“Haft-Sin” veya Uğur Getiren “Yedi S”
Sultan-ı Nevruz, Nevruz Sultan, Mart Bozumu gibi adlarla anılan “Nevruz” Anadolu’nun ve pek çok kültürün bahar bayramıdır.
Nevruz geleneğinin tarihi 15 bin yıl öncesine kadar uzanır. Efsanevi Pers Kralı Cemşid, Hint-İranlılar ya da kendi tarihsel adlandırmaları ile Arya veya Aryanlar’ın avcılıktan hayvancılığa ve yerleşik yaşama geçişini temsil eder.
O çağlarda mevsimler insanoğlunun hayatında günümüzdekinden daha yaşamsal bir önem arz ediyordu ve yaşamla ilgili her şey dört mevsim ile çok yakından ilgiliydi. Zor geçmiş bir kışın ardından gelen bahar, tabiat ananın çiçekler, yeşillenen bitkiler uykusundan uyanması ve sığırların yavrulaması, insanoğlu için büyük bir fırsat ve bolluğun canlanması demekti. İşte böyle bir dönemde bu Nevruz kutlamalarını başlatanın Kral Cemşid olduğu söylenir.
Kelimenin aslı eski Farsçadan gelir: Yeni anlamındaki “nava” ve gün ışığı/gün anlamındaki “rəzaŋh” birleşerek oluşturmuşlardır. Anlamı “yeni gün/günışığı”’dır ve günümüzün Farsça’sında da hâlâ aynı anlamda kullanılmaktadır. İran’da 3000 yılı aşkın süredir kutlanan en güzel geleneklerden biridir Nevruz.
Anadolu ve Orta Asya kültürlerinde baharın gelişini müjdeleyen Nevruz Bayramı ülkemizde bu hafta kutlanıyor.
Peki Haft-Sin nedir?
Aslında Haft-Sin veya Haft-seen, isimleri S ile başlayan 7 sembolik nesneyi bir araya getirme geleneğidir. Diğer sembolik öğeler bu 7 nesneye eşlik eder ve birlikte bir Haft-sin yaratırlar. Geçmişte insanlar tüm bu eşyaları bir şömine rafına ya da masa örtüsüne benzer tasarlanmış bir kumaşa koyarlardı, buna “Sofreh” derlerdi. Haft-Sin’in genel olarak “Sofreh Haft-Sin” olarak anılmasının nedeni budur.
İran’da İranlılar ve aynı zamanda Fars, Türk, Azeri, Beluç, Türkmen ve Kürt milletlerince kutlanan Nevruz bayramlarında kurulan seremoni sofrasıdır.
Öğeler ülkenin farklı yerlerinde biraz farklılık gösterse de Haft-Sin’i tanımlayan bazı unsurlar var. Bu elementler Sabzeh (bir tabakta yetiştirilen buğday çimi), Samanu (buğday tohumundan yapılan tatlı puding), Senjed (nilüfer ağacının tatlı kuru meyvesi), Serkeh (İran sirkesi), Seeb (elma), Seer (sarımsak) ve Somaq (Sumak)’tır.
Bu unsurların yanı sıra İranlılar ayna, mum, renkli yumurta, içinde portakal yüzen bir kase su, akvaryum balığı, madeni para, sümbül ve nokhodchi gibi geleneksel tatlılar ve hamur işleri gibi diğer öğeleri de koyma eğilimindedir.
Nevruz İran’da yeni yılın başlangıcıdır ve İranlılar bu dönemde ortalama 14 gün resmi tatil yaparlar.
Ayrıca bu bayram Afganistan, Arnavutluk, Azerbaycan, Gürcistan, İran, Irak, Kazakistan, Kosova, Kırgızistan, Moğolistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan’da resmi tatil ilan edilmiştir.
Ülkemizde Nevruz
Türklerin (Göktürklerin) Ergenekon’dan demirden dağı eritip çıkmalarını, baharın gelişini, doğanın uyanışını temsil eder. Doğu Türkistan’dan Balkanlara kadar uzanan Türk kavimleri ve topluluklarının, MÖ 8. yüzyıldan günümüze kadar her sene 21 Mart’ta kutlanırken bu sene 20 Mart’ta kullanılıyor.
Türkiye’de bir gelenek olarak Türk Cumhuriyetleri’nde ise resmî bayram olarak kutlanan bu özel gün, 1995'dan beri Türkiye Cumhuriyeti’nde Bayram olarak kabul edilen bir gün olmuştur.
