DeFi Protokolleri ve Regülasyon İhtimalleri VII — Balancer
“DeFi Protokolleri ve Regülasyon İhtimalleri” adlı serinin önceki yazılarında Set Protocol & Yield Protocol, Synthetix, dYdX, Compound, Aave ve Uniswap protokollerini incelemiştim. Serinin yedinci yazısında bir merkeziyetsiz borsa (DEX) protokolü olan Balancer’ı ele alacak ve olası regülasyon ihtimallerini değerlendireceğim.
Balancer Nedir?
Balancer, herbir AMM havuzunda 8 kadar varlık tutabilen, tıpkı Uniswap gibi AMM havuzu sunan bir DEX’tir. Balancer sisteminde havuzlardaki işlem ücretleri, varlık tipleri, varlık ağırlıkları gibi özellikler havuz tiplerine göre farklılıklar göstermektedir. Balancer’da iki adet havuz tipi bulunur. Bunlardan ilki herkese açık Finalized (Nihai) havuzlardır. Bu havuzlarda sabit varlık tipleri, sabit varlık ağırlığı ve sabit işlem ücretleri vardır. Finalized havuzlara dileyen herkes girip çıkabilir ve karşılıklı güvene ihtiyaç duyulmadan çalışır. Öteki havuz tipi ise Controlled (kontrollü) havuzlardır. Bu havuzlardaki varlık tipleri, varlık ağırlığı ve işlem ücretleri değişkendir. Bu havuzlar bir kontrolör adres (Controller Adress) tarafından yönetilir ve yukarıda bahsettiğimiz tüm değişkenlere bu adres karar verir. Dolayısıyla, controlled havuzlarda karşılıklı güvene ihtiyaç vardır.
Balancer Nasıl Çalışır?
Yukarıdaki paragrafta Balancer’ın tek bir likidite havuzunda 8 kadar varlığa yer verebileceğinden bahsetmiştik. Şimdi bu kısmı biraz teknik anlamda açalım. Serinin 6. yazısında Uniswap’ın sabit ürün kuralından bahsetmiştik (k = x * y). Balancer, Bonding Surface özelliğini kullanarak “k = x * y” kuralına “n≤8” kadar boyut ekleyip daha genel ve karmaşık bir formül ortaya çıkarıyor.
Bu formülün sonucunda çıkan “v” sayısı finalized havuzlarda sabit, controlled havuzlarda ise değişkendir. Bu formüldeki dengeyi koruyabilmek için, Balancer havuzlara varlık ekleme ve havuzlardan varlık çıkarma limitleri getirmiştir. Örneğin, bir kullanıcı havuza Token A eklemek isterse; en fazla havuzda bulunan toplam Token A sayısının %50’si kadar ekleyebilir. Öte yandan, eğer başka bir kullanıcı havuzda bulunan Token A’larını çekmek isterse, en fazla havuzda bulunan toplam Token A miktarının %33.3’ünü çekebilir. Buna ek olarak, havuzlarda gerçekleşen her işlemden ücret alınır ve bu ücretler teşvik amacıyla likidite sağlayan kullanıcılara gider.
Balancer’ın AMM sağladığını ilk paragrafta ve AMM’lerin impermanent loss’a neden olduğunu serinin 6. yazısı olan Uniswap’ta anlatmıştık. Yazının bu kısmında AMM’lerin neden olduğu impermanent loss mevzusunu Balancer açısından ele alalım. İlk olarak, Balancer’da AMM’lerin neden olduğu impermanent loss miktarı diğer protokollere göre oldukça azdır. Çünkü Balancer her şeyden önce varlıklar arası dengeyi baz aldığı için aradaki fiyat farkı ve slipaj oranı düşük oluyor. Bu kısımda controlled havuzları ayrı değerlendirmek lazım çünkü orda denge bir kontrolör adres tarafından sağlandığı için, çoğu zaman ciddi slipaj imkanları ortaya çıkabiliyor. Bu yüzden çoğu arbitrajcı Smart Order Router (SOR) aracılığıyla havuzları tarayıp en uygun fiyatı bulabiliyorlar. Böylelikle, aradaki fiyat farklarından arbitraj karları elde ediyorlar. Tüm bunlara ek olarak, Balancer’ın BAL adında bir yönetişim tokeni (governance token) vardır ve toplam arzı 100M adet ile sınırlandırılmıştır. Bu tokenlerin 25M adeti kurucular, danışmanlar ve yatırımcılara; 5M adeti Balancer ekosistem fonuna, 5M adeti kaynak yaratma fonuna, 65M adeti ise her hafta 145.000 adet olmak suretiyle likidite sağlayan kullanıcılara dağıtılacaktır. Ayrıca, BAL yönetişim tokenine sahip kullanıcılar yeni protokol önerileri konusunda oy verme hakkına sahiptir.
Regülasyon İhtimalleri
Yazının bu kısmında Balancer protokolünün Amerika Birleşik Devletlerindeki düzenleyici kurumlar tarafından karşılaşabileceği regülasyon risklerinden bahsedeceğim.
Öncelikle, Balancer’ın günümüz borsalarıyla benzerlikler teşkil ettiğini söyleyebiliriz. Çünkü, Balancer likidite sağlayan kullanıcılardan gelen varlıkları bir havuzda toplar ve belirli bir oran üzerinden bu varlıkların değişimine izin verir. Ayrıca, havuz tiplerine göre yapılan işlemlerden sabit veya değişken komisyon alıp toplanan komisyonların havuzdaki paylarına göre kullanıcılarına dağıtması, havuzdaki varlık oranlarını tokenleştirip bu tokenler üzerinden staking imkanı sağlayıp ek getiri yaratılması gibi faktörler menkul kıymetlerin çalışma prensibiyle benzerdir. Buna ek olarak, protokolün yönetişim tokeni olan BAL üzerinden kullanıcılara getiri sağlaması da menkul kıymet standartlarıyla benzerlik göstermektedir. Bu yüzden Balancer; özellikle Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) tarafından kripto regülasyonlarının kapsamına dahil edilebilir.
