Ochrona prawna kryptowaluty. Kryptowaluta jako dobro niematerialne

Bitcoin i inne kryptowaluty stają się coraz bardziej popularne. Mogą stanowić środek płatniczy oraz służyć wyłącznie celom handlowym lub spekulacyjnym. Kurs kryptowalut podlega sporym wahaniom. Handel nimi może wiązać się z dużym zarobkiem, jednak należy pamiętać o kwestiach prawnych.

Kryptowaluty w Polsce

Obecnie istnieje kilkaset rodzajów kryptowalut. Są one używane w obiegu internetowym. Najpopularniejszą i najstarszą kryptowalutą jest bitcoin. Płatności przy użyciu kryptowalut są stosunkowo nowym rozwiązaniem. Wiele krajów, również Polska, nie posiada jeszcze norm prawnych regulujących to zagadnienie. Bitcoin ma związek z prawem cywilnym, administracyjnym oraz karnym. Aktualnie nie istnieje jednak powszechna kwalifikacja prawna bitcoina. Kryptowaluty nie są zakazane, a odniesienie do nich można znaleźć głównie w interpretacjach podatkowych.

Interpretacje podatkowe

Przychód z tytułu sprzedaży kryptowalut stanowi przychód z praw majątkowych. Płatność za pomocą bitcoina umarza zobowiązanie jedynie w przypadku zapłaty na rzecz podmiotu, który akceptuje taką formę płatności. Bitcoin stanowi alternatywę dla oficjalnych walut, a rozliczenie tym środkiem płatniczym odbywa się na zasadzie umowy. Bitcoin jest prawem majątkowym. Wydane interpretacje mają jednak indywidualny charakter i nie są traktowane jako obowiązująca wykładnia prawa.

Czy kryptowaluta jest pieniądzem?

Według K. Zakrzewskiego bitcoin to inny niż pieniądz miernik wartości, stanowiący pewnego rodzaju mienie, będące prawem majątkowym. Kryptowaluta może być przedmiotem własności i stanowi wierzytelność, która przysługuje osobie utytułowanej. Wydobywca bitcoina jest jego pierwotnym nabywcą, lecz nie jest emitentem. Wysokość świadczenia pieniężnego może być ustalana według innego niż pieniądz miernika wartości. Uregulowanie zobowiązania w tym przypadku odbywa się poprzez umowę zamiany — tzw. barter. Bitcoin może więc stanowić środek zapłaty lub ekwiwalent zapłaty. Wartość świadczenia wyrażonego w kryptowalutach obliczana jest przy pomocy aktualnego kursu. Bitcoin nie stanowi prawa podmiotowego tak jak w przypadku pieniądza wpisanego na rachunek bankowy. Nie istnieje także jeden miarodajny kurs na podobieństwo tego ogłaszanego przez bank centralny, co może stanowić pewną trudność przeliczenia wartości podczas egzekucji długu. Nie uregulowanie zobowiązań może spowodować również naliczenie odsetek wyrażonych w kryptowalucie. Bitcoiny i inne kryptowaluty mogą też służyć zapłacie zadatku, odstępnego czy kary umownej. Bitcoin nie ma statusu pieniądza ani pieniądza elektronicznego, nie jest też papierem wartościowym.

Ewidencja księgowa bitcoinów

Kwestia ewidencji księgowej kryptowalut pozostaje nadal nierozstrzygnięta — nie określono sposobu ich prezentacji w bilansie przedsiębiorstwa. Bitcoin nie jest instrumentem finansowym, więc nie podlega ustawie o obrocie instrumentami finansowymi. Nie spełnia także definicji pieniądza elektronicznego, więc nie znajdują w tym przypadku zastosowania przepisy o usługach płatniczych. W pewnych okolicznościach kryptowaluty można byłoby uznać za środki finansowe, jeśli spełnią warunki wiarygodnie określonej wartości oraz wysokiego stopnia płynności. Jest to jednak utrudnione, ponieważ kurs bitcoinów podlega dużym wahaniom.

Ochrona prawna

Przepisy dotyczące ochrony konsumenta określone są w ustawie o prawach konsumenta, ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów oraz w ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Ochrona prawna użytkowników kryptowalut opiera się na zastosowaniu ogólnych przepisów prawa cywilnego. Taka sytuacja ma miejsce dlatego, że usługi obrotu wirtualnymi walutami nie są regulowane w żaden inny sposób. Oznacza to, że użytkownicy bitcoinów nie podlegają ochronie przewidzianej w przepisach ustawy o obrocie instrumentami finansowymi ani ustawy o usługach płatniczych. Polskie przepisy wymagają pewnego doprecyzowania w zakresie obrotu i ochrony użytkowników kryptowalut.