan) dat mensen veel minder bewust leven en omgaan met hun omgeving, vooral door de mate waarin technologie en marketing onze aandacht opeist. Dit merk ik op omdat ik zelf een aantal stappen in de richting van een bewuster en aandachtiger leven heb genomen. Ik probeer in me op te nemen wat voor invloeden er kunnen zijn op mijn emotie, gedrag en keuzes. Dit komt vooral doordat ik aan yoga en meditatie doe. En wat ik graag zou willen bereiken is dat er meer mensen met aandacht en bewustzijn leven. En dat zou ik dan graag willen doen met een ruimtelijke licht installatie die een beroep doet op het bewustzijn van de bezoekers, en het gevoel dat ze ervaren mee naar buiten nemen.

Waar ik achter ben gekomen is dat bij de meeste werken het Nu-effect niet per se een ontwerp keuze was, maar eerder iets wat ontstaan is bij het ontwikkelen van een project. Dus deze projecten zijn niet ontwikkeld vanuit het doel om mensen een Nu-effect te geven, maar juist vanuit hoe kunnen we bezoekers op zo’n manier laten kijken dat ze zichzelf zien kijken, om ze zichzelf af te laten vragen wat ze nou eigenlijk zien. Ook is het zo dat dit Nu-effect beschreven word als een soort nabeschouwing, op het moment dat je dit effect ervaart zul je je niet beseffen dat dit gebeurt, dit merk je pas op een moment van nabeschouwing. Olafur Eliasson zegt op een mooie manier dit; “It’s not first I’m thinking, than i’m moving. It’s that you think as you move, thinking is movement and movement is also a way of thinking”.

Waar ik ook achter ben gekomen is dat anekdotes en voorbeelden die ik heb gebruikt om het Nu-effect te beschrijven juist heel persoonlijk zijn. Veel mensen hebben persoonlijke associaties met voorbeelden die ik noem, zoals vallende sterren zien en een zonsondergang bekijken. Ik heb geen rekening gehouden met de persoonlijke factor die een rol speelt bij het beleven van een ervaring. Ik zocht het ook heel erg in natuurfenomenen, die juist heel erg persoonlijk worden opgenomen. Juist natuurfenomenen in het echt meemaken zijn niet geïsoleerd, en niet ingezoomd, maar juist een verzamelijk van allemaal kleine factoren, zoals met wie je bent, met hoeveel mensen je bent en in welke situatie je dat meemaakt.

De afgelopen week had ik het gevoel dat ik van alles moet, en dat zit mij dwars. Ik snap dat sommige dingen toch echt nodig zijn en sommige dingen van je gevraagd worden om af te kunnen studeren. Maar de druk die er ligt bij mij leg ik ook mezelf op. Dat komt omdat ik met mijn artistieke en inhoudelijk onderzoek naar andere werken tegelijkertijd bezig ben om zelf artistieke dingen te ontwikkelen en daardoor geen afstand meer kon nemen van waar ik mee bezig was. Ik wilde gelijk grote dingen ontwikkelen waardoor ik de details vergeet, of er juist gelijk alles wil instoppen en kijken of het werkt. Daardoor heb ik wel verschillende dingen geprobeerd, maar niet echt afgemaakt. Maar ook dingen zoals een ruimte vinden om dingen uit te proberen is lastig omdat alle lokalen bezet zijn de komende tijd.

Een aantal eigenschappen van de werken die ik heb geanalyseerd heb ik meteen maar aangenomen dat het zo is, bv. de oranje kleur van de zon (the weather project) zorgt er voor dat mensen blij zijn omdat ik het met de zomer associeerde. Maar eigenlijk moet ik deze verschillende eigenschappen isoleren en testen. Voorbeelden zijn de fysieke ervaring van kleur en licht, de grootte en indeling van een ruimte, de tijdsduur, langzaam verloop, tussenruimte, bewustzijn, reflectie, gedrag in bepaalde omgeving, invloed door (weers)omstandigheden, etc. Hieronder staan een aantal vragen over deze eigenschappen.

Hoe kan de kleur van licht je (emotionele) staat van zijn beïnvloeden?

Hoe beïnvloed de grootte van de ruimte de verhouding die je er mee hebt of aangaat?

Hoe kan tussenruimte in tijd en ruimte uitnodigen tot gedrag of actie?

Hoe kan de tijdsduur van een verandering de beleving beïnvloeden?

Hoe kan ik de wisselwerking tussen een bewuste ervaring en een reflectiemoment regisseren?

Hoe kan gedrag in een bepaalde ruimte beïnvloed worden?

Hoe beïnvloeden factoren van buitenaf de gemoedstoestand? Ben je je daar bewust van?

Het werk dat het dichtste in de buurt komt van het Nu-effect is het werk van Lidy Six, Resonance. Door het uitdagende onderzoek om de grenzen van kleur en perceptie als beeld op te rekken en daarbij de ervaring bij het publiek naar binnen te laten richten, komen er juist interessante dingen naar boven. Zij wilde graag door de tijdsduur van de kleurverlopen zo op te rekken dat de ervaring niet alleen meer gaat over het zien van kleur, maar juist over wat de innerlijke (individuele) ervaring te weeg brengt bij de bezoeker. En dat is gelukt, er ontstond bij het publiek een wisselwerking van het bewust ervaren van de intense kleur, en het aandachtig reflecteren op wat ze zien en waar ze zijn. De ruimte, de kleuren, er kwamen zelfs persoonlijke associaties en herinneringen naar boven, die de individuele ervaring versterken. Mensen beleefden het verstrijken van tijd in het hier-en-nu, en gingen in en uit de ervaring van het licht, samen met een individuele persoonlijke ervaring.

Het zou interessant zijn om deze wisselwerking te versterken en zelfs eventueel te kunnen regisseren. Om te kunnen pinpointen wat er nodig is om iemand in de ervaring te trekken, en er daarna weer uit te halen om ze te laten reflecteren op wat ze nou eigenlijk zien en meemaken.