Non-Custodial vs Custodial: Kripto Cüzdanınızı Güvene Alın
Geçen yıl internette kaç farklı yere kayıt olmuşsunuzdur? Peki, kaç sefer şifremi unuttum butonuna tıklamışsınızdır? Geleneksel dijital dünyada sosyal medya hesabınızın şifresini sır gibi saklamanız ne kadar önemliyse kripto para sektörünün dijital dünyasında da kripto cüzdanınızı güvene almanız o kadar önemli. Aksi takdirde yıllardır biriktirdiğiniz paranızı hiç tanımadığınız birisine emanet etmekten farklı bir şey yapmıyorsunuz demektir.
Son yıllarda birbiriyle yarışan hack vakaları, kripto paranızı güvenle muhafaza etmenin ne kadar önemli olduğunu ortaya koyuyor. Merkeziyetsiz bir gelecek adına cüzdan teknolojisinin nasıl çalıştığını anlamak ve kripto varlıklarınızın nerede muhafaza edildiğini öğrenmek, güvenliğinizi sağlamak adına önemlidir.
Bu yazıda sizlere kripto para cüzdanlarından kısaca bahsediyor ve oldukça önemli iki farklı cüzdan türü olan custodial ve non-custodial cüzdanların avantajları, riskleri ve dezavantajlarını anlatıyor olacağız.
Kripto Para Cüzdanları
Kripto cüzdanları özel (private key) ve genel anahtarları (public key) depolayan ve kullanıcıların dijital para birimlerini gönderip almalarını ve bakiyelerini izlemelerini sağlamak için çeşitli blokzincirleriyle etkileşime giren bir yazılım programıdır.
Genel anahtar yani public key işlemleri göndermeniz ve almanızı sağlar, özel anahtar yani private key adresinizdeki varlıkların size ait olduğunu kanıtlar ve kurtarma kelimeleri yani recovery phrase ise cüzdanınızın çalınması, bozulması veya kaybolması durumunda cüzdanınızı kurtarmanıza olanak tanır.
Kripto cüzdanınız eğer banka hesabınız olsaydı, genel anahtarınız hesap numaranız, özel anahtarınız banka şifreniz, kurtarma kelimeleriniz ise TC’niz, anneninizin kızlık soyadı, doğum tarihiniz ve ilk evcil hayvanınızın ismi olurdu.
İnternet bağlantısı “sıcaklığının” isimlerini oluşturduğu, dünyadaki tüm kripto kullanıcıların kullandığı kripto para cüzdanları 2 temel türe ayrılır. Bu türler şöyledir:
- Soğuk (cold) — donanım
- Sıcak (hot) — yazılım
Soğuk cüzdanlar çevrimdışı donanım cihazlarıdır. Soğuk cüzdan olarak da adlandırılan donanım cüzdanları kripto para birimlerini saklamanıza izin verir. Soğuk cüzdan internete bağlı olmayan bir cihazda saklanır ve cüzdanı yetkisiz erişime, siber saldırılara ve çevrimiçi bir cüzdanın eğilimli olabileceği diğer güvenlik açıklarına karşı korur. Kusursuz derecede güvenlik için soğuk cüzdanlar tercih edilir fakat kullanımı zor ve kimilerine göre kullanışsızdır. Yüksek ölçekte kripto para birimi muhafaza etmek adına soğuk cüzdanlar önerilir. Trezor, Ledger Nano soğuk cüzdanlara örnek verilebilecek cüzdan donanımlarıdır.
Sıcak cüzdanlar cihazınızı internete bağlamadan kullanılamayan, özünde yazılım olan cüzdanlardır. Sıcak cüzdanlar depolaması hızlı, kullanışlı ve kripto para teknolojisi için elverişlidir, ancak internete bağlı oldukları için saldırılara karşı çok daha savunmasızdırlar. Soğuk cüzdanlardan daha kullanışlıdırlar ancak daha az güvenlidirler. Metamask, Binance Wallet, Coinbase Wallet, Coin98 veya Trust Wallet örnek verilebilecek sıcak cüzdanlardır.
Bir çoğumuz kısa ve orta vadeli zaman dilimlerinde aktif olarak kripto paraları kullanmamız, kullanıcı dostu deneyimleri sevmemiz ve bazı başka sebeplerden dolayı sıcak cüzdanları tercih ediyoruz. Fakat yine bir çoğumuzun bilmediği konu sıcak cüzdanların da kendi içinde türlere ayrılıyor olması. Bu türleri bilmek ise aslında kripto varlıklarınızın güvenliği açısından oldukça büyük bir öneme sahip.
Non-Custodial vs Custodial Cüzdanlar: Avantajları, Riskleri ve Dezavantajları
Non-custodial cüzdan, kişinin kendi özel anahtarlarına sahip olduğu merkeziyetsiz bir cüzdan türüdür. Custodial cüzdan ise kişinin yerine özel anahtarı tutan, varlıklar için yedekleme ve güvenlik sağlayan fakat merkezi otoritelere bağlı ve onlara ait olan bir cüzdan türüdür.
Biraz daha örneklere inecek olursak, bir cüzdanın custodial olması, kripto varlıklarınızın cüzdanın arkasındaki şirket tarafından tutulduğu anlamına gelir. Diyelim ki bir hükümet o şirketi kapatır veya düzenlerse, şirkete bir hack saldırısı gerçekleşirse, ya da şirketin sunucuları çökerse müdahale etmek için yapabileceğiniz pek de bir şey olmaz. Öte yandan, non-custodial bir cüzdan, kripto varlıklarınızın üzerinde tam kontrole sahip olduğunuz anlamına gelir. Dünyadaki hiçbir şirket veya hükümet, özel anahtarlarınızı vermediğiniz sürece varlıklarınıza asla erişemez.
Popülarite, kripto varlıkları yerel para birimlerinde satışa dönüştürmek veya daha az sorumluluk almak açısından custodial cüzdanlar oldukça caziptir fakat geceleri rahat uyumak istiyorsanız non-custodial cüzdanlar tam size göredir.
Custodial Cüzdan: Avantajları, Riskleri ve Dezavantajları
Kripto sektöründe al-sat (trade) yaptıysanız bu tür cüzdanları halihazırda kullanmış olma ihtimaliniz oldukça yüksektir. Custodial cüzdanlar özel anahtarlarınızı sizin yerinize tutan ve kripto varlıklarınızı saklayan dijital cüzdanlardır. Üçüncü taraflar cüzdanınıza ev sahipliği yapar. Custodial cüzdanlar, non-custodial cüzdanlardan daha az güvenli olarak kabul edilir fakat çoğunlukla fazla sorumluluk gerektirmediği ve genellikle daha kullanışlı olduğu için tercih edilir.
Avantajları
- Cüzdana erişiminizi kaybetmezsiniz
Kripto paranızın olduğu cüzdan sağlayıcı platformdaki giriş şifrenizi unuttuysanız kayıt için kullandığınız araçlar (e-posta veya cep telefonu ile) veya kimliğinizle şifre sıfırlaması gerçekleştirebilirsiniz. - Müşteri destek hattı
Herhangi bir sorununuz olduğunda sizinle ilgilenecek, geç de olsa sizinle muhatap olacak resmi kurumlar vardır. - Erişim daha kolay, kullanıcı deneyimi daha yüksek
Custodial cüzdan ile kripto yatırımınıza erişmek oldukça kolaydır. Yalnızca kullanıcı adı ve şifre bilgilerinize ihtiyaç vardır. Çoğunlukla ise cüzdan sağlayıcı platformun kullanıcı deneyimleri çok daha yüksektir.
Riskler ve Dezavantajlar
- Özel anahtarınız sizin değilse kriptolarınız da sizin değildir
Cüzdanınızın özel anahtarlarını kaybedemezsiniz çünkü onlara zaten sahip değilsiniz. Kripto para fonunuz ilgili cüzdan sağlayıcı şirketin cüzdanlarında tutulur. Bu da ilgili şirket devlet tarafından yasaklanır, çöker veya saldırıya uğrarsa fonlarınızın uçup gitmesi anlamına gelir. - İnternete ve sunucuların ayakta olmasına bağımlısınız
Custodial cüzdanlar internete bağlıdır, bu nedenle sabit bir internet bağlantısı kuramazsanız veya cüzdan sağlayıcı şirketin sunucularla olan bağı kesilirse kripto para fonlarınıza erişemezsiniz. - Anonimliğiniz ortadan kalkar
Hemen hemen her borsa ve beraberinde cüzdan sağlayıcı platformlar bağlı bulundukları devletlerin yasaları nedeniyle sizden KYC ister. Bu da kesinlikle platformlarda anonim olamayacağınız anlamına gelir. - Cüzdan sağlayıcı platform kripto paranızı kendi çıkarlarına kullanabilir
Cüzdan sağlayıcı platform kripto paranızı resmi veya gayri-resmi şekilde isterse işletebilir, borç vermede kullanabilir veya farklı amaçlarla kullanabilir. Çünkü teknik olarak kriptoların sahibi siz değil, onlardır. - Merkezi veri tabanı hacklenme riskini arttırır
Geçmişte birçok örneğini de gördüğümüz üzere merkezi borsalar ve cüzdan platformları sayısız kez güvenlik açıkları ve saldırılar ile boğuştu. Bunun en temel sebebi ise blokzinciri felsefesine tamamen ters olan merkeziyetçi yapılar kurulmasıydı. Custodial cüzdanlar merkezidir, bu da güvenliğinin risk altında olmasına yol açar.
Non-custodial Cüzdan: Avantajları ve Riskleri
Muhtemelen çoğu kişinin duyduğu Metamask veya Coinbase Wallet bu cüzdan türüne örnek gösterilebilir. Non-custodial cüzdanları herhangi bir üçüncü tarafın katılımı olmaksızın kendi kendinize yönetebilirsiniz. Varlıklarınız üzerinde tam kontrol sağlayabileceğiniz non-custodial cüzdanda özel anahtarlarınız tamamen size aittir ve bu cüzdanları Web 3.0’daki kimliğiniz olarak da kullanabilirsiniz. Özel anahtarınız sizinse kriptolarınız da sizindir.
Avantajları
- Kripto varlığınızı ve özel anahtarlarınızı kontrol eden tek kişi sizsiniz
Herhangi bir şekilde üçüncü bir tarafın katılımı olmadan kripto varlığınız üzerinde tam kontrol sağlayabilirsiniz. - Tam anonimlik
Custodial cüzdanların aksine non-custodial cüzdanlarda anonimliğiniz korunur. Sizden hiçbir kimlik bilgisi veya kişisel hayatınıza dair şahsi bir bilgi custodial cüzdanları kullanmak için bir şart değildir. - 7/24 çevrimiçi
Non-custodial cüzdanların herhangi bir merkezi sunucuya değil, yalnızca blokzinciri ağına bağlı olması gerektiğinden 7/24 çevrimiçidir. - Yüksek güvenlik
Kripto cüzdanınız ile ilgili tüm bilgiler sizde olduğundan veri ihlali ve güvenlik riski çok daha azdır.
Riskleri ve Dezavantajları
- Sorumluluk tamamen sizindir
Non-custodial bir cüzdanda gizli anahtarınız başta olmak üzere her şeyden %100 siz sorumlusunuz. Özel anahtarınızı ve/veya kurtarma kelimelerinizi unutursanız kripto fonlarınız sonsuza dek kayıp olabilir. Anahtarınızı kaybederseniz paranızı kaybedersiniz. - Yetersiz kullanıcı deneyimi, zor erişim
Custodial cüzdanlara nazaran non-custodial cüzdanlara baştan erişim sağlamak zordur ve cüzdan sağlayıcı platformların kullanıcı deneyimi çok da iyi değildir.
BiLira Platformu ve Cüzdan Tercihi
Hangi Kripto Cüzdanı Sizin İçin En Doğrusu?
Hangi kripto para cüzdanının sizin için en ideal olduğu konusu, aslında sizin kripto para varlıklarınızı ne amaçla aldığınız ve ne şekilde korumak istediğinize bağlı olarak değişen bir karar. Eğer aktif olarak merkezi borsalarda al-sat (trade) yapmak istiyorsanız soğuk veya non-custodial cüzdanlar sizin için doğru tercih olmayabilir. Eğer orta ve uzun vadeli yatırım yapmak ya da DeFi platformlarını kullanmak gibi bir amacınız varsa soğuk veya non-custodial cüzdanlar, hem kullanım seçeneği olarak hem de güvenlik açısından daha uygun bir tercih olabilir.
BiLira Platformunda Cüzdan Kullanımı
Yatırımlarınızda merkeziyetsizliğin sağladığı avantajları kullanmak ve farklı blokzincir ağlarındaki DeFi ekosistemlerini keşfetmek için BiLira’ya kendi non-custodial cüzdanınız ile bağlanabilir, TRYB alarak işlemlerinizi ve yatırımlarınızı gerçekleştirebilirsiniz.
BiLira platformunu non-custodial cüzdanınız ile kullanmaya başladığınızda, sahip olduğunuz veya satın aldığınız TRYB’ler BiLira platformu üzerinde muhafaza edilmez, kullanıcının kendi seçtiği cüzdanında saklanır. Bu anlamda BiLira platformu bir gateway gibi çalışır. Bankadan BiLira’nın TL hesabına gönderdiğiniz bakiye kadar cüzdanınıza TRYB aktarılır. Böylece varlıklarınız BiLira tarafından değil tamamen sizin tarafınızdan saklanıyor olur.
Bu noktada kullanıcılar isterlerse MetaMask gibi bir non-custodial cüzdana, isterlerse MEXC Cüzdanı gibi bir custodial cüzdana da TRYB bakiyelerinin yatırılmasını seçebilirler. BiLira’nın mevcut merkezi yapılardan en büyük farklarından birisi kullanıcılara sağladığı bu güvenli satın alım deneyimidir.
Eğer siz de güvenli ve merkeziyetsiz bir deneyimin parçası olmak istiyorsanız BiLira platformunu kullanabilirsiniz.
Bunun gibi daha fazla içerik için Twitter ve Medium adresimizi ziyaret etmeyi unutmayın!
App | Twitter | Telegram | YouTube | Linkedin
Bizimle fikirlerinizi paylaşmak yada işbirliği yapmak isterseniz ilgili adrese mail atabilirsiniz: hello@bilira.co
