“Aİ” Bir Eşek Filmi…
“EO” Beklediğim filmdi… Ben bir film çeksem bu bağlamda çekerdim…
Karakteri EŞŞEK olan, duygusal, imgesel ve dayatmacı olmayan politik bir film ile karşı karşıyayız.
Künyesi: Yönetmen: Jerzy Skolimowski
Oyuncular: Sandra Drzymalska, Mateusz Kościukiewicz, Tomasz Organek, Lorenzo Zurzolo, Isabelle Huppert, Hola, Tako, Marietta, Ettore, Rocco, Mela
Yapım: Jerzy Skolimowski, Ewa Piaskowska
Ülke: Polonya, İtalya
Yıl: 2022
Yolculuklarında iyi ve kötü insanlarla karşılaşan, neşe ve acıyı deneyimleyen bir eşeği takip ediyor, onun gözünden modern Avrupa’nın başka vizyonunu keşfetmenize olanak sağlıyor… Eşeğin adı EO’dur ve aksiyon başladığında EO, sevgi dolu genç bir kadın eğitmenle küçük bir sirk gösterisinin parçasıdır. Ancak sirk iflas ettiğinde, EO çiftçilere satılır. EO’ya kötü davranmıyorlar ama eşek daha mutlu, eski bir yaşamı hatırlıyor ve kısa süre sonra kaçarak EO’yu ormanlardan ve kasabalardan villalara ve küçük Alpler büyüklüğündeki hurda yığınlarına taşıyan modern Avrupa’da bir yolculuğa başlıyor.
Eşek yani EO; yaşam, aşk, ölüm ve insanların diğer canlılara karşı beslediği sefil umursamazlık hakkında şok edici ve hassas bir güç gösterisi olan “EO”nun baş karakteri yaklaşık bir metre boyunda. Büyük kulakları, yumrulu dizleri, hafifçe yuvarlak bir göbeği ve dünyayı kaba terimlerle gören koyu, yumuşak gözleri var. Nazik, gözlemci, genellikle sessiz ve şaşırtıcı bir hızla koşabiliyor, olaysız hayatı felakete dönüştüğünde bunu yapıyor. İhtiyaçları basit, hayatı mütevazı. Sadık bir arkadaş ve işine bağlı bir işçidir.
Robert Bresson’un 1966 klasiği Au Hasard Balthazar / Rastgele Balthazar’dan esinlenen Skolimowski, bu duygusal, şiirsel, çağdaş meselin başrolündeki eşekler için şöyle diyor: “Eşekler yumuşak, narin, saygılı, kibar, sadıklar. Anı dibine kadar yaşıyorlar. Asla kendilerini beğenmiş değiller, mükemmel oyuncular”.
Polonyalı bir sirkte dünyaya gelen EO’nun ne kadar süredir bu zorunlu gösterilere maruz kaldığı belli değil ama net olan bu hayatın ne kadar monoton ve rahatsız edici olduğu. Sirkten kurtulduktan sonra yol boyunca EO, kabadayı futbol taraftarları, tuhaf aile içi anlaşmazlıklar ve hatta cinayetle karşılaşır. İnsanlar ve onlara eşlik eden saçmalıklar arasında, odak noktamız her zaman EO’dur. Bresson’un Au Hasard Balthazar’da yaptığı gibi, eşeğin sık sık yakın çekimleri gözlerindeki duyguyu çekip kalbimize yerleştiriyor ve seyircide güçlü bir bağ ve empati duygusu uyandırıyor. EO’nun diğer anlarında Skolimowski, kameraya bakan hayvanları çekmeyi seçiyor, memelilerin gözleri bize, seyirciye, bir yargı ve değişiklik talebiyle bakıyor. EO, Au Hasard Balthazar’ın bir tür dolambaçlı yol filmine kaymasına neden olan anlatı katılığına sahip olmasa da, hayvan zulmü ve insan şiddeti gibi ana temalara odaklanmayı sürdürüyor.
Bu gösteriş, hücum eden kamerası, renk filtreleri, agresif müziği ve izleyicileri olay örgüsünden çok şiirin olduğu ve kimsenin neler olup bittiğini açıklamadığı eşek dünyasına atma konusundaki mutlak güveniyle EO’nun her yerinde sergileniyor .
EO’yu bu kadar canlı hissettiren şeylerden biri, hayvanlar hakkında günümüzde devam eden devasa bilinç değişikliğine ve onlara korkunç davrandığımıza dair artan farkındalığımıza hitap ediyor olmasıdır. Bu, bu dünyanın sömürülen, kötü muamele gören yaratıklarına karşı şefkatle dolu ve kötülük ya da düşüncesizlik yoluyla güçsüzlere karşı zulmü sürdürenlere karşı öfkeyle dolu bir film.
Bildik “hiçbir hayvana zarar verilmedi” sorumluluk reddi beyanı ve filmin hayvan dostu amacını açıklayan bir mesajla kapatılan EO , ortadaki eşeği (benzer görünümlü altı Sicilyalı eşeğin canlandırdığı) tehlikeye atmaktan kaçınıyor. Bir grup öfkeli futbolcu, takımlarının kaybetmesinden EO’yu sorumlu tutup onu yenmeye karar verdiğinde, Skolimowski ve editör Agnieszka Glińska eşeğin zarar gördüğünü asla ekranda göstermeyen POV çekimleri kullanır. Niyeti ne olursa olsun, EOyine de herhangi bir film yapımında hayvanları kullanmanın etiği hakkında soru işaretleri uyandırıyor. İçinde korkmuş tilkilerin olduğu bir sıra kafesin ortasında geçen bir sahne çekin. Kamera içeri bakar ve tilkiler bundan sonra ne olacağı konusunda dehşete kapılır. Ne de olsa, bu tilkiler oyuncu değiller, bu yüzden Skolimowski, filminin amaçları doğrultusunda, fiziksel olarak zarar görmemiş olabilecek ama muhtemelen sahnenin bir sonucu olarak büyük bir korku ve endişe hisseden hayvanları korkuttu. Yapımdaki güvencelere rağmen, EO , Skolimowski’nin hem tasvir ettikleri hem de kareyi yakalamak için gerekenler açısından — azami dikkatle gerçekleştirilse bile — kameraya koyduklarından, hayvanlara yakınlığı olan herkesi şüphesiz rahatsız edecektir.
EO , Cannes Film Festivali’nde Jüri Ödülü kazandı ve Oscar’larda En İyi Uluslararası Film kategorisinde Polonya’nın girişi oldu. Yurt içinde ve yurt dışında Avrupa festivalleri ve eleştirmen grupları arasında büyük beğeni topladı. Yine de, EO’larSon ani çekim rahatsız edici bir sonuca götürüyor, kendimi Skolimowski’nin beni yeni hiçbir şeye ikna etmediğini hissettim — hayvanların zihinleri ve duyguları olan canlı yaratıklar olduğunu zaten hissettim. Elbette insan değiller ama saygımızı ve ilgimizi en az insanlarımız kadar hak ediyorlar. Skolimowski’nin hayvanlar hakkındaki mesajına ve bakış açısına (hayvanlar zorlu bir dünyada yaşıyorlar ve hayatlarını iyileştirmek için daha fazlasını yapmalıyız) katılmama rağmen, filmin hem metinsel hem de metin dışı sürekli gerilimi, sarsıcı sonucun bunları koymaya değip değmeyeceğini merak etmeme neden oldu. üretim stresi yoluyla varlık. Bu soruyu cevaplayamam. Ama aynı şekilde, ASPCA’dan gelen karamsar e-postaları okumayı reddediyorum ama amaçlarına seve seve bağışta bulunacağım.
KAYNAKLAR:
http://www.baskasinema.com/filmler/eo/
https://www.nytimes.com/2022/11/17/movies/eo-review-donkey.html
