Gecikmeli Bireysel Nitelikli Krediler İçin İşletilen Genel Süreçler
“Borç yiğidin kamçısıdır.’’ Aldığımız borcu geri ödemeye verdiğimiz önemi yüzyıllardır en özlü şekilde ifade eden atasözümüz. Bankalardan aldığımız borcu, yani bireysel nitelikli kredileri geri öderken aynı özeni ve hassasiyeti gösterdiğimiz kuşkusuz. Peki ya bu borçları yani kredileri zamanında ödemez ve geciktirirsek nelerle karşılaşırız, nasıl yasal ve hukuksal durumlar oluşur? Bu yazımda ülkemizde finans sektöründe gecikmeli bireysel nitelikli krediler için işletilen genel süreçleri temel alarak bu konu hakkında bilgi vereceğim.
Bireysel kredinizi zamanında ödemediğiniz senaryoda öncelikli olarak bankanızın izleme ve tahsilat havuzlarına girersiniz. Kredinizi ödememeye devam edip izleme havuzunda olmak bir süre sonra bankanızdan yeni kredi kullanamayacağınız anlamına gelir (örneğin kredili mevduat hesabı limitinizi, kredi kartınızı, vs.). Kredinizi geciktirdiğiniz bilgisi günlük olarak Risk Merkezi ile paylaşılır (KRS bildirimleri). Ay sonlarında ise memzuç bildirimlerine konu olursunuz (KLKR).
Risk Merkezi bu gecikmenizi yasal uyum kapsamında diğer bankalar ve yetkili finansal kurumlar ile paylaşır. Bu da diğer bankalardan da kredi kullanmak isterseniz güçlük yaşayacağınız anlamına gelir. KKB tarafından oluşturulan BBE (Bireysel Borçluluk Endeksi) notunuzda düşmeye başlayacaktır. Bankanızın tahsilat süreçlerinde ise SMS, e-posta, sesli mesaj, mobil push, telefon ile arama, mektup gönderileri gibi her türlü kanal kullanılarak size ulaşılıp borcunuz hatırlatılır ve geri ödeyebilmeniz için yeniden yapılandırma da dahil yapılabilecek bütün teklifler size sunulur.
Bütün bu süreçlerin yönetimi için gerekli olan modellemeleri, bankaların Risk Yönetim Bölümleri yaptıkları detaylı analizler ve analitik çalışmalar sonucu hazırlarlar. Artık günümüzün, özellikle de bankalar gibi büyük finansal kurumların olmazsa olmazı haline gelen büyük veri, makine öğrenmesi, yapay zeka gibi teknolojiler de bu çalışmalarda kullanılır. Hazırlanan bu modellerin uygulanması ise tüm dünyada finansal kurumlarda ve bankalarda yaygın olarak kullanılan strateji yönetim araçları ile tam otomatik olarak gerçekleşir. Bu tarz strateji yönetim araçlarının kullanımı, iş birimlerinin BT bağımlılıklarını minimuma indirerek esnek politika uygulamalarına olanak sağlar. Borçlunun menfaati ve borcunu daha kolay ödeyebilmesine imkan sağlanması her zaman en öncelikli konu olarak gözetilir.
Tahsilat süreçlerindeki bütün bildirimlere ve tekliflere rağmen kredi ödenmez ise öncelikli olarak borçluya yasal zorunluluk gereği ihtarname gönderilir (ortalama 60. gecikme gününde). İhtarname gönderildikten sonra 90. gecikme gününde ise geciken ilgili canlı kredi takip hesaplarına intikal eder. Artık mizanda bu kredi 3.sınıf olarak sınıflanmaya başlar. Bu, bankanızın ilgili kredi için daha fazla karşılık ayırmaya başlaması anlamına gelir. Bankanın aktif kalitesini azaltan ve karlılığa direkt etkisi olan bir durumdur. Takibe intikal eden kredi artık idari takip sürecindedir. Bu süreçte de borçlu aranmaya ve protokole bağlanmaya çalışılır. Tabi ki artık bir ihtarname masrafı da söz konusudur. Borcun ödenmemeye devam edilmesi durumunda ise ortalama 120. Gecikme gününde artık banka avukatları ilgili dosyayı takip etmeye başlarlar ve icra dairelerinde ilgili borç için takip açılışı yaparlar. Bu, yasal takip süreci anlamına gelir.
İlgili borç için açılmış takip hesabı ödenmemeye devam ederse, bu takip hesabının bakiyesinin mizanda daha yüksek karşılık grubunda takip edilmeye başlanacağı anlamına gelir. Banka, herhangi bir zamanda kendi varlığı olan (bilançoda aktif kaleminde yer alan ve muaccel hale gelmiş olan) bu takip hesabını varlık firmalarına satabilir. Bu durumda artık borçlunun muhatabı varlık firması olur. Bütün bu süreçler tamamen kredi mevzuatına uyumlu, çok sıkı regülasyon kuralları ve BDDK denetimleri kapsamında gerçekleşir.
Bankaların, özellikle de özel olanların, ekonomiye katkı sunmaya devam edebilmeleri, topluma ve hissedarlarına karşı yükümlülüklerini yerine getirebilmeleri için her yıl sürdürülebilir karlılık oranlarına ulaşmaları gerekir. Bunu başarabilmeleri için bilançolarında aktif kalitelerinin yüksek olması çok kritiktir. Bu kaliteye takipteki kredilerinin oranının önemli bir etkisi bulunmaktadır.
Kredilerinizi zamanında ve geciktirmeden ödemeniz dileklerimle,
Sevgi ve saygılarımla.
Not :
- Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi:
Resmi Gazete’nin 25 Şubat 2011 tarih, 27857(mükerrer) sayılı nüshasında yayımlanan 6111 sayılı Kanun ile 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu’na Ek Madde 1 ve Geçici Madde 28 ilave edilmiştir. Ek Madde 1 ile Türkiye Bankalar Birliği nezdinde, kredi kuruluşları ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nca uygun görülecek finansal kuruluşların müşterilerinin risk bilgilerini toplamak ve söz konusu bilgileri bu kuruluşlar ile gerçek veya tüzel kişilerin kendileriyle ya da onay vermeleri koşuluyla özel hukuk tüzel kişileri ve üçüncü gerçek kişileri ile de paylaşılmasını sağlamak üzere Risk Merkezi kurulmuştur.
