Kendimizi Nasıl Fethedebiliriz?

“Gerçek bereket kaynağı, kendimizi sessizce fethetmektir.” Joseph P. Thomson

Kişinin bir işi başarılı olarak tamamlaması konusunda kendine olan inancına öz farkındalık denir. Öz farkındalık sayesinde iç dünyamızı, düşüncelerimizi ve duygularımızı anlarız dolayısıyla öz farkındalık beraberinde mutluluk getirir. Çünkü kendimize ait duyguları, düşünceleri ve inançları fark etmek benliğimizi bulmamızda yardımcı olur.

Duygusal zekanın temeli öz farkındalıktır. Yukarıda da belirttiğim gibi eğer gerçek duygularımızı keşfedemezsek onların esareti altında yaşarız. Duygularını tanıyan birey, duygularını kontrol altına alabilir ve böylece hayatını şekillendirme fırsatına sahiptir. Bu kişiler kiminle evleneceğinden tutun da hangi işe gireceğine kadar kişisel karar gerektiren konularda nettir.

Uzun süredir duygusal zeka ve kişilik üzerine kafa yorduğum için sizlerle duygusal öz-farkındalığın tanımını da paylaşmak istiyorum. Duygusal öz-farkındalık, duyguları tanımlama ve algılama, duyguların arasındaki farkı ayırt etme ve duygusal deneyimler hakkında çıkarımlarda bulunma gibi duygusal ve bilişsel süreçleri ifade eder.

Duygusal öz-farkındalık;

• Duygudurum farkındalığı,
• Duygusal zeka,
• Psikolojik farkındalık,
• Aleksitimi, (Bu konuda yazmış olduğum Aleksitimi-Duygu Sağırlığı başlıklı yazıyı okumak için tıklayınız)
• Duygusal agnozi* gibi olguları açıklarken kullanılan önemli bir kelimedir.

Öz farkındalık, okul çağındaki çocuklar için akademik başarıda katalizör olmakla kalmayıp okul sonrasındaki tüm yaşamlarını etkileyecek bir etmendir. Bundan dolayı hayat boyu öğrenmeyi hedefleyen kişilerin kendi “öz-farkındalığının” farkında olması çok önemlidir. Hiç kimse öz-farkındalıkla doğmaz. Fakat yukarıda da belirttiğim gibi çocukluk çağından başlayarak özümüzü yapılandırırsak, ilerleyen yaşlarda potansiyelini açığa çıkaran, mutlu, başarılı, yaptığı işten tatmin olan bir kişi olabiliriz. Ayrıca öz-farkındalığımız bizi biz yapan güçlü ve zayıf yanlarımızı bilmemizi sağladığı için kalıp yargılarımız ve şemalarımız üzerinde çalışmamızda da fırsat sunar.

Bu konuda ilginç bir bilgi daha eklemek istiyorum. Şu ana kadar yapılan araştırmalarda öz farkındalığın sadece insana özgü olmadığı, afalinalar (yunusgil), bazı insansılar ve fillerde de öz farkındalığın bulunduğu kanıtlanmıştır. Goethe Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada saksağanların da öz farkındalığa sahip olabileceği ifade edilmiştir.

Öz farkındalığın bir diğer boyutu ise öz saygıdır. En basit haliyle, kendimizi olduğumuz gibi (artılarımız ve eksilerimizle) kabul etmektir. Öz saygı vasıtasıyla kendimizle dengeli, şeffaf ve dürüst ilişki kurar, kendimizi bir bütün olarak değerlendiririz. Her insan doğası gereği pek çok gücü özünde barındırdığı gibi bir takım zayıflıkları da bulunmaktadır. Zayıflıklarımızı gelişim alanlarımız olarak değerlendirmeliyiz. Burada önemli olan nokta, sadece tek bir yöne odaklanmamaktır. Yani ne güçlü yanlarımız üzerine gitmeli ne de zayıflıklarımıza takılıp kalmalıyız. Her sistemde olduğu gibi öz farkındalıkta da dengeyi sağlamak için çaba göstermeliyiz.

• Hangi güçlü yönlere sahibim?
• Gelişim alanlarım nelerdir?
• Gelişim alanlarımı nasıl geliştirebilirim?
• Zayıf yönlerimi nasıl geliştirebilirim?
• Gelişimim için hangi kaynaklara başvurabilirim?
• Değerlerim nelerdir?
• Güçlü yönlerimi nerelerde kullanabilirim?

Öz farkındalık yolunda diğer ifade öz gerçekleştirimdir. Öz gerçekleştirim, potansiyelimizi ortaya çıkarabilmek için ortaya koyduğumuz maksimum aksiyonumuzdur. Kısaca, hayatımızı daha tatminkar ve anlamlı hale getirmek için çalışmaktır. Bunun için şu sorular yol göstericidir:

• Keşfetmek istediğim yeni alanlar var mı varsa hangi alanlar?
• Kısa erimli hedeflerim nelerdir?
• Uzun erimli hedeflerim nelerdir?
• Hobilerim nelerdir?
• İlgimi çeken konular nelerdir?
• Hayatımda daha fazla olmasını istediğim aktiviteler nelerdir?

Duygusal zekası yüksek olan insanların ortak özellikleri meraklarıdır. Onların içinde bitmek tükenmeyen bir merak duygusu vardır. Bu duygu, onları sürekli olarak araştırmak için dürter, etrafları, sosyal çevreleri, mevcut koşulları daha iyi anlamaya ve öğrenmeye iter.

Son olarak öz farkındalığımızı nasıl artırırız bundan bahsetmek istiyorum.

• Kendinize objektif bir gözle bakın.
• Günlük tutun. (Bu konuda yazmış olduğum Sis Bulutu başlıklı yazımı okuyabilirsiniz.)
• Hedeflerinizi, planlarınızı ve önceliklerinizi not alın.
• Sizi tetikleyen şeyleri araştırın.
• Öz disiplin tekniklerini öğrenin.
• Sabit fikirli olmayın.
• Yeni deneyimlere kucak açın.

*Agnozi: Bireyin duyu organlarında herhangi bir sorun olmamasına rağmen, kişi bu duyu organları vasıtasıyla daha önceden öğrendiği ve deneyim elde ettiği şeyleri tanımlayamaz ve adlandıramaz. Bu bireyler isimlendirmede ve ifade etmede problem yaşamaktadır.

Kaynakça:
📌Öz Farkındalık Nedir? Nasıl Geliştirilir?
📌Öz Yeterlilik: Bir Kavram Analizi-Ayla Arseven
📌Gelir Getiren Bir İşte Çalışan ve Çalışmayan Kadınlarda Duygusal Öz-Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi Arkun Tatar-Hüdanur Özdemir-Behmen Çelikbaş
📌Duygusal Zeka-Daniel Goleman
📌Odak Mükemmelliğin Gizli Anahtarı-Daniel Goleman
📌Aleksitimi-Duygu Sağırlığı
📌Sis Bulutu