Leadership & Teamwork : เด็กยุคใหม่เป็นผู้นำให้ได้ สร้างทีมให้เป็น

บทความในซีรีย์ต่อเนื่องจาก 21st-Century Skill : ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 ของ BASE Playhouse

“พวกเราจะช่วยกันพาเด็ก 12 คน ออกจากถ้ำหลวงยังไงดี”
“พวกเราต้องให้ใครมาช่วยเราบ้าง”

เมื่อวันที่ 23 มิถุนายน 2561 โลกทั้งใบช่วยกันหาวิธีพาเด็ก 12 คน กับโค้ชอีก 1 คน ออกจากถ้ำหลวง ที่จังหวัดเชียงราย ประเทศไทย

หน่วยซีล กองทัพเรือไทย เชี่ยวชาญการจู่โจมใต้น้ำ บุกเข้าไปปฏิบัติภารกิจช่วยเหลือ
นักประดาน้ำถ้ำ มืออาชีพจากอังกฤษ ดำน้ำเบิกทางให้หน่วยซีลเข้าไปช่วยเหลือ
ทีมพญานาค มากประสบการณ์จากน้ำท่วมใหญ่ปี ’54 ส่งเครื่องสูบน้ำและปั่นไฟแรงสูงช่วยเหลือ
ทีมเก็บรังนก ชำนาญปีนถ้ำสูงจาก จ.ตรัง ปีนหาปล่องโรยตัวช่วยเหลือจากด้านบน
ทีมวิศวกร จาก วสท. ประเมินการเจาะผนังถ้ำด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าตรวจสภาพหิน
ทีมกู้ภัยจากสหรัฐฯ ร่วมวางแผนการกู้ภัย และใช้ดาวเทียม Infared 3D ช่วยค้นหา
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญการดำน้ำ จากออสเตรเลีย คอยดูแลวิธีเอาชีวิตรอดเพื่อออกจากถ้ำ
ผู้ว่าฯเชียงราย คอยนำแผนการปฏิบัติงานและเปิดทางให้ทุกคนได้ทำหน้าที่ของตัวเองอย่างดีที่สุด

และผู้อยู่เบื้องหลังอีกมากมาย

ผ่านไป 17 วัน 4 ชั่วโมง 29 นาที ทั้ง 13 ชีวิต ถูกช่วยออกมาได้อย่างปลอดภัย โลกทั้งใบยกย่องการทำงานร่วมกันของเหล่าฮีโร่และทีมช่วยเหลือจนกลายเป็นที่จดจำไปอีกนาน ถ้าไม่ได้ทีมที่มีความสามารถที่แตกต่างกันจากทั่วสารทิศร่วม 1,000 คน มาทำงานร่วมกันเป็นทีม ทั้ง 13 ชีวิตนั้นอาจจะไม่ได้ออกมาเห็นเดือนเห็นตะวันอีกเลยก็เป็นได้

Credit: SISIDEA Page

‘เคสหมูป่า’ เป็นตัวอย่างที่ดีของการทำงานเป็นทีม โดยมีผู้นำที่สามารถใช้ความสามารถของคนจากหลากหลายสายงาน (Multi-Disciplinary Team) มารวมกันเพื่อแก้ปัญหาที่มีความซับซ้อน (Complex Problem) ให้สำเร็จได้อย่างไม่น่าเชื่อ! และเชื่อไหมครับว่า ปัญหาประเภทนี้แหละคือปัญหาที่เด็กยุคนี้ทุกคนจะต้องเจอเมื่อพวกเขาก้าวเข้าสู่ศตวรรษที่ 21

‘ความเป็นผู้นำ’ กับ ‘การทำงานเป็นทีม’ ที่แท้จริง คืออะไร

ผมเชื่อว่าพวกเราเกือบทุกคนอยู่กับสองคำนี้มาตั้งแต่เด็กๆ เรามักถูกสอนให้ ‘สามัคคี’ กันไว้ ต้องหัดเป็น ‘หัวหน้าห้อง’ แต่จริงๆ แล้วการทำงานเป็นทีมและผู้นำที่ดี มีแค่นั้นจริงหรือ มันหมายถึงอะไรกันแน่

การทำงานเป็นทีมที่ดี คือ การที่คนที่มีความสามารถที่แตกต่างกัน สามารถทำงานประกอบกันได้อย่างลงตัวเหมือนจิ๊กซอว์ โดยใช้ความสามารถของตัวเองมาประกอบกับความสามารถผู้อื่นเพื่อนำไปสู่เป้าหมายเดียวกันได้ (นักดำน้ำต้องทำงานกับหมอได้ แม้ว่าจะมีมุมมองที่ถูกปลูกฝังมาไม่เหมือนกันเลยก็ตาม) และแน่นอนว่าการเป็นทีมที่ดี คือการที่เราเป็นผู้ตาม (Team Player) ที่ดีด้วยเช่นกัน

การเป็นผู้นำที่ดี คือ การสร้างสภาพแวดล้อมเพื่อเอื้อให้เกิดการทำงานเป็นทีมที่ดีดังที่กล่าวไปข้างต้น โดยมีเป้าหมายที่ชัดเจนนั่นเอง สามารถสร้างความมั่นใจและความไว้ใจจากลูกทีม ให้ทุกคนทำงานได้อย่างแฮปปี้ และแน่นอนว่าถานการณ์ที่ต่างกัน ก็จะนำไปสู่ผู้นำที่ต้องสามารถวางตัวหรือนำทีมได้หลายรูปแบบนั่นเอง

ทักษะเหล่านี้อยู่กับเรามาตั้งแต่สมัยดึกดำบรรพ์ เผ่าพันธุ์ของมนุษย์เราพัฒนาเรื่อยมาโดยใช้ทักษะเหล่านี้เพื่อเอาตัวรอดและเข้าสังคมโดยไม่รู้ตัว ตั้งแต่การล่าสัตว์ ไปจนถึงการเลือกตั้งในปัจจุบัน ทำให้นักจิตวิทยาหรือผู้บริหารเก่งๆ หลายคนพยายามทำความเข้าใจและกำหนดสูตรสำเร็จต่างๆ มากมาย แน่นอนว่าเทคนิคเหล่านี้ล้วนเปลี่ยนแปลงไปเรื่อยๆ ตามยุคสมัย แต่แก่นที่แท้จริงของมันยังคงอยู่เหมือเดิมไม่เปลี่ยนแปลง และฝังรากลึกในหลักชีววิทยาและจิตวิทยาของมนุษย์

“Leadership is arguably one of the most important themes in the social sciences, permeating all aspects of human social affairs”

— Andrew J. King, Oxford Neuroscience Professor

ทำไมต้อง ‘ทีม’ — ทำไมต้อง ‘ผู้นำ’

องค์กรชั้นนำของโลกอย่าง World Economic Forum ได้กำหนดทักษะการทำงานเป็นทีมและความเป็นผู้นำ (Collaboration & Leadership) ให้เป็น ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 (21st Century Skills) หรือ ทักษะชีวิต (Life Skills) ที่เด็กยุคใหม่ควรจะต้องมี

(สามารถอ่านบทความ 21st Century Skills เพิ่มเติมได้ตาม Link นี้เลยครับ)

ในอนาคตโลกที่หมุนเร็วขึ้นและวิถีชีวิตของคนเราที่เปลี่ยนแปลงไป จะทำให้เกิดปัญหาหรือความต้องการที่ซับซ้อนขึ้น การสร้างนวัตกรรมต่างๆ เพื่อแก้ปัญหาและตอบความต้องการเหล่านั้น จะต้องใช้ศาสตร์หลายแขนงมารวมกัน

ลองนึกภาพการรักษาโรคเอดส์ด้วยวิทยาการแพทย์ยุคใหม่ที่หมอต้องมาคุยกับ วิศวกร หรือการสร้าง Application ที่พัฒนาคุณภาพชีวิตที่ซับซ้อนอย่าง ‘Grab’ หรือ ‘Uber’ ที่ Developer จะต้องมาคุยกับ Designer ว่าจะออกแบบ App อย่างไรให้คนใช้แล้วไม่งง ลองย้อนกลับไปที่เคสหมูป่าแล้วลองนับดูว่ามีกี่อาชีพ กี่ศาสตร์วิชา ที่รวมตัวกันเพื่อแก้ปัญหานี้

หรือถ้าใกล้ตัวกว่านั้นนวัตกรรมเปลี่ยนโลกอย่าง ‘iPhone’ ที่เราใช้กันอยู่ เคยสงสัยไหมครับว่ามันผ่านการคิดและการทำงานร่วมกันของอาชีพกี่แขนงจึงออกมาเป็น iPhone เครื่องนี้ได้

“เมื่อโลกหมุนเร็ว การสร้างนวัตกรรมแบบ One-Man Show จึงไม่พออีกต่อไป! เพราะหัวเดียวมันตามไม่ทัน!”

การลงมือทำร่วมกันของคนภายใต้การนำที่มีประสิทธิภาพ จึงเป็นปัจจัยหลัก ที่จะคอยเปลี่ยนไอเดียบ้าๆ ให้กลายเป็นของจริง ที่แก้ปัญหาจริงๆ ได้ ผู้นำที่ดีและทีมที่ดี จึงต้องทำงานร่วมกันเพื่อให้บรรลุเป้าหมายต่างๆในโลกยุคใหม่ซึ่งก็คือการสร้างนวัตกรรมใหม่ๆ เพื่อแก้ปัญหาที่มีความซับซ้อนให้ได้นั่นเอง

ด้วยข้อเท็จจริงที่ว่าทักษะนี้สามารถเอาชนะความท้าทายต่างๆ ทั้งในสังคมเราและสังคมโลกที่กำลังเปลี่ยนอย่างรวดเร็วได้ คนที่มีทักษะนี้จึงเป็นหนึ่งในกลุ่มคนที่โลกยุคใหม่มองหาและต้องการตัวเป็นที่สุด ทั้งในมหาลัยและองค์กรต่างๆ นั่นเอง ที่น่าตกใจมากกว่าเดิมก็คือ โรงเรียนต่างๆ ไม่ได้ถูกออกแบบมาให้สอนทักษะเหล่านี้ในห้องเรียน!

ใครกันที่ต้องมีทักษะเหล่านี้

ทุกคนครับ ไม่ว่าจะเป็นคนรุ่นใหม่ คนรุ่นเก่า คนที่ชอบเป็นผู้นำ คนที่ชอบเป็นผู้ตาม หรือแม้กระทั่งคนที่ชอบทำงานคนเดียว ใช่ครับผมพูดไม่ผิด เพราะไม่ว่าคุณจะเป็นคนที่ชอบทำงานร่วมกับผู้อื่นหรือไม่ก็ตาม วันดีคืนดีคุณอาจจะต้องเอาความสามารถเฉพาะตัวของคุณไปประกอบกับความสามารถของคนอื่น เพื่อทำงานที่ใหญ่กว่าตัวเองก็เป็นได้ และเชื่อเถอะครับว่าโอกาสเช่นนี้จะเกิดบ่อยขึ้นเรื่อยๆ อย่างปฏิเสธไม่ได้ เพราะคุณไม่สามารถหนีสภาพของโลกที่เปลี่ยนไปได้

ประเทศไทย - ต้องการองค์กรต่างๆที่สร้างนวัตกรรมเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตได้
บริษัท - ต้องการเด็กจบใหม่ที่ทำงานร่วมกับผู้อื่นเพื่อสร้างสรรค์นวัตกรรมได้
มหาวิทยาลัย - มองหาเด็กนักเรียนที่มีพื้นฐานทักษะเหล่านี้เพื่อต่อยอดได้

ความเป็นผู้นำ กับ Teamwork ฝึกกันได้นะ!

ใครที่อ่านมาถึงตรงนี้แล้วรู้สึกว่าตัวเองอยากเก่งทักษะนี้ให้มากขึ้น ข่าวดีคือเราสามารถฝึกทักษะนี้ได้ผ่านสิ่งที่เราเจออยู่แล้วในชีวิตประจำวัน เช่น งานกลุ่ม งานโรงเรียน กีฬาสี แข่งฟุตบอล ประธานนักเรียน เมื่อมนุษย์เราเป็นสัตว์สังคม เราล้วนถูกปลูกฝังให้ทำงานเป็นทีมมาตั้งแต่ตอนเข้าป่าล่าสัตว์สมัยดึกดำบรรพ์ ที่เราต้องทำคือหัดเรียนรู้และตกผลึกจากสิ่งที่เราทำให้บ่อยขึ้นเท่านั้นเอง

3 เทคนิคง่ายๆ ที่ช่วยทำให้ทักษะแข็งแรงขึ้นได้

1. อย่ากลัวที่จะรับโอกาสใหม่ๆ เช่น การเป็นประธานนักเรียน หัวหน้าห้อง หัวหน้ากลุ่ม บางครั้งการเสนอตัวก่อนก็ช่วย ไม่มีการเพิ่มทักษะแบบไหนที่ดีเท่ากับการลองสนามจริง
2. สังเกตเพื่อนรอบตัว (โดยไม่ตัดสิน) เพราะคนคือสุดยอดแห่งความหลากหลายครับ การเข้าใจคน จะช่วยให้เราทำงานร่วมกันได้ดีขึ้น และลดข้อขัดแย้งหรืออคติ ตั้งคำถามที่ถูกมุม เช่น เขาแสดงออกแบบนี้เพราะอะไรนะ? แทนที่จะถามว่า เขาแสดงออกแบบนี้ได้อย่างไร?
3. หา Idol หรือตัวอย่างที่ดี การดูหนัง อ่านหนังสือ หรือติดตามคนที่มีความสามารถด้านนี้ช่วยได้ ( เช่น Lion King, Apollo 13, Simon Sinek ) เพราะการเห็นบ่อยๆ จะทำให้เราซึมซับการวางตัว และการทำงานในสถานการณ์ต่างๆ ที่เราอาจเจอเองในอนาคตได้เป็นอย่างดี

สำหรับใครที่ไม่มีโอกาสหรือหาสนามให้ลองฝึกทักษะเหล่านี้ไม่ได้ อยากปูพื้นฐานให้แน่นปึ้ก หรืออยากได้เทคนิคขั้น Advance ที่เอาไปใช้ได้เลย ที่ BASE Playhouse เราได้สร้างสนามจำลองขึ้นมาในชื่อ คอร์ส Leadership&Teamwork เพื่อเอาไว้ฝึกน้องๆ รุ่นใหม่ที่สนใจอยากพัฒนาทักษะด้านนี้ให้เก่งขึ้นโดยเฉพาะ

สามารถดูรายละเอียดคอร์สกันได้ ที่นี่เลย!

ที่เจ๋งกว่านั้นคือ BASE ออกแบบคอร์สนี้ให้ภายในเป็นเกม 100% (Game-Based-Learning) เพราะเราเชื่อว่าไม่มีการฝึกทักษะไหนๆที่ดีกว่าการลองทำจริง ในสนามจริง ที่ลองได้ทุกอย่าง แต่ไม่เจ็บ ภายในคอร์สจะมี Simulation Game ถึง 3 ตัว ที่ถูกออกแบบมาให้น้องๆได้ฝึกทั้งเทคนิคการเป็นผู้นำและการเป็นผู้ตามที่ดี (Leader & Team Player)

ผมเชื่อว่าไม่ใช่ทุกคนที่จะต้องเป็นผู้นำครับ แต่วันนึงเมื่อโลกมันบังคับให้คุณเป็น คุณต้องรู้ว่าจะลุกขึ้นมาเป็นอย่างไรให้สำเร็จ ให้ชนะทั้งเป้าหมาย และชนะทั้งใจของลูกทีม!

แบบนี้สิครับ.. จึงจะนับได้ว่าเป็นคนรุ่นใหม่ที่พร้อมเข้าสู่ศตวรรษที่ 21 ได้อย่างแท้จริง!

References

(1) Fostering Social and Emotional Learning through Technology, World Economic Forum March 2016
(2) Framework for 21st Century Learning, Partnership for 21st Century Learning (P21)
(3) The Origins and Evolution of Leadership, Current Biology Publication 2009 : Andrew J. King, Dominic D.P. Johnson, and Mark Van Vugt
(4) BBC Thailand News, Thairath News, ThaiPBS News