Seramik ve Escher…
Bu yazı Seramik Türkiye Dergisi’nin 43. sayısında yayımlanmıştır.
İç mekân tasarımında iyi seramik seçimi, iyi tasarım ve tabii istenen şekilde uygulama çok önemli. Çevrimiçi otel rezervasyonlarında kullanıcıların otellerin lobilerine ya da odanın durumuna değil de ilk olarak ıslak mekânlarının fotoğraflarına göre değerlendirdiği de bilinen bir gerçek.
Seramik, tesisat ve tabii ıslak mekânların kaliteli olması bir mekânı genel olarak değerli kılıyor. Sadece konutlarda değil, kamu mekânlarında da önemli bir kriter. Örneğin, Prag’da metro duraklarının, o istasyon için özel olarak tasarlanmış hali çok önemli. İstasyona gelen kişi, yerin ne kadar altında olursa olsun, bu kimliklendirme sayesinde, seramiğin tipine bakarak bile hangi istasyonda olduğunu anlayabilir. Çünkü o tasarım, o diziliş sadece o istasyon için özel tasarlanmıştır.
Londra’da ya da Moskova’daki seramik kaplamaları o kadar akılda kalıcıdır ki, bir fotoğraf karesinde hemen tanınır. İstanbul Metrosu’nun da böyle olmasını isterdik ama birkaç Piri Reis haritası ile oluşmuyor bu bilindik durum. Kamusal mekânların dışında basit bir konut ele alındığında en önemli tasarım mekanlarından biri de ıslak mekânlarıdır. Diğer yaşam mekânlarına göre oldukça az yer kaplasalar bile, tesisat ve seramik kaplama maliyeti oldukça fazladır. Islak mekanlar: Sıhhi bölümler (Banyo, mutfak), dolaşım (sirkülasyon) alanları, yani koridorlar ve direkt olarak dış etkenlere açık
olan balkon ve teraslardır.
Seramik teknolojisi oldukça ilerledi. Artık seramiğin sadece görüntüsüne değil, formuna da bakar olduk. Örneğin seramik seçerken, ürüne dokunmak istiyoruz. Üç boyutlu olanlar var. 3x1 metre boyutunda olanlar var, esneyenler var. Üzerinde bakteri yaşamayanlar var. Basınca dayanıklı olanlar var. Özel bordür tasarlanmış olanları var. Hatta dizilim sırası ayarlanmış olanlar var. Biz tasarımcılar için bu kadar çeşitlilik iyi derken, iş projelendirmeye gelince kara kara düşünmeye de zorluyor.
Yine de bu zenginliği seviyoruz. Müşteriyi yanımıza alıp seramikçi gezip durmuyoruz artık. Internet’ten daha seramik çıkar çıkmaz koleksiyonları hatmediyoruz. Güncel kalmaya çalışıyoruz. Bilenler bilir, oldukça zor iştir, güncel kalmak. Bu yazının konusu ise bu kadar seçenek varken, tasarımcının
daha çok su jeti gibi kesim teknolojilerinin getirileri ve tabii büyük boyutlu seramiklerin sağladığı serbestlikle yakaladıkları daha da fazla seçenek. Artık tasarımcı kesim işlemlerini son teknolojiye sahip makinelerde şantiye dışında kestirip, yine lazer teknoloji kullanarak rölövesini aldığı mekâna uyguluyor.
Hem de oldukça hızlı ve neredeyse hatasız olarak. Böylece sadece o mekâna özel bir kaplama yaratılabiliyor. Aynı seramiği farklı bir mekânda kullanırken bu sefer de dizilişi ya da seramik kesimini farklı halde yapabiliyor.
Bir örnek verelim; İstanbul’da bir toplu konutun, bağımsız bir bölümünün giriş mekânı elips formdadır. Bu forma uygun seramik kaplama yapılması gerekir. Su jeti teknolojileri ile süsler, göbekler ve hatta farklı logo uygulamaları yapılmaktadır. Bu durumda tasarımcıların eski kitaplardaki sembollerle dahi başvurduğu, Selçuklu Osmanlı motifleri araştırıp bunları tarayıp AutoCAD gibi yazılımlar sayesinde vektörel hale çevirdiği görülür.
Sonra tasarımcılar Escher’i keşfederler.
Konut sahibinin Atlı Spor Kulübü üyesi olması ve binicilik
sporuna ilgi duyması da dikkate alındığında, elips mekânın zemin
kaplaması seçilirken, kitap bölümleri arasında kullanılan süslü
püslü bir sembol aramak yerine Escher’in aşağıdaki çalışması tasarımcının
aklına gelmiştir. Peki, mekanda nasıl duracaktır tüm uygulama bittiğinde?
Uygulamadaki zorluklar nedir bu işte. Sadece AutoCAD ile Escher’den ilham (Kopyacılık sanırım daha doğru bir kelime) almakla yeterli mi? Maddeler halinde yazmak daha kolay anlaşılır olmasını sağlayacaktır.
Mekânda böyle bir su jeti (CNC kesim) işi doğru mu? Gerekli mi? Süslü olan kısım bir şekilde kendini gösterebiliyor mu? Seramik devamlı olarak döşendiğinde, ek yerlerinde sorun çıkıyor mu ve tabii seramiğin derz çizgileri tüm mekânda aynı ip doğrultusunda gidebilir mi?
Bunlara karar verdikten sonra çizimi yapmaya gerek duyuluyor.
Nasıl yapacağız? Escher çizimlerinin yüksek kalitede
görseli lazım. Bunun için web yararlı bir kaynak olsa da elinizin
altında bir Escher Albümü olmalı. Sonra tarayıcıdan geçirdikten
sonra bunu AutoCAD gibi bir yazılım ile vektörel olarak
çizmelisiniz. Burada dikkat etmeniz gereken husus; Jpeg ve
türevi dosya formatında altlık olarak kullanılacak olan görselin,
vektörel değil raster olması. Yani
ne kadar zum yaparsanız kalite o kadar
düşecektir.
Ortalama bir üstünden geçiş ile (AutoCAD kullanıcıları için polyline’ı
öneririz) çizilen modülün negatif pozitif durumda da eşit olması gerekiyor.
Çok dikkatli olmak gerekir. Bunun yanında diğer sorun ise su jetinin kesim
payı. Makine suyu yüksek basınç ile çok yakın mesafeden malzemeye
gönderiyor. Malzeme bu şekilde kesiliyor kesim payı var. Escher işlerinde
kesim payı mümkün değil. Yani sıfır derz ile döşemek gerekiyor. Peki, nereyi
pozitif nereyi negatif alacağız. Eğer tekil obje bu örnekte olduğu gibi bir atsa 60x60 yerli seramikten kestirebilirsiniz. Eğer AutoCAD çiziminiz doğru ise sorun yok.
Bu kesilmiş seramiklerin nasıl yerleştireceği planını da yaptınız. Peki, bu süsten sonra diğer seramikler nasıl döşenecek. Yabana atılmayacak bir sorun var. Derzsiz döşediğimiz at deseni sonrası, derzli devam etmesi gerekiyor seramiğin. Geçiş nasıl olacak? İşte burada tasarımcının tek tek hangi seramiğin nasıl kullanılacağını tanımlaması ve bu şekilde ortaya koyması gerekiyor. Bunları numaralandırıp su jetinden aldık. Birkaç tane de fazla seramik kestirdik. Bunları kırmadan dökmeden şantiyeye getirdik. Peki, döşeme nasıl olacak. İşte üretimin en zor safhalarından biri ve bunda tasarımcının bir seramik döşeme ustasına güvenmesi gerekiyor. Başka türlü olmaz. Zeminin şapı çok temiz atılmalı. Eğer doğru değilse kırılıp yeniden atılmalı. Belki de “self leveling” işi yapan kimyasallar kullanılmalı. Belki de ıslak mekânda eğim vermek gerekiyordur. Şap çok çok önemlidir.
Bunu da madde madde açıklamakta fayda var. Şap uygun değilse kırılıp yeniden atılmalı ve eğim dikkate alınmalıdır. Seramik derzsiz döşeneceğinden, seramik yapıştırıcısının fazlasının derzden dışarı çıkma olasılığı yoktur. Bu yüzden tam ölçüsünde seramik yapıştırıcısı yere konulmalıdır. Seramik narindir yanlış konulduğunda, ya da altındaki yapıştırıcı az ya da çok geldiğinde yerden geri almak yani malayı sokup çıkartmak olanaksızdır. Tek atımlık barutunuz vardır.
Tüm bu maddelere ek olarak mekânın rölövesi çok çok iyi alınmalıdır. Gerekirse lazerli ölçü aletlerine başvurulmalıdır. Bu konut için yüzlerce çapraz ölçü lazerle alınmış çizilmiştir. Böyle bir işe kalkışıyorsanız, çizerken ölçüleri verip çizime başladığınız yere döndüğünüzde, köşenin kesişme hatası
5 mm’yi geçmemelidir. Yoksa bir daha ölçü almak gerekir.
Aynı konutta bir diğer detay da banyodadır. Söz konusu banyo için işi almadan önce önerilen tasarım bu şekildedir. Tasarımcının önerdiği ve uygulanan banyo planı ise şöyledir. Banyonun yeri ise 3mx1m ebadında tek bir seramikten kesilmiş. Eğimler biraz abartılı verilerek döşenmiştir. Keza müşteri akrilik küvet istememektedir. Bunun için şap esnasındayken (keza tüm konut yerden ısıtmadır) kristalize su yalıtımı tüm ıslak mekânlarda yapılmıştır. Duşun duvarları yine 3mx1m tek bir seramikten döşenmiştir.
Duş duvarları seramiktir ama hiç derz yoktur. Ayrıca duşun zemininde de tek bir seramik kullanılmıştır. Duş gideri paslanmazdan yere gömülü
vaziyettedir. Bu duş kabini sonra kütük mermer ya da reçine bazlı hijyenik malzeme ile çevrilmiş, üstüne temperli leke tutmayan duş kabini oturtulmuştur. Kısaca köşeler haricinde bu duş bölümünd hiç derz yoktur. Hiç.
Tahmin edileceği gibi özel seramik yapıştırıcısı kullanarak yapılan bu uygulamada da seramik duvara yapıştırıldıktan sonra geri almak
mümkün olmamaktadır. Görüldüğü gibi seramik ile farklı tasarımlar
ve üretim tekniği ile basit bir konutta bile farklılıklar yaratılabilmektedir. Her şey tasarımcının elinde, seçiminde ve uygulama hevesindedir.
