We zijn eindelijk klaar met de hype, onzin en scams rond #blockchain. Nu wordt het pas echt interessant
4 februari aanstaande vindt in Den Bosch een van de meest interessante blockchain-evenementen op Nederlandse bodem tot nu toe plaats. Of je nu fan of criticus bent, maximalist of nocoiner — ik zou erheen gaan. Na de hype, de onzin en de scams is de blockchain-community een hele interessante weg ingeslagen: blockchain als bouwsteen voor een nieuwe, publieke, digitale infrastructuur. En het bijzondere is: overheid, bedrijfsleven en toezichthouders zijn nog steeds aan boord.
Vorige week vierde de Bitcoin-gemeenschap het tienjarig bestaan van de munt. Precies tien jaar geleden, op 3 januari 2009, werd het eerste block van de Bitcoin-blockchain, het zogenaamde Genesis Block, gedolven. Daarmee was de start van de munt, en het netwerk, een feit.
De eerste jaren van Bitcoin zijn ongemerkt aan mij voorbijgegaan, moet ik bekennen. Bitcoin kwam voor het eerst op mijn radar bij de koersexplosie van 2013. Deze explosie had volgens veel waarnemers een duidelijke oorzaak: de Cyprus-crisis. De redding van de Cypriotische banken, die deels ten koste ging van de (grote) rekeninghouders, maakte pijnlijk duidelijk wat iedereen eigenlijk al had moeten weten: geld dat op de bank staat is niet van jou, maar van de bank. Bitcoin, het bankloze geld dat ruim vier jaar onder de radar had geleefd, kwam plotseling in het middelpunt van de belangstelling te staan.
Van Bitcoin naar blockchain en terug
In Nederland leidde dat onder meer tot het eerste Nationale Bitcoin Congres, in 2014, georganiseerd door een team onder leiding van ondernemer Rutger van Zuidam. Voor de transparantie: ik ken Rutger goed. Zijn eerste onderneming, Accepté (en Paylogic), was de centrale casus in het lesboek Innovatief Ondernemen dat ik in 2006 samen met Ritzo ten Cate schreef, en sindsdien hebben we contact gehouden.
De evolutie van het Nationale Bitcoin Congres weerspiegelt perfect de evolutie in het denken over Bitcoin en blockchain in de afgelopen jaren. Na twee edities werd het in 2016 omgedoopt in de Dutch Blockchain Conference — want niet die obscure cryptomunt, maar blockchain, “de technologie achter Bitcoin”, was de werkelijke game changer, zo was de consensus. Vervolgens werd de Conference een Hackathon, de Dutch Blockchain Hackathon dus — want de tijd van filosoferen was voorbij; er moest nu gebouwd en geëxperimenteerd worden.
Op de eerste Hackathon, in 2017, was ik als een soort van verslaggever aanwezig, en ik zag daar de kracht van blockchain als wat ik wel eens “poldersoftware” heb genoemd. Allerlei belanghebbenden rondom, bijvoorbeeld, pensioenen waren niet bezig met “hoe praat mijn systeem met jouw systeem”, maar met samen een gedeeld systeem bouwen waarin de behoeften van de gebruiker, in dit geval de pensioengerechtigde, centraal stond. “Van ego-systeem naar ecosysteem”, zoals de populaire samenvatting luidt.
Achteraf gezien zou je dit misschien weer een nieuwe fase kunnen noemen: de fase van “blockchain als organisatievorm”. Blockchaintechnologie zou wellicht een oplossing kunnen bieden voor allerlei problemen in de informatie-economie: van het uit de hand gelopen datakapitalisme van Google en Facebook tot verkiezingsfraude en datalekken. Met blockchains konden we data immers op een nieuwe manier opslaan: decentraal, onvervalsbaar, cryptografisch beveiligd, en op een manier zodat niet een groot bedrijf, maar de gebruiker zelf de controle had. Een nieuwe digitale infrastructuur, die “van iedereen en van niemand” was.
Op die benadering is van meet af aan veel kritiek geweest. Aan “blockchain” werden volgens de kritikasters allerlei kwaliteiten toegeschreven die de technologie (nog) helemaal niet bezat. En bovendien: de meeste blockchains die werden gelanceerd waren helemaal niet “van iedereen en van niemand”. Ze waren van schimmige startups die een ICO hadden gedaan. Of van een groot bedrijf dat graag de data van zijn “partners” op zijn platform wou verzamelen. Of het was software-as-a-service van IBM, Microsoft of Amazon, die in niets te onderscheiden was van “normale” ERP-software. Veel pilots gingen de mist in doordat organisaties wel zo’n spannende blockchain wilden, maar dan graag zonder de regie en controle uit handen te geven — wat dan onherroepelijk leidde tot oplossingen die beter zonder blockchain gebouwd konden worden. Kortom, blockchain als datastructuur was dan misschien wel decentraal en permissionless, maar dat gold allerminst voor blockchain als organisatiemodel — in ieder geval niet automatisch.
Behalve … bij die obscure cryptomunt waar het allemaal mee begon, Bitcoin. En misschien nog een handvol andere protocollen, waaronder Ethereum.
Ecosystemen en digitale infrastructuur
En zo komen we bij de voorlopig laatste stap in de evolutie in het denken over blockchain, door Rutger afgelopen september samengevat met “the commonization of our digital infrastructure”. Het interessante hieraan is het denken in meerdere lagen, waarbij de “onderste” lagen tot het publieke domein zouden moeten behoren — net zoals de fysieke en institutionele infrastructuur in de “normale” economie. Daar bovenop ontstaat dan weer ruimte voor nieuwe markten — net zoals er pas een onroerend goed markt kan ontstaan als er een functionerend kadaster is.
Het ingewikkelde in dit verhaal is dat het geen huis is dat gebouwd moet worden. Het is niet zo dat je bij de fundamenten kunt beginnen en dan aan de hand van bouwtekeningen omhoog werkt. Er zijn geen bouwtekeningen. Het is geen huis dat gebouwd wordt, maar een ecosysteem. De applicaties stellen eisen aan de protocollen, maar andersom ook. Alles ontstaat tegelijk en in wisselwerking met elkaar. En dat maakt de aanstaande editie van wat inmiddels de Odyssey Hackathon heet, van 11 tot 15 april in Groningen, de meest spannende tot nu toe. Ik bedoel: “Building the plane while flying it” is een Silicon Valley cliché en bovendien onmogelijk, maar tegelijk het vliegtuig, de luchthaven, de verkeersleiding en de pilotenopleiding bouwen is ook best uitdagend.
Ter voorbereiding op de Hackathon vinden er al sinds afgelopen september allerlei bijeenkomsten plaats, de een interessanter dan de ander. De zogenoemde Tech Deep Dive, op 4 februari 2019 in Den Bosch is een absolute aanrader. Of je nu van plan bent aan de hackathon deel te nemen of niet, of je een Bitcoin-maximalist bent of een scepticus: ik zou er heengaan. De line up bestaat onder meer uit:
Sjors Provoost. Bitcoin Core developer. Een van de meest deskundige mensen op het gebied van Bitcoin wereldwijd.
Jutta Steiner. CEO van Parity Technologies, mede-initiatiefneemster van Polkadot en voormalig Chief Security Officer van de Ethereum foundation.
Trent McConaghy (Ocean Protocol). Een visionair die voorziet dat we, met behulp van blockchain en kunstmatige intelligentie, technologie kunnen bouwen die in onze databehoeften voorziet “net zoals de natuur ons van zuurstof voorziet”.
Dit zijn drie mensen die daadwerkelijk, dag in, dag uit, bouwen aan de digitale infrastructuur van morgen, en het is heel bijzonder om ze op één podium te zien. De andere sprekers ken ik eerlijk gezegd niet, maar ik ben vooral erg nieuwsgierig naar Willie Smits. Dat is iemand die complexe ecosystemen bouwt. Geen blockchains, geen computermodellen, maar gewoon in de echte wereld: Willie Smits en zijn Masarang Foundation bouwen tropische regenwouden. Nu we steeds vaker horen dat we ecosystemen moeten bouwen (McConaghy gebruikt zelfs de term “Nature 2.0”) is het natuurlijk fantastisch om naar iemand te luisteren die dat echt doet.
De Odyssey Hackathon is opgedeeld in een aantal aandachtsgebieden, de zogeheten “tracks”, en elke track wordt mede mogelijk gemaakt door een of meerdere s̶p̶o̶n̶s̶o̶r̶s̶ partners. Zo is er een track “The Future of Retirement” met als track lead partner pensioenbeheerder APG. De partners brengen de maatschappelijke vraagstukken in waarvoor tijdens de hackathon een oplossing wordt gezocht. Ze willen, zoals dat heet, “onderdeel van de oplossing” zijn. Wie daar sceptisch over te is (“ha ha, eigenaar van de oplossing zul je bedoelen”), heeft alle gelegenheid om de partners naar hun motieven te vragen: van 5 tot 8 februari organiseren zij ieder hun eigen “track deep dive”.
Het is op zijn minst interessant dat organisaties als APG, Enexis, Vattenfall en het Ministerie van Binnenlandse Zaken nog steeds aan boord zijn. Immers, we verlaten nu zo langzamerhand de veilige wereld van de “enterprise blockchains”. We hebben het nu over bouwen op open protocollen, zoals Bitcoin en Ethereum. Dat moet voor sommige van de deelnemende partijen toch best een spannende reis zijn, die Odyssey.
Ronald Mulder
Blockchain Realist en Auteur
Seminar: wat kun je in jouw netwerk bereiken met Blockchain?
Welk probleem zou je in je netwerk met Blockchain technologie kunnen oplossen? Wat levert dit op voor de netwerkpartners? Welke risico’s zijn hier aan verbonden? Een boeiend seminar, samen met je netwerkpartners, met een concreet resultaat.
