Negatif geri bildirimlerle başa çıkmak için neler yapabiliriz?
Günlük iş hayatımızda hepimiz yaptığımız işin kalitesine ve başarısına göre farklı zamanlarda farklı kişilerden geri bildirimler alabiliyoruz. Bu geri bildirimler her zaman bizi motive eden türden olmayabiliyor. Bugün sizlerle geri bildirim kavramının önemi, geri bildirim aldığımızda nasıl hissediyoruz ve olumsuz duygularla başa çıkmak için neler yapabiliriz üzerine düşüncelerimi paylaşmak istiyorum.
Geri bildirimler bizim için neden önemli?
- Yol gösterir: Uzman bir kişiden geri bildirim aldığımızda, hangi alanlarda eksik olduğumuzu görürüz. Bu sayede kendimizi geliştirmek için nasıl bir yol izlememiz gerektiğini öğrenebiliriz.
- Motive eder: Olumlu geri bildirim aldığımızda, gelişimimizi ve ne seviyede olduğumuzu görerek, daha iyiye ulaşmak için motivasyon kazanırız. Bazılarımız için olumsuz geri bildirimler de aynı motivasyonu sağlayabilir ancak çoğunlukla olumsuz geri bildirim demotive edici olabilir.
- İletişimi artırır: Bir iş konusunda geri bildirim aldığımızda, geri bildirim veren kişinin görüşlerini ve düşünme şeklini anlamış oluruz. Bu da kişiler ile aramızdaki iletişimimizi güçlendiren faktörlerden birisidir.
- İlişkileri geliştirir: Geri bildirim kişiselleştirme içermez ve kırıcı olmazsa yani yapıcı olarak iletilirse ilişkilerimizin gelişmesini sağlar.
- Yapılan işin kalitesini artırır: Üzerinde çalıştığımız işe ya da projemize devam ederken geri bildirim aldığımızda, bu geri bildirimi daha iyi bir iş ortaya çıkarmak için kullanabiliriz.
Geri bildirimler; olumlu, olumsuz, resmi ya da gayri resmi şekillerde olabilir. Ama biz gelin, yazımızın konusu olan olumsuz geri bildirimlere odaklanalım.
Yapılan bir iş için olumsuz durumların ön plana çıkarıldığı geri bildirim şeklidir. Olumsuz ve eksik detaylar göz önüne alınarak işi yapan kişiye ilettiğimiz tüm dönüşler bu tür geri bildirimlerdir diyebiliriz. Kişinin eksik olduğu noktaları fark etmesini sağlayarak kendini bu konularda geliştirmesi hedefi ile yapılır. Acaba gerçek hayatta öyle mi oluyor?
Olumsuz geri bildirimlerin insana etkileri nasıl?
Olumsuz geri bildirimlerin insanın üzerindeki etkileri çoğunlukla beklendiği gibi olmaz. Çünkü iş hayatında da olsa, insan duygusal bir canlıdır ve negatif geri dönüşler onu motive etmekten çok demotive, üzgün ve işinde başarılı olamamış bir profile dönüştürür. Bu da sonraki işlerde ondan beklenen seviyeye ulaşamamasında temel teşkil eder. Yani kısacası kaş yapayım derken göz çıkarma ihtimali daha fazladır.
İş hayatında olumsuz geri bildirimlerin sebeplerine baktığımızda birkaç faktörün tetikleyici olduğunu görürüz. İlk olarak; işi üst seviyeye raporlayan kişinin, işin sahibi olan birimden alacağı olumsuz dönüşler onun da işi yapan kişiye olumsuz geri bildirim vermesine sebep olur. Bu durum, olumsuz geri bildirim alan kişiye sonraki işte tekrar benzer hataları yapmaması için verildiği söylense de, insanlarda motive edici sonuçlar yarattığını görmüyoruz. Kendi yaşadığım deneyimlerde bu tarz dönüşler sonrasında acaba işin neden olumsuz sonuçlandığı üst seviyedeki birimlere aktarıldı mı gibi soru işaretleri kafamda hep kalmıştır.
İkinci etkileyici faktör ise; geri bildirimi veren kişinin, karakteristik özellikleri ve iş hayatında rol model aldığı kişilerdir. Yorumu veren kişinin karakteri daha sert bir anlayışa sahipse karşısındakine bu davranışı hissettirip bunun bir yaptırıma dönüşmesine sebep olabilir. İş hayatına girdiğiniz günden son iş gününüze kadar farklı insan tipleriyle iletişim içerisinde olursunuz. Özellikle yöneticileriniz veya arkadaşlarınızın yöneticileri, sizlerin ilerdeki iş hayatınızda benzer pozisyonlara gelince nasıl bir iş insanı olacağınızı ve nasıl geri bildirim vereceğinizi etkiler. Aynı onlar gibi olursunuz demem doğru olmaz, çünkü kendim de dahil olmak üzere olanını da olmayanını da çok fazla gördüğümü söyleyebilirim ama bundan etkileneceğiniz ve bir seçim yapacağınız kesindir. Benim seçimim öyle olmama tarafında gelişti diyebilirim.
Üçüncü faktör ise; olumsuz geri bildirimi veren kişinin, işinize yeteri kadar hakim olmamasından kaynaklanabilir ve bu durum, onun işin neden bu şekilde yapılıp sonuçlandığını muhakeme edememesinden dolayı yaşanacaktır. Tasarım alanında uzmanlaşmış olmakla birlikte eğitim geçmişim ve ilk yıllardaki iş hayatım nedeniyle teknik konularda da bilgi sahibiyim ve bilirsiniz ki tasarım ile teknoloji birbirinin yol arkadaşı. Bu bilgileri kullandığım zamanlarda böyle durumlara daha fazla maruz kalıyorum fakat burada sorumluluk biraz da size düşüyor. Yaptığınız işi basit bir şekilde karşıya aktarır ve olumsuz durumun sebebini de net anlatırsanız bu tarz geri dönüşler almayabilirsiniz.
Bu tarz olumsuz geri bildirimlerle başa çıkmak için alınabilecek önlemler neler olabilir diye baktığımızda sizlere birkaç öneride bulunabilirim. Uzun yıllar iş hayatında, kurumsal kültürde çalışmış ve halen çalışan biri olarak ilk önerim, yaptığınız işin saygıyı hak ettiği ve sizlerin de bu saygıyı işinize gösterdiğiniz takdirde, size yapılan olumsuz geri bildirimlerden minimum seviyede etkileneceğiniz olacaktır. İşinize hakim olduğunuz sürece sonucun sebepleri konusunda içiniz rahatsa bu geri bildirimleri ılımlı karşılayabilirsiniz.
İkinci önerim, yapıcı olmak yönünde olacaktır. Demek istediğim; siz geri bildirime yapıcı bir bakış açısıyla bakarsanız, olumsuz bir dönüş alsanız da buradan iyi sonuçlar çıkarabiliyor olursunuz. Bunu polyannacılık olarak düşünmeyin, sizi öldürmeyen şey geliştirir diye düşünebilirsiniz.
Son olarak, motivasyonunuzun tek sebebi geri bildirimler olmazsa, bu geri bildirimlerin sizi etkileme seviyesi de düşük olacaktır. Kişisel olarak beni, işin yapılış sürecindeki katkılarım ve ekip arkadaşlarımın görüşleri de çok fazla motive eder. Alternatif motivasyon araçları bulmanızı size de öneririm.
Özetlemek gerekirse benim görüşüm; her zaman, her türlü geri bildirimden kazanım çıkartabileceğimiz yönünde. İşimize bakış açımız geri bildirimin türünden daha değerlidir ve bunu doğru belirlemeliyiz. İşinizi iyi yaparsanız, eninde sonunda geri bildirimin de olumlu olması kaçınılmazdır.
