En iyi erişilebilirlik uygulamaları
Dijital erişilebilirlik kısaca, web siteleri ve mobil uygulamaların herkes tarafından kolayca kullanılabilir olması anlamına geliyor. Tanımı kolay ama gerçek anlamda buna ulaşmak oldukça zor. Engelli bireylerin yanı sıra yaşlılar ve teknolojiye yeni başlayan kullanıcıların da ihtiyaçlarını karşılamak için platformlarımızı erişilebilirlik testlerine tabi tutmak çok önemli. Bu yazımda, dijital erişilebilirlik testleri hakkında daha fazla bilgi edinerek, bu testlerin önemi ve uygulanması hakkında derinlemesine bir inceleme yapacağız.
Erişilebilirlik testleri nelerdir?
Dijital erişilebilirlik testleri, web siteleri ve mobil uygulamaların engelli bireyler tarafından kullanılabilirliğini değerlendiren testlerdir. Bu testler ile, tüm kullanıcıların dijital içeriğe eşit erişim sağladığını ölçümlemeye çalışırız. Şimdi en çok kullanılan testlere bakalım.
- Ekran okuyucu uyumluluğu ile görme engelli kullanıcıların web sitelerine ve uygulamalara erişimini sağlayan ekran okuyucularla uyumluluğunu,
- Klavye erişilebilirliği testi ile fare kullanımına bağımlılığı azaltarak klavye kullanımıyla gezinme yeteneğini,
- Kontrast testleriyle metin ve arka plan arasındaki kontrastın yeterli olup olmadığını,
- Form erişilebilirliği ile web formalarının engelli kullanıcılar tarafından kolayca doldurulabilir olup olmadığını,
- Resim ve medya erişilebilirlik testleri ile resimlerin uygun alternatif metinlerle etiketlenip etiketlenmediğini, videoların alt yazı veya işitme engelli kullanıcılar için işaret dili çevirileri içerip içermediğini,
- Dinamik içerik erişilebilirlik testleri ile dinamik içeriklerin (örneğin, menülerin açılır pencere gibi) engelli kullanıcılar tarafından erişilebilir olup olmadığını,
- Dil ve yazı stili erişilebilirlik testleri ile web sitesindeki dil kullanımının anlaşılır olup olmadığını, yazı stili ve boyutlarının okunabilirliği ve kullanıcı deneyimini nasıl etkilediğini değerlendiririz.
Yani tasarımlarımızı oluştururken tam anlamıyla kapsayıcı olabilmemiz için detaylı testler yaparak tasarımlarımızın herkes tarafından erişilebilir olmasını sağlayabiliriz.
Peki, dünyaca ünlü erişilebilirlik araçları neler?
Tasarım döngüsüne eklemekte zorluk çektiğimiz bu testler aslında o kadar da zor muymuş, bi’ bakalım. En iyilerden 10 tanesini göstermeye çalıştım.
En beğendiğim ve kullanımı kolay olandan başlayacağım: WAVE (Web Accessibility Evaluation Tool). Çevrim içi ve ücretsiz olan WAVE, web sayfalarını tarar ve erişilebilirlik hatalarını belirler; böylece geliştiriciler bu hataları düzeltebilir.
Nasıl mı yapılıyor? https://wave.webaim.org/ linkine tıklayıp web sitemizin linkini yapıştırıyoruz ve bize sunduğu rapor ve dashboard’a bir bakın :) İşte bu erişebilirliği sunmak sadece tek bir tıkla mümkün.
axe DevTools ile web sitelerinin erişilebilirlik durumunu değerlendirebiliriz. Popüler ve ücretsiz bir Chrome eklentisidir. Figma’nın kullandığını biliyoruz. Lighthouse ise web sitelerinin performansını değerlendirmenin yanı sıra erişilebilirlik ve SEO (arama motoru optimizasyonu) gibi faktörleri de kontrol ediyor. İkisi de eklenti olduğu için bana kullanımı biraz daha zor geldi.
Siteimprove Accessibility Checker ise aynı amaçla kullanılan bulut tabanlı bir araçtır. Vodafone bu uygulamayı tercih etmektedir. Yine kullanımı kolay ama sunduğu çıktıda kısıtlı bilgi görüyoruz. Skor üzerinden sonuçlar veriyor, detaylı rapor talep edebiliyorsunuz.
Bulut tabanlı büyük ölçekli siteler için olan Tenon.io, AInspector, SortSite, AccessLint, pa11y, Achecker de benzer şekilde erişilebilirlik testlerini otomatikleştirmek için kullanılan diğer ünlü araçlar.
Bankacılıkta erişilebilirlik kritik
Bankacılık hizmetlerine erişim, herkes için eşit derecede önemlidir. Engelli bireylerin, yaşlıların ve teknolojiye yeni başlayan kullanıcıların da banka işlemlerini kolayca gerçekleştirebilmesi için erişilebilirlik standartlarının yüksek olması gerekmektedir. Erişilebilirlik, sadece web siteleri ve mobil uygulamaların değil, aynı zamanda ATM’lerin, banka şubelerinin ve diğer hizmet kanallarının da kapsamlı bir şekilde ele alması gereken bir konudur.
Bankacılık sektöründe erişilebilirlik, müşteri deneyimini geliştirmek ve tüm kullanıcıların finansal hizmetlere erişimini sağlamak için kritik bir önceliktedir. İşte bu yüzden tasarım ve teknoloji ekipleri olarak bu alana yatırım yapmalıyız.
Örneğin, Wells Fargo, JPMorgan Chase, Bank of America gibi büyük bankalar, erişilebilirlik testlerini kendi bünyelerinde veya dış kaynaklardan destek alarak gerçekleştirirler. Bu bankalar, genellikle web siteleri ve mobil uygulamaları için erişilebilirlik testlerini yüksek standartlarda uygularlar ve düzenli olarak iyileştirmeler yaparlar.
Türkiye’de bu alan daha çok dış firmalar tarafından hizmet şeklinde gerçekleştirilen, genelde yılda bir kere tekrarlanan testlerdir. Fakat maalesef bu yeterli değil. Bu testler, her web sitesi ya da uygulamada tasarım yenilendiği zaman tekrar bakılması gereken tasarım prensiplerinin içinde yerini almış testler olmalıdır. Türkiye olarak bu konuya yapılan yatırımlarda biraz daha çekimser davranıyoruz.
Bankaların erişilebilirlik politikalarının açıkça belirlenmesi ve bu politikalara uygunluğun düzenli olarak değerlendirmesi önemlidir. Ayrıca, yeni teknolojilerin ve trendlerin engelli kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılamak için nasıl kullanılabileceği üzerine de araştırmalar yapmalıyız. Bu testleri tasarım aşamalarımıza dahil etmeli ve standart haline getirmeliyiz. Kapsayıcılığa verilen önem ile yakında birçok firmada bu konuda gelişmelerin yaşanacağına inanıyorum.
Tasarım dünyasından diğer yazılarımı da buradan inceleyebilirsiniz..
