Sanal Para Dijital Para ve Kripto Para
Muhtemelen bir çoğumuz sanal, dijital ve kripto para kavramlarının aynı olduğunu düşünüyoruz. Bu sebeple gün içerisinde konuşurken o sırada ağzımıza hangisi geliyorsa onu kullanıyoruz belki de. Ya aslında bu 3ü de birbirinden farklı kavramları ifade ediyorsa? Ya bilmeden biz bu kavramları hatalı kullanıyorsak? 3ü de birbirine çok yakın kavramlar olmakla birlikte birbirlerinden farklılıkları da mevcut, gelin birlikte inceleyelim.
Dijital Para (Digital Currency)
Bu kavramdan bahsetmeden önce Fiat Money(İtibari Para) kavramından biraz bahsetmek gerekir.
İtibari para, hükümet kararına dayalı çıkartılan, altın, gümüş vs. karşılığı olmayan, altında imzası olan yere ve düzenlediği kağıdın taklit edilemeyeceğine güven üzerine kurulmuş, mal ve hizmet alışverişi için kullanılan banka kağıdı veya kâğıt para demektir. (Alıntı)
İtibari paranın basılı olmayan versiyonları (örn: Forex piyasası) dijital para için örnek teşkil eder. Sanal dünyada küresel finansal sistemler açısından fiziksel olarak tutulmayan paralar dijital dünyada dijital birer değer olarak tutulmaktadır.
Sanal Para (Virtual Currency)
Bir çoğumuz mobil oyunlar oynamışızdır. Bu oyunlarda seviyeler atlandıkça oyunlar zorlaşır, zorlaştıkça da yeni seviyeye geçmek işin içinden çıkılmaz hale gelir. Ve tam bu noktada imdadınıza seviye atlamanızı kolaylaştıracak oyun içi gereçler yetişir. Zaten oyunlar da gelir modellerini tam bu noktanın üzerine kurmuştur, sizi oyuna ısındırdıktan ve bağladıktan sonra daha fazla ilerlemeniz için bir şeyler satacaktır. Kredi kartı numaranızı girer örneğin 30 TL karşılığı oyundan 100 coin satın alırsınız. Bu 100 coin ile oyunda ya bir hızlandırma, ya da yeni bir araç gereç satın alırsınız. Sanal paranızı yeni seviyelere geçişinizi hızlandırmak için keyifle harcarsınız.
Doğruyu söylemek gerekirse dijital para ile sanal para arasındaki fark çok azdır, uygulama içi satın alımlar gibi konular daha çok sanal para başlığı altında ele alınırken forex gibi daha itibari paralar dijital para başlığı altında ele alınırlar. Bu 3 paranın da en ortak özelliği internet üzerinden transferinin sağlanmasıdır. Bu yönden ortaklaşsalar da kripto paralar diğer türlerden belirgin özellikleri ile ayrılmaktadırlar.
Kripto Para(Crypto Currency)
Günümüzde Bitcoin, Ethereum, Litecoin, Bitcoin Cash gibi yüzlerce kripto para mevcuttur. Bunların neredeyse hiçbiri denecek kadarlık kısmı itibarlarını herhangi bir merkezi kuruluştan almamıştır. Bir devlet, hükümet gibi bir güven kaynağı yerine bu güveni kendi kriptolojik temelli algoritmalarındaki consensus yapıları ile ele almaktadırlar. İşte kripto paraları da diğer dijital paralardan ayıran temel özellik budur.
Özetlemek gerekirse, internet üzerinden değer kavramı taşıyabilen tüm paralar sanal para ya da dijital para olarak tanımlanabilir. Ancak genellikle sanal para kavramı uygulama içi satın alımlar(purchase in app) için kullanılmaktadır. Tüm kripto paralar da birer dijital paradır ancak tüm dijital paralar birer kripto para değildir. Bunun olması için kripto paranın değer algısının oluştuğu temellerin de kriptolojik yöntemlere dayanması gerekir.
Yeni yazılarda görüşmek üzere…
Yazılarımızın devamlılığını sağlayabilmemiz için lütfen yorumlarınızı iletmeyi unutmayınız. Ve bizi LinkedIn ve Facebook’ta takip edin, topluluğumuzun bir parçası olun.
(Bu yazı ilk defa medium.com adresinde yazılmış ve paylaşılmıştır. Her hakkı saklıdır, izinsiz kullanılamaz, paylaşılamaz, alıntı yapılamaz.)
Yazar: Mehmet Cem Yücel
