Wat is het Nu-effect?

Wat is dat Nu-effect nou eigenlijk? Ik ben sinds de presentatie bezig met het uitdiepen van de betekenis daarvan. De theoretische uitleg volgens Edmund Husserl is een gevoel dat wij zelf volledig aanwezig zijn en gelijktijdig volledig deel uitmaken van de werkelijkheid om ons heen. Dat is natuurlijk een goede theoretische beschrijving, maar ook nog een beetje vaag. Ik zou dat kunnen uitleggen door middel van voorbeelden, maar dat doe ik later.

Sinds ik aan yoga en meditatie doe ben ik me steeds bewuster aan het worden van hoe ik de wereld ervaar, en wat voor dingen eigenlijk onbewust invloed kunnen hebben op mijn emotie, en dus tegelijkertijd op mijn gedrag en keuzes. En ook hoe je eigenlijk de hele ervaring van de dag aan je voorbij kan laten gaan als je niet bewust dingen doet. Ook door hoe social media, smartphones en advertenties heel de tijd aandacht vragen en je wegtrekken uit je werkelijkheid, en je dus de hele dag een wisselende ervaring hebt van werkelijkheden.

Het Nu-effect vind bewust en onbewust plaats, je bent je er dus ook niet altijd bewust van. En het gebeurt ook niet altijd en overal. Maar als het gebeurt, is het meestal een moment van versterkte emotionele en zintuigelijke ervaring. Het heeft ook te maken met de eerste keer dat je dit moment meemaakt, een nieuw perspectief. Je gaat je afvragen, bewust of onbewust, in wat voor verhouding je staat met jouw werkelijkheid die je op dit moment meemaakt.

Voor mij maak ik het Nu-effect mee als ik het verloop van tijd niet meer lineair waarneem, en dat de ruimte om mijn heen zich beperkt tot wat ik visueel kan waarnemen. Er is een gevoel van geluk, er komt in ieder geval dopamine vrij. En het zijn vooral momenten die ik nog niet eerder heb meegemaakt, want ik heb ook de neiging om precies die momenten nog een keer mee te willen maken, wat dan ook niet lukt. De momenten zijn dus ook uniek. Momenten die ik me nog kan herinneren waar ik me bewust was van mijn ervaring zijn; wakeboarden op een zonnige dag, meerdere vallende sterren zien op vakantie in Duitsland, zonsondergang in Bretagne, voor het eerst vliegen, soms als ik aan het mediteren ben. Vaak zijn er natuurverschijnselen in het spel. Andere voorbeelden kunnen zijn, onder een warme douche stappen, een berg beklimmen en voor het eerst het uitzicht zien vanaf de top, natuurfenomenen meemaken. De plaats waar je bent en in wat voor emotionele staat je bent heeft ook invloed op de mate waarin je het Nu beleeft.

Bij The Weather Project ontstaat het Nu-effect doordat er bepaalde condities zijn waardoor er bij de bezoekers een (hogere) staat van bewustzijn ontstaat. Dit beeld bied een nieuw perspectief op wat je voor lief nam of voor waarheid aannam, waardoor er nieuwsgierigheid ontstaat omdat er een herkenbaar beeld staat, de zon, maar dat uit zijn context is geplaatst. Het beeld is een ingezoomde vorm van de werkelijkheid en de omgeving is geïsoleerd van afleiding. En omdat dit beeld stilstaat en niet veranderd ontstaat er een moment van reflectie op de ervaring. En ontstaat er de mogelijkheid om de verhouding of relatie je hebt te evalueren. Ook speelt de kleur oranje en de heftigheid van deze kleur een rol in de emotionele staat van de bezoeker, je word er als het ware in ondergedompeld.

Ik heb ook gelezen en gehoord van de term “Flow”, het verschijnsel dat je meemaakt als je echt in een game opgaat, of bij programmeurs die als het ware ingeplugd zitten in de code. De perceptie van tijd vervaagd, de virtualiteit word de werkelijkheid waar je je op dat moment in begeeft, het verlies van de waarneming van de zelf. Een hogere staat van bewustzijn waar er geen verleden en toekomst is, alleen nu zijn. Hoewel de ervaring en voorwaarden van Flow overeen komen met het Nu-effect, zijn er verschillen met het “Nu-effect” en de “Flow”, namelijk in de “Flow” verlies je jezelf in de in de gecreëerde werkelijkheid en is er een duidelijk doel, en bij het “Nu-effect ontstaat er een bewuste reflectie op de ervaring en is er geen duidelijk doel.

Wat ik dus bedoel met het Nu-effect is dat er bepaalde staat van zijn ontstaat, waarbij je de werkelijkheid waar je op dit moment in begeeft bewust waarneemt en er een moment van reflectie ontstaat waarbij je de verhouding van jou en dat wat je ervaart evalueert. En dit wil ik realiseren door een ruimte vorm te geven met een lichtinstallatie waarbij de bezoeker nieuwe perspectieven krijgt op het ervaren van die ruimte. Ik heb in de tekst hierboven voorwaarden beschreven die van belang zijn om dit te realiseren, en ik zal moeten gaan testen of dat dit klopt.