Kartlı Ödemelerde Takas Komisyonu ve Brexit Etkisi
Kartlı ödeme sistemlerinde yaygın olarak kullanılan çalışma modeli 4 taraflı çalışma modelidir.
4 Taraflı modelde kartlı ödeme kuruluşu direkt ilişkiyi kart çıkaran ve kart kabul eden kuruluşlar ile yapar. Öte yandan kartın kart hamiline verilmesi ve bu ilişkinin yönetilmesi işi ise kart çıkaran kuruluş (Issuer) tarafından yapılır. Yine kart kabul eden kuruluşlar (acquirer) üye işyeri ilişkisini kurarak 4'lü modelin işlemesini sağlarlar.
4'lü modelin haricinde hem kart hamili anlaşması hem de işyeri anlaşmasını tek bir kurumun yaptığı 3'lü çalışma modeli de kullanılıyor olsa da kartlı işlemlerin büyük çoğunluğu 4'lü model ile kurgulanmış sistemler üzerinde gerçekleşmektedir.
Kartlı ödemelerde takas komisyonu kart ihraç eden kurumun maliyetlerinin bir kısmının kart kabul eden kuruluş tarafından karşılanması esasına dayanmaktadır. Nakit işlemlerde ise işlem tipinin değişmesi ve kart kabul eden kuruluşun ATM’lerde atıl nakit bulundurması kendisi açısından bir maliyet olduğundan takas komisyonu kart kabul eden kuruluş tarafından alınır. Yurtiçinde Kredi kartı ve Banka kartı olmak üzere 2 ayrı takas komisyonu söz konusudur.
Takas komisyon oranı kart kabul eden kurum açısından üye işyeri fiyatlamasına baz teşkil eder. Üye işyerinin ödeyeceği işyeri komisyonu işlem başına ödenen takas komisyonundan her durumda fazla olacaktır, aksi taktirde bu çalışma modeli kart kabul eden kuruluş açısından zarar ile sonuçlanır.
2005 yılından bu yana Rekabet Kurumu’ndan alınan muafiyete ve onaylanan hesaplama yöntemine göre Türkiye’de takas komisyon oranı Bankalararası Kart Merkezi tarafından hesaplanmaktadır.
Bankalararası Kart Merkezi, kredi kartı ve banka kartı takas komisyon oranlarının hesaplanması ile ilgili operasyonel süreci yürütmektedir ve hesaplamanın yapılması dışında, komisyon oranının arttırılması veya azaltılması yönünde herhangi bir inisiyatifi söz konusu değildir.
Yapılan hesaplama aşağıda yer alan konu başlıklarında paydaşlardan alınan maliyetler hesaba katılmaktadır. Aylık olarak hesaplanan yeni oranın mevcut oran ile farkının ± %5'den fazla olması durumunda yeni oran kullanılmakta aksi taktirde mevcut oran ile devam edilmektedir.
Avrupa birliği 2015 yılında uygulamaya koyduğu yasa ile uygulanan takas komisyonlarına bir üst limit getirmiştir. Buna göre;
- Banka kart Takas komisyonu : % 0,3
- Kredi Kartı Takas Komisyonu : % 0,2
oranlarından daha yüksek uygulanamamaktadır.
Avrupa Birliği üyesi olduğu süre boyunca İngiltere için de geçerli olan bu tavan oranlar Brexit ile birlikte uygulanabilir olmaktan çıkmıştır. Dolayısıyla kart kuruluşları Visa ve MasterCard uyguladıkları takas komisyonlarında neredeyse 5 kata yakın artışlar gerçekleştireceklerini duyurmuşlardır.
Kaynaklar
https://www.psr.org.uk/our-work/card-payments/the-ifr/
https://bkm.com.tr/kredi-karti-alisveris-takas-komisyonlari-hakkinda-kamuoyu-bilgilendirmesi/
https://bkm.com.tr/faydali-bilgiler/komisyon-ve-ucretler/bankalararasi-takas-komisyonlari/
