Kardeşler Gıda Gururla Sunar: Mockup Şov!
Tasarım süreci çok aşamalıdır. Projenin istenen doğrultuda ilerleyip ilerlemediğini değerlendirmek, fikir ve uygulamanın brief ile tutarlılığını test etmek gerek. Bunun kontrolü ve sunumlarda daha kolay bir anlatım için en çok tercih edilen sunum materyallerinden biri de mockup. Mockupların çok tercih edilmesi normal, çünkü internette kolayca uygulamanıza imkan veren pek çok örnek var. Ancak, bu kolaylıktan olsa gerek, çok mockup kullanmak bazen işleri karıştırabiliyor. Tasarlamak için epey emek harcadığı bir işin kullanım örneklerini gerçekmiş gibi görmeyi tabii ki herkes ister. Yine de bu durum niceliğin niteliğin önüne geçmesine izin vermemeli. Örneğin, bir kurumsal kimlik çalışması Kardeşler Gıda için yapılıyor ise tahminen kartvizitte, klasik bir tabelada, kolide nasıl görüneceğini mockup’lar ile göstermemiz gerekir. Peki ya cam duvarlı bir ofiste, bir kitap kapağında, bir yastıkta görürsek? Estetik görünmesi, doğru olduğu anlamına gelir mi?
‘Ya mockup deyip duruyorsun, ne ki bu mockup?’ diyenler, merak edenler ve tekrar izlemek isteyenler. Sizin için bugün çok özel bir gösterimiz var.
Kardeşler Gıda Gururla Sunar: Mockup Şov.
Model, Mockup, Prototip
Tasarımcı olarak hem proje sürecindeki ilerlemeleri, hataları ve alternatifleri değerlendirebilmek; hem de sunumların daha anlaşılır olmasını sağlamak için modeller kullanıyoruz. Bu modeller projenin konusuna göre iki ya da üç boyutlu, dijital ya da basılı/üretilmiş olabilir. Ortak noktaları, bize tasarımın görünüşü ve işleyişi gibi belirli özelliklerini deneyimle imkanı vermeleri. Belirli bir ölçeği olan ve üretilmiş üç boyutlu modeller için maket kelimesi kullanılsa da, özellikle görsel iletişim tasarımındaki sunum örnekleri için model kelimesinin İngilizce karşılıklarından biri olan mockup tercih ediliyor. Prototipler ise sadece görünüş olarak fikir vermenin ötesinde (look-like) tasarımın belirli fonksiyonlarını da test edebildiğimiz işlevsel modeller (work-like).
Bu yazının konusu olan mockupların ne olduğuna açıklık getireyim. İsmini bilmeseniz bile, eğer bir tasarım projesinin sunumunu incelediyseniz, bu görsellerle daha önce karşılaşmış olma ihtimaliniz çok yüksek. Projelerde tasarlanan çıktıların hazır alınan ürün fotoğraflarına (kartvizit, zarf, tabela, kupa,kitap kapağı gibi) işlenmesiyle oluşan görsele mockup deniyor. Böylece çalışma sürecinde tasarımcı logonun ya da kurum kimliği materyallerinin final ürün üzerinde nasıl duracağını görme imkanı yakalıyor. Aynı zamanda proje sunumlarında da sıkça kullanılan bu yöntem, birkaç farklı tasarım arasında seçim yaparken -fazladan vakit ve para harcamadan- bu alternatiflerin uygulamada nasıl duracağı hakkında müşterilere fikir veriyor. Destek aldığı ajansın ya da tasarım stüdyosunun sunumunu dinlerken “Biz aslında bu tişörtleri uzun kollu yapmayı düşünüyorduk!?” diye dertlenenlere ise iyi bir haber: Bu sunumdaki mockupların gerçek ürünlerle hiçbir ilgisi yoktur, tamamen hayal ürünüdür.
Benim canım logom…
Mockuplar, hayalimizdeki tasarım fikrini gerçeğe yaklaştırdığı için sunumlarda herkesin beğenisini topluyor. Gereğinden fazla ve içerikle alakasız mockuplar eklenen bir sunum ise amacına ulaşamıyor ve yanlış yönlendiriyor. Projenin odak noktası olması gereken tasarım çıktısının pabucu, çocukluk fotoğraflarıyla dolu bitmek bilmez bir albümü hatırlatan mockup gösterisi yanında dama atılıyor. Mockup kullanmaktaki amaç, tasarımın briefin beklentilerini karşıladığına emin olmak ve bunun gerçekte de hayalinizdeki gibi çalışıp çalışmadığını görmek ise doğru noktadasınız. “Aaa ne kadar da güzel yapmışım bee, canım logom benim!” diyerek arasında seçim yapamadığınız onlarca mockupın hepsini kullanmaya karar verdiyseniz dikkat: Tasarımınıza aşık olmaya başladınız ve işte herkesin aşkla işi birbirine karıştırma dediği o karar anlarından birindesiniz ve bu aşkla müşterinizi yanlış yönlendireceksiniz. Sakin olun ve o mockupı yavaşça yere bırakın. Aksi halde sunumunuz, bilgisi kadar espri anlayışına da okulca hayran olduğumuz bir hocamız Koray Gelmez’in de dediği gibi, bir mockup şova dönüşmek üzere. Tipografi dersine alan öğrencilerinin tasarımlarına hayran kalıp düştükleri acemice bir hatayı anlatmak için çok güzel bir sözdü, bu yazıya da aslında bu söz ilham oldu. Aynı hata profesyonel sunumlar için ise maalesef kabul edilir bir durum değil.
Kardeşler Gıda Gururla Sunar!
İlk defa karşılaştığınız bir terimse bile artık mockup hakkında temel bir fikriniz var ve jeneriğin sonuna kadar dayandınız. Şimdi sıra sözünü verdiğimiz gösteride.
Kardeşler Gıda’nın ve bu sunumdaki mockupların gerçek kişi,marka ve ürünlerle hiçbir ilgisi yoktur, tamamen hayal ürünüdür. Sunuma fikir verici bir kaç örnek görsel ekleme işini, deyim yerindeyse, gaza gelip bir şova dönüştürmenin temsilidir.
Kardeşler Gıda, uydurduğumuz hayali bir marka ismi. Bir aile işletmesi olduğu aşikar, değil mi? Toptan ya da perakendeci olabilirler. Haliyle bir mahalle ya da bir ilçede varlığını gösterdiğini de düşünebiliriz.
Genel olarak bir kurum kimliğinden beklentileri global ölçekte bütünsellik içeren 70 kalemlik bir materyal listesi olmasa gerek. (Mesela Siemens iseniz, fabrikadaki ağacın türünü bile kurum kimliği kılavuzuna eklemeniz önem taşıyabilir) Neticede kartvizit, fatura zarfı, tabela, totem, dosya, koli yeterli görünüyor.
Bu ürünlerin sunumunda mockup kullanmak doğru anlatım için işe yarayacaktır. Biz de hayali bir logoyu bu ürünlere ekledik önce. Ancak videonun sonrası ne kadar abartabileceğimizi de yeterince anlatıyor sanki. Kardeşler Gıda yazılı bir yastık, şişe kapağı, cilt kremi…
Görüldüğü gibi bunun sonu yok! Umarız yeterince abartabilmişizdir.
Azı karar, çoğu zarar.
Peki doğru mockup kullanımı nasıl olmalı? Öncelikle işe proje konusuyla örtüşen mockup görselleri seçerek başlamak gerek. Tasarım gerçek hayatta nerelerde kullanılacak sorusundan yola çıkarak tasarımımızı hangi ürünler üzerinde sunmak istediğimize karar verebiliriz. Yani, artdeco bir binada görünen sallama tabela, plazanın beşinci katındaki bir girişim için çok mantıklı değil.
İkinci adım ise karar verdiğimiz ürünlerin sunum diliyle uyumlu olan versiyonlarını seçmek. Bir kartvizit mockupı kullanmaya karar verdiğinizde kaynak sitelerde karşınıza çokça kartvizit mockup örneği çıkacaktır. Projenin üretilebilirliğini ve kurumsal, modern ya da sosyal olduğunu da hesaba katarak bu çokça versiyon arasından işinize yarayacak olanları ayırabilirsiniz. Aşırı kalın, kenarları boyanmış, üzerinde varak baskı olan mukavva kartvizit gerçekten çok güzel duruyor ama kimliğini yenileten marka üretim maliyetini karşılayabilecek mi? Olmayacak ise bu güzellik sadece Behance portfolsunda ‘-mış gibi’ mi duracak?
Son olarak da sunum diline uygun olduğuna karar verdiğimiz bu mockupları uygun renk paletine göre düzenlemek gerek; çünkü her tasarım projesinin tutarlı olmasını sağlayan en önemli özelliklerden biri de görsel bütünlük. Logonun çevresini bir mockupta siyahlar içinde görünürken, diğerinde paslı ve yeşil bir yüzeyde görmek kurulan görsel anlatıyı öldürmüyor mu? Dönem filminde uçak görmek gibi değil mi?
Tüm bu noktalara dikkat ederek hazırlanan mockuplar proje sunumuyla uyum sağlayacak ve tasarımı gölgede bırakmak yerine öne çıkmasına destek olacaktır. Dolayısıyla müşteri tarafında sınırları daha net görünür ve ayakları yere basan bir kurum kimliğine, tasarımcı tarafında ise gerçekçi ve ikna edici bir portfolya projesine dönüşecektir.
Sahneyi sahiplerine bırakalım, mockupları pistten alalım!
