Türkiye’de kitap okumak ve bazı yararlı bilgiler

4. sınıftayken üst komşumuz Aslı’nın serbest muhasebeci olan babası ile Çelik Blek Teksas, Zagor ve Tommiks kitaplarımızı değiştirerek okurduk. Babam bu ilişkiyi enteresan buluyordu, çünkü tarih kitapları da okurken Teksas da okumamı çok tasvip etmiyordu. Ancak komşumuzdan çok önemli bir ders aldım; birkaç ayın sonunda — ben kendimi bir yandan da çizgi romanlara kaptırmışken — bana ‘En kötü kitabı bile okumak, sana o kitabın neden kötü olduğunu anlatacağı için aslında iyidir’ demişti. Ben çok fazla zaman geçmeden ilgimi yitirdim bu çizgi romanlara, çünkü faydasını sorgulamaya başlamıştım artık.

E-kitaplar ve e-kitap okuyucular her ne kadar yeteri kadar popüler olamamış olsa da halen azımsanmayacak kadar fazla kitap satılıyor ülkemizde. Eğitim sistemi ile ilgili sorunlar uzun senelerdir var, özellikle son 2 senedir (negatif) dramatik değişimler de var ülkemizdeki eğitim anlayışında. Siyasal bir düzlemden bahsetmek değil amacım, ancak yaptığım araştırmalar genel olarak Türkiye’nin, kitap okumak konusunda çok iyi olmadığını gösteriyor.

Wikipedia’daki “Books published per country per year” başlığında, Türkiye, 2014 yılında 50.752 farklı kitabın yayınlandığı bir ülke olarak dünyada 12. sırada yer alıyor. Bu rakamın kaynağı olarak da Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’nün PR çalışması gösteriliyor. Ancak UNESCO’nun her yıl düzenli olarak bu rakamları takip ettiğini düşünürsek, gerçeğe yakın bir rakam olduğunu düşünüyorum. 2013 yılında ise 47.352 farklı kitap basıldı şeklinde bir veri daha var. 2012 yılında ise 42.626 kitap basıldı şeklinde bir istatistik daha var. Aynı bildiride, 2012 yılında basılan toplam kitap sayısının 480 milyon olduğu belirtilmiş — ki buna göre kişi başına yaklaşık 6 kitap gibi bir sonuç çıkıyor. Ancak bu kitapların çok büyük bir kısmının da ders kitabı olduğunu söylemek gerekiyor.

Bunun yanında, GfK’nın yan kuruluşlarından biri olan NOP World’ün yaptığı bir başka araştırmaya göre, Türkiye, haftada 5:54 saat ortalama ile kitap okuyan bir ülke. Bu haliyle dünyada 18. sırada. Ancak araştırmanın tarihinin 2005 mi yoksa 2013 mü olduğunu bir türlü anlayamadım.

Gelelim Türkiye’ye özel istatistiklere. TÜİK’in 31 Mayıs 2016’da yayınladığı bir araştırmaya göre, 15–24 yaş arası gençler, %47,3 oranla kitap okuyorlar. Yine TÜİK’in 19 Ocak 2016’da yayınladığı bir başka araştırmaya göre, 10 ve üzeri yaşlardaki bireylerin, son dört hafta içinde boş zamanlarını değerlendirmek üzere yaptıkları faaliyetler arasında kitap okumak %34,2 oranla ölçülüyor. Ancak bu araştırmada bireylerin son dört hafta içinde kaç saatlerinin “boş zaman” olarak nitelendirildiği belirtilmemiş.

TÜİK’in 18 Ağustos 2015’te yayınladığı “Hane Halkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması” başlıklı araştırmaya göre, internet üzerinden yapılan alışverişlerde, bireyler %18,4 oranla kitap, dergi, gazete satın almışlar, Nisan 2014 ile Mart 2015 arasında.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “Türkiye Okuma Kültürü Haritası” başlığıyla yayınladığı araştırmaya göre ise Türkiye nüfusunun yaklaşık yarısı bir seferde en fazla yarım saat kitap okuyor. Aynı araştırmaya göre en çok okunan basılı materyal, %47,11 oranla kitap. Bu araştırmaya göre ders kitapları dışında kitap alımının çok düşük olduğu görülüyor. Ayrıca hiç kitap okumama ve yılda 10 kitaptan az okuma oranları dikkate alındığında, Türkiye’de her 4 kişiden sadece 1’inin kitap okuduğu sonucu çıkıyor.

Bu araştırmada çok enteresan veriler de var; mesela “Düzenli Okunan Yazarlar” başlığında, insanların %15,8’i Ömer Seyfettin, Dostoyevski gibi yazarları düzenli olarak okuduğunu söylemiş.

Türkiye’de kitap okuma alışkanlıkları ile ilgili çok detaylı aramalar yaptım ve bu bahsettiklerimden daha öte bilgiler bulamadım. YouTube’da bazı videolar var konuyla ilgili, ancak verilerin kaynağı olmadığı için yer vermedim. Kaynağı olmayan hiçbir veriyi paylaşmanın da doğru olmadığını düşünüyorum.

Eğer siz de kitap okumak ile ilgili verilere rastlarsanız, lütfen paylaşın, eklemeler yapalım bu içeriğe.

Bu yazıyı beğendiyseniz lütfen aşağıdaki küçük kalp ikonuna tıklayın!

Mutluluk arıyorum!
Size ne söyleyeceğimi söylemeden önce, ne söyleyeceğimi söylememe izin verin. Hayatımı konuşarak ve hikaye anlatarak kazanıyorum. Bana ulaşmak için:
fatih@basitfikirler.com.tr