TEYDEB Programlarındaki Radikal Değişiklikler
Ülkemizde faaliyet gösteren teknoloji tabanlı şirketlerin ve start-up’ların Ar-Ge faaliyeti yürütmeleri ve ihracata dönük yenilikçi ürünler geliştirilebilmeleri amacıyla hibe desteklerinin verildiği TÜBİTAK TEYDEB programlarında oldukça önemli ve radikal sayılabilecek değişikler yapıldı.
Bahsi geçen değişiklikler, 31 Mayıs 2023 tarihinde TÜBİTAK’ın resmi web sitesi üzerinden duyuruldu.
Ben de, gerek hali hazırda TÜBİTAK destekli Ar-Ge projesi yürütmekte olan gerekse TÜBİTAK’a proje sunmayı planlayan şirketleri oldukça yakından ilgilendiren bu değişiklikleri, olabildiğince basit şekilde açıklamaya ve yeni değişikliklerin ne anlama geldiğini açıklamak istedim. Keyifli okumalar!
Öncelikle, 25 Mayıs 2023 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan “KOBİ (Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler) Yönetmeliği” başlıklı belgede yer alan KOBİ tanımları uyarınca, şirketinizin “KOBİ ölçeğinde olup olmadığını” ve KOBİ ise “hangi KOBİ sınıfında yer aldığını” belirlemeniz çok önemli.
Çünkü TEYDEB programında yapılan değişiklikler “yer aldığınız KOBİ sınıfı” uyarınca uygulanıyor olacak. Zaten KOBİ ölçeğinde değilseniz, TEYDEB programlarına başvuramıyorsunuz.
KOBİ Sınıfları:
- Mikro KOBİ: Yıllık çalışan sayısı 10 kişiden az olan ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 10 milyon ₺’yi aşmayan işletme.
- Küçük KOBİ: Yıllık çalışan sayısı 50 kişiden az olan ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 100 Milyon ₺’yi aşmayan işletme.
- Orta KOBİ: Yıllık çalışan sayısı 250 kişiden az olan ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 500 Milyon ₺’yi aşmayan işletme.
TÜBİTAK’a proje başvurusu yaptığınız an itibariyle hangi KOBİ sınıfına girdiğiniz, TEYDEB kapsamındaki hibe programlarından alacağınız hibe tutarını ve süreçte karşılaşabileceğiniz olası prosedürleri doğrudan etkileyecek.
Eğer şirketinizin KOBİ sınıfını tespit edebildiyseniz, yazının geri kalanını okumaya devam edebilirsiniz.
TEYDEB Programlarındaki 10 Adet Değişiklik Yapıldı:
1.Rapor gönderim süresi 2 aya indirildi.
TEYDEB Programlarında yılın ilk 6 aylık dönemindeki (01 Ocak-30 Haziran) proje faaliyetlerine ilişkin teknik ve mali raporlar 30 Eylül; ikinci 6 aylık dönemindeki (01 Temmuz-31 Aralık) proje faaliyetlerine ilişkin teknik ve mali raporlar ise 31 Mart tarihine kadar TÜBİTAK’a sunulabiliyordu.
Yapılan değişiklikle birlikte artık;
- yılın ilk 6 aylık dönemindeki (01 Ocak-30 Haziran) proje faaliyetlerine ilişkin teknik ve mali raporlar 31 Ağustos
- ikinci 6 aylık dönemindeki (01 Temmuz-31 Aralık) proje faaliyetlerine ilişkin teknik ve mali raporlar ise 28 Şubat
tarihine kadar TÜBİTAK’a sunulmak zorunda.
Bu değişiklikle birlikte, firmaların proje yönetim ve raporlama süreçlerindeki “raporlama sıklıkları” artış gösterecek. Firmalar rapor hazırlamak için eskiye nazaran 1 ay daha az zamana sahip olacakları için herhangi bir hibe kesintisi ya da farklı bir yaptırıma uğramamak adına rapor hazırlıklarına daha erkenden başlamak ve eskiye nazaran daha kısa bir süre aralığında raporları hazırlamak zorunda kalacaklar.
Bu değişiklik 11 Mayıs 2023 itibariyle uygulanmaya başlandı. Yani şu an devam eden bir TÜBİTAK projeniz varsa, 2023–1 dönemine ait raporları 31 Ağustos’a kadar TÜBİTAK’a sunmanız gerekecek.
2. Destek oranının hesabında proje başvuru tarihindeki kuruluş ölçeği dikkate alınacaktır.
Mevcut durumda, proje başladıktan sonra firmanın ölçeği değişirse (KOBİ’den çıkıp Sanayi ölçeğine geçtiğinde) firmanın güncel ölçeği uyarınca hibe destek oranı %75'ten %60'a düşebiliyordu.
Bu değişiklikle birlikte, desteklenen projelere ilişkin destek oranının hesabında kuruluşun proje başvuru tarihindeki ölçeği dikkate alınacak ve proje destek süresince destek oranı sabit kalacaktır. Böylelikle firmalar “mali ölçek değişiminden ötürü” herhangi bir hibe kesintisine maruz kalmayacaklar.
Bu değişiklik 11 Mayıs 2023 itibariyle uygulanmaya başlandı.
3. 5746 sayılı Kanun kapsamında yararlanılmamış teşvik ve desteğin yararlanılmış gibi hesaplanarak düşürülme zorunluluğu kaldırılmıştır.
Bu oldukça kritik ve önemli. O nedenle biraz detaya gireceğim.
TÜBİTAK 1501, 1507, 1509 ve 1511 programlarında projeleri desteklenen firmalar, TÜBİTAK’tan kendilerine gönderilen “proje destek karar yazısında” yer alan tarihi takip eden ayın ilk gününden başlamak üzere, 5746 sayılı yasa kapsamındaki personel gelir vergisi ve SGK prim teşviklerinden yararlanma hakkı kazanıyordu.
Ancak firmalar, şayet bu teşviklerden yararlanmasalar dahi, TÜBİTAK’a mali rapor sunarken personel maliyetlerini “teşviklerden yararlanmış gibi hesaplayarak” beyan etmek zorundalardı.
Yani 5746 sayılı yasanın teşviklerini uygulamayan firmalar, aslında üstlendikleri personel maliyetinden daha düşük bir tutarı TÜBİTAK’a sunmak durumunda oluyorlardı.
Bu değişiklikle birlikte, TÜBİTAK destekli proje yürütmesine rağmen 5746 sayılı yasanın teşviklerini uygulamayan ( ya da SGK borcu gibi sebeplerle uygulayamayan) firmalar artık TÜBİTAK’a “teşviksiz personel maliyeti tutarlarını” yani aslında üstlendikleri maliyeti beyan edecekler için eskiye nazaran daha yüksek gider beyanlarında bulunarak TÜBİTAK’tan daha fazla hibe alabilecekler.
Bu değişiklik 11 Mayıs 2023 itibariyle uygulanmaya başlandı.
4. Mükerrer teşvik ve desteği önlemek için düzenleme yapılmıştır.
Mevcut durumda, projesi TÜBİTAK’tan destek alan firma, aynı zamanda bir başka kamu kurumundan hibe ya da teşvik alsa dahi, TÜBİTAK’tan destek almaya devam edebiliyordu. Sadece diğer kamu kurumundan alınan hibe ve teşvik tutarını TÜBİTAK’a beyan edip ilgili tutarları düştükten sonra kalan tutarı hibe olarak TÜBİTAK’tan alabiliyordu.
Bu değişiklikle birlikte firmalar, TÜBİTAK’tan hariç olarak hibe veya teşvik aldıkları kamu kurumunun “başka kurumdan destek alamaz” şeklinde bir kuralı varsa, TÜBİTAK’tan destek alamayacak.
Haliyle firmaların, aynı anda alabileceği hibe tutarı ve kamu destekli yürütebilecekleri proje sayısı azalabilecek. Dolayısıyla firmalar, TÜBİTAK dışındaki kamu kurumlarına hibe ve teşvik almak için başvuru yaparken tüm mevzuat ve uygulama esaslarını en ince detayına kadar incelemek zorundalar.
Bu değişiklik 11 Mayıs 2023 itibariyle uygulanmaya başlandı.
5. Mikro işletme sınıfında olmayan kuruluş ortaklarının maliyetleri desteklenmeyecektir.
Bu da oldukça önemli ve kritik bir değişiklik.
Mevcut durumda, KOBİ ölçeğindeki Limited Şirketleri “ortaklar kurulu”; Anonim Şirketleri ise “yönetim kurulu” ya da “genel kurul” kararı ile şirket ortaklarına maaş ataması yapıp bu kişilerin projede görev aldıkları sürelere ilişkin toplam maliyeti TÜBİTAK projesinde bütçe kalemi olarak sunabiliyorlardı. Yani TÜBİTAK projelerinde şirket ortaklarına ödenen tutarlar için de TÜBİTAK’tan hibe alınabiliyordu.
Bu değişiklikle birlikte, artık proje başvurusu esnasında Küçük veya Orta KOBİ ölçeğinde olan şirketler, şirket ortaklarına ilişkin olarak maliyet beyan edemeyecekler; maliyet beyan etseler dahi TÜBİTAK tarafından desteklenmeyecek.
Mevcut durumda şirket ortaklarının yüksek maliyetlerini finanse etmek ya da SGK Primi ödemeden proje bütçesinden daha fazla kazanım sağlamak isteyen çoğu firma, projelerde şirket ortaklarını da gösterip hibe talep ediyordu. Ancak bu durum artık ortadan kalmış oluyor.
Haliyle firmalar, başvuru esnasındaki KOBİ ölçeklerine göre proje bütçelerini planlamak ve şirket ortaklarına projede maliyet tanımlayıp tanımlayamayacaklarına dair kontrollerini yapmak durumunda kalacaklar.
Bu değişiklik 1 Ocak 2024 itibariyle sunulacak projeler için geçerli olacak. Şu an TÜBİTAK projesi yürütmekte olan firmaları etkilemeyecek.
6. Personel maliyetlerinin TÜBİTAK’a sunulmasında dikkate alınacak çalışma süreleri ile ilgili düzenleme yapılmıştır.
Bu da oldukça kritik. Dolayısıyla senaryolaştırarak anlatmaya çalışacağım.
Diyelim X isimli bir personeliniz var. Bu personel sizin şirketiniz haricinde bir başka şirkette daha SGK’lı olarak çalışıyor. Bu X isimli personel, şirket ortağınız da olabilir. Önemli olan, sizin şirketinizin haricinde bir başka şirkette SGK’lı olup olmaması.
Eğer X isimli personel, başka bir yerde 30 gün süreyle SGK’lı ise, bu personel için kesinlikle TÜBİTAK projesinde maliyet beyan edemez ve hibe talebinde bulunamazsınız.
Eğer X isimli personel, sizin şirketinizde 30 gün süreyle SGK’lı ve bir başka yerde ise Y gün süreyle SGK’lı olarak çalışıyorsa, bu durumda TÜBİTAK’a bu kişinin sizin şirketinize olan (30-Y) günlük maliyeti üzerinden gider beyanında bulunabilirsiniz. Yani üstlendiğiniz maliyetten daha azını TÜBİTAK’a sunabileceksiniz.
Bu konuda TÜBİTAK’ın yayınladığı güzel bir tablo var. Onu da buraya ekliyorum.
Bu durum, “Bağ-kur priminden kurtulmak için” kendini başka şirkette SGK’lı gösteren şirket ortaklarını doğrudan etkileyecek. Artık bu senaryoya tabi şirket ortaklarının giderlerini TÜBİTAK’a maliyet olarak sunamayacaksınız.
Bu değişiklik 11 Mayıs 2023 itibariyle uygulanmaya başlandı.
7. Mali müşavirlik proje harcamaları değerlendirme raporu/mali müşavir raporu elektronik ortamda alınabilecektir.
Mevcut durumda, TÜBİTAK TEYDEB destekli proje yürüten şirketler, her 6 ayda 1 kez mali ve teknik rapor hazırlar, mali raporu YMM ya da Mali Müşavire onaylatır ve mali rapor ile YMM tasdik raporunu kargo yoluyla; teknik raporu ise PRODİS üzerinden online olarak TÜBİTAK’a gönderirlerdi.
Bu değişiklikle birlikte, artık mali raporlar ve YMM / MM tasdik raporları da online olarak TÜBİTAK’a iletilecek ve bu sayede rapor teslim süreçleri kısalacak ve sık sık yaşanan raporların TÜBİTAK’a ulaşmaması, yanlış adrese gönderilmesi ya da teslim edilmesi ve kargoda kaybolması gibi problemler ortadan kalkmış olacaktır.
Bu değişiklik 11 Mayıs 2023 itibariyle uygulanmaya başlandı. Kısmetse 2023–1 raporları için Temmuz-Ağustos aylarında hazırlayacağımız mali raporlar ve YMM tasdik raporlarını artık kargoya vermemize gerek kalmayacak.
8. Mali raporlar elektronik ortamda muhafaza edilebilecektir.
Mevcut durumda, TÜBİTAK TEYDEB destekli proje yürüten şirketler, YMM onaylı olarak TÜBİTAK’a sundukları mali raporun 1 kopyasını 5 yıl süreyle fiziki ortamda saklamak zorundaydı.
Bu değişiklikle birlikte firmalar, artık YMM / MM onaylı mali raporların kopyaları fiziki ortamda saklamak zorunda olmayacak. Şirketler bu raporları online olarak da muhafaza edebilecekler.
Bu sayede, çok sayıda proje yürüten şirketlerin “rapor arşivlemek ve korumak için” harcadıkları efor ve tahsis ettikleri fiziki alan ihtiyacına gerek kalmayacak.
Bu değişiklik 11 Mayıs 2023 itibariyle uygulanmaya başlandı.
9. Destek bitiş tarihinden sonra olan dönem/dönemlere ait mali müşavirlik ücretleri desteklenecektir.
Mevcut durumda, her 6 ayda 1 defa sunulan mali raporların tasdik işlemi için YMM’ye bir ödeme yapılması gerekiyor ve genelde de YMM’ler tasdik işlem faturalarını “rapor dönemine konu olan tarih aralığının dışındaki” bir tarihte düzenliyorlardı.
Bilhassa projelerin son dönemlerinde, mali rapor tasdik sürecine ilişkin YMM / MM faturası çoğunlukla proje bitiş tarihi sonrasında düzenlenirdi. Bu durumda TÜBİTAK, zaman zaman YMM / MM faturalarını uygun maliyet olarak kabul etmeyip destek kapsamı dışında bırakırdı. Bu da firmaların çok az da olsa hibe kaybına neden olurdu.
Bu değişiklikle birlikte, YMM / MM tarafından kesilen faturalar, düzenlenme tarihlerinden bağımsız olarak her durumda TÜBİTAK tarafından desteklenecek. Bu da firmaların YMM / MM rapor tasdik ücretlerine ilişkin olası hibe kaybı risklerini ortadan kaldıracak.
Bu değişiklik 11 Mayıs 2023 itibariyle uygulanmaya başlandı.
10. TEYDEB tarafından yürütülen destek programlarında yer alan bazı destek üst limitlerinde daha önce yapılan artışların yürürlük tarihi değiştirildi.
TÜBİTAK TEYDEB Programlarında Kasım 2022'de de bazı minör değişiklikler yapılmıştı. Bu kapsamda; TÜBİTAK TEYDEB programlarında senet karşılığı alınabilecek transfer ödemesi tutarı, onay sonrası proje yönetim danışmanlığı destek üst limiti ve fizibilite raporu gerektiren proje üst limitlerinde artış yapılmış ancak bu uygulamaların 3 Kasım 2022 ve sonrasında sunulan projeler için geçerli olacağı açıklanmıştı.
31 Mayıs 2023'te yapılan değişiklikle birlikte, 3 Kasım 2022 ve öncesi bir tarihte TEYDEB programlarına başvuru yapan ve projesi onaylanan firmalara, eğer proje destek sözleşmesini 3 Kasım 2022 ve sonrasında imzalamışlar ise, bahsi geçen değişikliklerden yararlanabilme hakkı tanındı.
Bu sayede, özellikle 1507 projesi yürüten firmalar, artık onay sonrası proje yönetim ve rapor hazırlama danışmanlığı için daha fazla bütçeye sahip oldular.
Görüldüğü üzere, oldukça önemli ve uygulama aşamasında dikkat edilmesi gereken değişiklikler yapıldı. Tüm bu değişikliklerin ne anlama geldiğini, henüz projenizi sunmadan önce fark etmeli ve bütçe tasarımından rapor dönemlerine kadar tüm planlamalarınızı buna göre yapmalısınız.
Eğer yeni uygulamalarla alakalı daha fazla bilgi almak ister ya da takıldığınız yerlere ilişkin sorularınızı yöneltmek isterseniz, bana e-posta yoluyla ulaşabilirsiniz.
Sevgiler.
Başar.
