Türkiye Kart Kabulü içinde BKM TechPOS’un Kısa Hikayesi
İşyerlerinin kart ile ödeme alabilmesi için POS edinmesi gerekir. POS vermek için üye işyeri anlaşması yapan finansal kuruluşlara Acquirer[1] denir ki, bugün için Acquirer’lar çoğunlukla bankadır. İşyerleri; Acquirer’lar anlaşma yapar, üye işyeri olur ve bu sayede kart ile ödeme alma imkanına kavuşur.
Türkiye’de, bilinen yaygın uygulamalarda POS cihazlarında her bir Acquirer için ayrı ayrı uygulama yazılır. Bunun yanı sıra Türkiye’de kart sadakat programları oldukça gelişmiş ve karmaşık olduğu için, bunlara özel pek çok özel uygulama ve kampanya akışı da POS’lar üzerinde kurgulanmıştır.
POS maliyetlerini azaltmak, sektörde verimlilik yaratmak için yıllar içerisinde bankalar kendi aralarında anlaşma yaparak POS cihazlarını ortak kullanma pratiği geliştirdi. “Ortak POS” adı verilen bu çözümde her bir banka, POS’a kendi uygulamasını yüklemek suretiyle Ortak POS’u kendi kart kabul noktası olarak kullanabiliyor. Bu sayede her bankanın üye işyerine kendi POS cihazını koymasının önüne geçildi. Ortak POS üzerinde banka uygulamaları yan yana çalışır. POS cihazı, cihaz üreticisi tarafından yazılan bir şemsiye uygulama ile kartı tanır ve işlemi kartın ait olduğu banka uygulamasına, o banka üye işyeri ile anlaşmalı değil ise, üye işyerinin seçtiği ana bankaya yönlendirir. Tahmin edileceği üzere, bu yapı da oldukça tecrübe ve birikim gerektiren bir çalışmanın ürünüdür.
Her üreticinin her banka için pos ve sadakat uygulamaları geliştirmesi gerekliliği örneğin 5 üretici ve 20 banka için 100 adet uygulamanın geliştirilmesi ve test edilmesi anlamına gelir. Bu iş hem banka hem de üretici tarafında ciddi miktarda kalifiye kaynak gerektirir ve yüksek bir maliyettir. POS uygulaması yazmak özel bir iştir, ama Türkiye’de çok daha fazla zordur, uzmanlık gerektirir. Bu nedenlerle, yıllarca Türkiye pazarında sadece 2 marka yaygınlaşma fırsatı bulabildi.
Yeni nesil ÖKC[2] ile ilgili düzenlemelerin 2013 yılında art arda uygulamaya alınması ile birlikte POS işlevleri de, özellikle mobil cihazlarda zorunlu olarak, ÖKC içinde yer almaya başlandı. Acquirer’lara ise ÖKC’lere 4 ay gibi bir sürede entegre olması gerekliliği tariflendi. Bunun anlamı kart kabulü için yeni cihazların hızla sahaya çıkacak olması idi, yani her biri için defalarca yazılım geliştirilmesi ve test edilmesi gerekecekti. Bu uzun bir süreç demekti. İşyerlerinin çalışabilecekleri banka seçeneklerinin ÖKC üreticileri ile bankalar arasındaki anlaşmalarla sınırlı kalacak şekilde kısıtlanacak olması da potansiyel bir risk idi ve üstesinden gelinmesi gerekiyordu.
Sektördeki ihtiyaç netleşti:
• Bankaların[3] ÖKC Tebliği’ne kolay, hızlı ve an az maliyetle uyum göstermesine yardım edecek
• Geliştirme ve testlerin tek elden yönetileceği
• Fonksiyonlar, kapsam ve işleyiş konularında mutabık kalınan
• Bankaların iş modellerini ve mevcut POS işlevlerini kaybetmediği
bir çözüm üretmek.
Bir tarafta cihazlarla ve diğer tarafta bankalar ile standart bir mesaj formatı ile haberleşilecekti. Böylece o günlerde dillerde dolaştığı üzere; üye işyeri anlaşması yapabilen 24 bankanın, 19 kasa firması ile ayrı ayrı uygulama geliştirme, test ve anahtar yönetimi gibi konuları çalışmasına gerek kalmayacaktı. Anahtar paylaşımları, işlem akışları ve saha operasyonları açısından operasyonel ve güvenlik riskleri azalacaktı. Bu süreçte hepsi alanında değerli ve çok tecrübeli bir çalışma grubu ile tasarlanan TechPOS ile tüm bu zorlukların aşılması ve tek bir uygulamanın avantajının sağlanması hedeflendi. Hem bankaların entegrasyonu, hem de üreticilerin cihazlarına TechPOS’a uygun yazılım geliştirmesi için spesifikasyon seti hazırlandı. Hazırlanan spesifikasyon seti ile bir uçta bankalar diğer uçta ise firmalar spesifikasyonlara uygun yazılımlarını ve testlerini tamamladı ve böylece bir üretici spesifikasyona uygun tek bir uygulama ile bütün bankalara bağlanabildi.
TechPOS işte böyle doğdu. 26 Ağustos 2014 tarihinde ilk işlem yapıldı.
Başlangıçta TechPOS üzerinden Acquirer’lara veya işyerine özel çözüm uygulanmamasına karar verildi ve kolaylıkla standardize edilebilen işlemler sunuldu. Hatırlatmak gerekir ki puan kullanım, taksit vb işlemler Türkiye ödeme sistemleri için “kolay” kategorisindedir.
Ödeme kaydedici cihazlar ile başlayan ve gelinen noktada tüm kart kabul cihazlarının çalışabildiği bu platform ile, işlemler BKM TechPOS merkez uygulaması üzerinden ilgili Acquirer’a yönlendiriliyor.
Bir sonraki adımda ise TechPOS üzerinden yapılan işlem seti genişletildi. Online onay akışları, kampanya akışları, vade farklı taksitli işlemler, online indirim gibi daha karmaşık işlemler için altyapı geliştirildi ve üretime alındı.
Herhangi bir POS cihazının, TechPOS’a uyumlanması için, ilgili üreticilerin TechPOS spesifikasyonlarına göre bir uygulama geliştirmesi gerekir. İdari açıdan ise, Acquirer’lar ile cihaz üreticileri arasında bu işi kapsayacak şekilde ticari ilişkilerin kurulması/genişletilmesi gerekmekte.
[1] Acquirer, kart kabul hizmeti için 5464 sayılı yasa kapsamında lisans alarak üye işyeri anlaşması yapan kuruluştur. Acquirer ile ödemeye aracılık eden kuruluşlar hem yasal açıdan, hem de şema kuralları ve lisanslamaları açısından farklıdır.
[2] ÖKC: GİB tarafından yayınlanan düzenlemelerle tariflenen, lisanslı firmalarca sunulabilen ve sertifikandırılan Ödeme Kaydedici Cihaz
[3] O dönemde banka olmayıp Acquirer olan bir kuruluş yoktu. Bir başka deyişle ilgili dönemdeki Acquirer’ların tümü banka idi.
