Tuckman Modeli ve Aşamaları
Bir takımın gelişim aşamalarını değerlendirmede en yaygın kullanılan modelin ilk dört adımı 1965 yılında Bruce. W Tuckman tarafından geliştirildi. Beşinci adım olan Adjourning ise 1970 yılında eklendi. (1) Yeni kurulan takımlar bir araya gelip çalışmaya başladığında aşağıdaki Tuckman Modeli aşamalarından geçiyorlar.
· Forming
· Storming
· Norming
· Performing
Başarılı ve yüksek performanslı bir takım yaratmak için kendi gelişimimizi bu çerçevede değerlendirebiliriz.
Takım Kurulumu “Forming Aşaması”
Forming aşamasında takım yeni kurulur. Ekip üyeleri ekibin bir parçası olmaktan dolayı heyecanlı ve heveslidirler. İnsanların odak noktası işten ziyade iletişim üzerinedir.
Takım kurulduktan sonra, takım üyelerinin rolleri ve sorumlulukları henüz belli olmayabilir. Bu takım üyelerinin görev dağılımında kaosa neden olabilir. Takım üyeleri risk almayarak ve çatışmadan kaçınarak kaos ortamından çıkmaya çalışırlar. Fakat bu kaos ortamı takım üyeleri birbirlerinin yetkinliklerini ve görevlerini daha iyi tanıdıkça azalır.
Bireylerin çalışma tarzı farklı olabilir. Takım olarak çalışmak için takımın amacını, nasıl çalışılacağını, ortak kuralların ve çıktıların neler olacağı konularında takım anlaşması yapmak gerekebilir. İlerleyen günlerde takımın geriye dönüp ortak hedefleri ve takım kurallarını hatırlaması gerekebilir. Bu aşamada takım lider tarafından doğru yönlendirilmelidir ki yanlış hedeflere odaklanmasınlar.
Çatışmaları Yönetme “Storming Aşaması”
Bu aşamada takımda kurallar ve roller belirlenmiştir. Ancak uygulanması esnasında kişiler arası çatışmalar ortaya çıkabilir. İlişkilerde güç mücadeleleri ve duygusal sorunlar ortaya çıkmasına fırsat vermeden geri bildirim mekanizması etkin uygulanmaya başlanmalıdır.
Takımın, hedeflerine odaklanması sağlanmalıdır. Büyük hedeflerin gerçekleştirilmesi için daha küçük ve kolay yapılabilecek hedeflere dönüştürülmesi sağlanabilir. Böylelikle odak noktası kişiler arası ilişkilerden, görev bilincine ve takım hedefine kaymış olacaktır.
Düzeni Sağlama “Norming Aşaması”
Takım rol ve görevleri benimseyen, kendi kendini yöneten ve kendi kendine yeten hale geldikçe dışa bağımlılığı azalır veya bağımsızlaşır. Bu aşamada takım üzerinde çalıştığı konular hakkında fikir birliğine varma yolunu seçiyor. Büyük kararları ortak almaya başlıyor.
Takım üyeleri arasındaki anlaşmazlıklar çözülmüş ve güven ortamı oluşmuş olduğu için kişiler fikirlerini açıkça dile getirmekten çekinmiyor. Yapıcı eleştiriler ile geri bildirim mekanizması işliyor. Takım üyeleri sorunları çözme konusunda yardımlaşıyor. Takım kendi dilini oluşturmaya başlıyor ve eğlenceli samimi bir ortam oluşuyor. Artık insanlar hedeflerini bireysellikten takım hedefine doğru taşıyor. Böylelikle üretkenlik artmaya başlıyor.
Kendini Gerçekleştirme “Performing Aşaması”
Bu aşamada takım artık kendi kendini yönetebilir bir hale gelmiştir. Takım aldığı kararların arkasında duran ve bu kararları birlikte savunan ortam oluşturmuştur. Takım üyeleri birbirlerinin güçlü ve zayıf yönlerinin farkındadır. Bu durumu takımın performansını ve odağını artırma yönünde kullanırlar. Takım motivasyonu en yüksek seviyededir. Üyeler 1+1>2 olarak hissederler.
İnisiyatif olarak sorunları önleme ve çözme yaklaşımı gelişir. Takım üyeleri kendi beceri ve yetkinliklerini derinleştirmeye ve bunu takımın faydasına kullanmaya çalışır.
Yas Tutma “Adjourning Aşaması”
Takım, çalışmasını tamamladığında veya organizasyonun ihtiyaçları değiştiğinde varlığını sona erdirebilir. Bu aşamada takım üyeleri takımın dağılmasından dolayı gelecekteki bireysel rolleri hakkında endişe duymaya başlarlar. Bununla birlikte bu bitiş aşamasında bazı takım üyeleri görevlerine daha az odaklanabilir. Bazıları ise görevine odaklanarak bu durumun üstesinden gelmeye çalışabilir. Yani takım verimliğinde düşüş ya da artış gözlenebilir.
Bu aşamada takım üç göreve odaklanmalıdır.
· Ürün teslimatlarının ve kalan işlerin tamamlanması
· Takım çalışması süresinde öğrenilen derslerin gelecekteki takımlara veya sponsor paydaşa aktarılması
· Ortaya çıkan ürünü ve bireylerin başarısını takdir eden ve takımın varlığını resmi olarak sona erdiren bir kapanış kutlamasının yapılması
Kaynakça
Tuckman: Forming, Storming, Norming, Performing model (businessballs.com)
