Czym są listy sankcyjne i dlaczego firmy monitorują ich zawartość?
Czym są listy sankcyjne? Jakie sankcje nakładane są na terenie Unii Europejskiej? Dlaczego polscy przedsiębiorcy muszą monitorować listy sankcyjne przed i w trakcie współpracy z kontrahentem?
Listy sankcyjne — definicja
Finansowanie terroryzmu, handel bronią, łamanie praw człowieka — podmioty, które zajmują się tego rodzaju nielegalną aktywnością, umieszczane są na listach sankcyjnych. Listy sankcji to listy, na których znajdują się osoby, organizacje oraz rządy, na które zostały nałożone pewne określone zakazy i ograniczenia.
Unia Europejska, Organizacja Narodów Zjednoczonych, a także takie kraje, jak m.in. USA, Kanada czy Australia, nakładają sankcje na wszelkie podmioty, które stanowią zagrożenie dla światowych gospodarek. Przestępcza działalność zmniejsza stabilność oraz zaufanie do finansowych systemów. Nadrzędnym celem tworzenia i publikowania list sankcji jest zwalczanie osób, podmiotów i rządów zaangażowanych w nielegalną działalność.
Pierwsza polska lista sankcyjna została opublikowana 26 kwietnia 2022. Więcej informacji na ten temat można przeczytać tutaj:
Największe i najważniejsze listy sankcyjne świata
Pośród licznych list sankcyjnych z całego świata wyróżniamy 38 najważniejszych:
- Common Foreign and Security Policy (CFSP) of the European Union (Sanctions EU) — lista sankcji UE;
- Financial Sanctions Files (FSF) — lista sankcji UE;
- EU Sanctions Map European Union — lista sankcji UE;
- Consolidated United Nations Security Council Sanctions List (UN Sanctions List) — lista sankcji ONZ;
- HR Treasury (HMT) Financial sanctions: Consolidated List of Targets (UK) — lista sankcji UK;
- Current List of designated persons, terrorism and terrorist financing — lista sankcji UK;
- UK Insolvency Disqualified Directors — lista sankcji UK;
- UK OFSI Consolidated List of Targets — lista sankcji UK;
- OFAC Consolidated (non-SDN) List — lista sankcji USA;
- OFAC Specially Designated Nationals (SDN) List (U.S. Treasury) — lista sankcji USA;
- OFAC Foreign Sanctions Evaders (FSE) List (U.S. Treasury) — lista sankcji USA;
- Sectoral Sanctions Identifications (SSI) List — lista sankcji USA;
- Palestinian Legislative Council (NS-PLC) list — lista sankcji USA;
- US BIS Denied Persons List — lista sankcji USA;
- US Trade Consolidated Screening List (CSL) — lista sankcji USA;
- The List of Foreign Financial Institutions Subject to Part 561 (the Part 561 List) — lista sankcji USA;
- Non-SDN Iranian Sanctions Act (NS-ISA) List — lista sankcji USA;
- List of Persons Identified as Blocked Solely Pursuant to Executive Order 13599 (the 13599 List) — lista sankcji USA;
- Argentine RePET — lista sankcji Argentyny;
- The Sanctions Consolidated List — lista sankcji Australii;
- Consolidated List of the National Belgian List and of the List of European Sanctions — lista sankcji Belgii;
- Belgian Financial Sanctions — lista sankcji Belgii;
- Canadian Listed Terrorist Entities — lista sankcji Kanday;
- Canadian Special Economic Measures Act Sanctions — lista sankcji Kanday;
- Consolidated Canadian Autonomous Sanctions List — lista sankcji Kanday;
- Swiss SECO Sanctions/Embargoes — lista sankcji Szwajcarii;
- French Freezing of Assets — lista sankcji Francji;
- Israel Terrorists Organizations and Unauthorized Associations lists — lista sankcji Izraela;
- Japan Economic sanctions and list of eligible people — lista sankcji Japonii;
- Kyrgyz Nation List — lista sankcji Kirgistanu;
- Kazakh Terror Financing list — lista sankcji Kazachstanu;
- Polska lista osób i podmiotów objętych sankcjami — lista sankcji Polski;
- Rosfinmonitoring WMD-related entities — lista sankcji Rosji;
- Singapore Targeted Financial Sanctions — lista sankcji Singapuru;
- Ukraine National Security Sanctions — lista sankcji Ukrainy;
- Ukraine SFMS Blacklist — lista sankcji Ukrainy;
- Ukraine NABC Sanctions Tracker — lista sankcji Ukrainy;
- South African Targeted Financial Sanctions — lista sankcji Południowej Afryki.
Narzędzia AML — platformy danych i API, jakie spotkać możemy na polskim rynku, bardzo często zawierają tylko część tych list. Wyjątkiem jest tu nasze API Listy Sankcyjne Transparent Data oraz dedykowany temu rodzajowi weryfikacji specjalny moduł platformy Data Integrator (o tej platformie więcej przeczytasz TUTAJ a skontaktować się w sprawie usługi możesz przez stronę www https://transparentdata.pl/ ). W sumie baza rekordów, która jest zasilana real-time ze wszystkich tych list wynosi ponad 48 tys. podmiotów.
Co znajduje się na listach sankcyjnych?
Na listach sankcyjnych znajdują się osoby, organizacje i narody zaangażowane w finansowanie lub wykonywanie następujących działań:
- terroryzm;
- handel narkotykami;
- łamanie praw człowieka;
- pranie pieniędzy;
- naruszenie umowy międzynarodowej;
- proliferacja broni (rozprzestrzenianie broni masowego rażenia).
Mówiąc wprost, na listę sankcji trafia osoba lub organizacja, która brała udział w nielegalnej działalności lub ją wspierała. W rezultacie rząd lub organ międzynarodowy uznał, że te poczynania były wystarczające do uzasadnienia nałożenia sankcji.
Na listach sankcyjnych znajdują się zarówno organizacje terrorystyczne, konkretne osoby wymienione z imienia i nazwiska (wraz z aliasami oraz transkrypcjami z innych alfabetów niż łaciński), jak i całe kraje, takie jak Syria, w których toczą się konflikty zbrojne oraz między innymi łamane są prawa człowieka.
W kolejnych sekcjach tego artykułu znajdziesz informacje o:
- rodzajach sankcji nakładanych przez UE i ONZ;
- przykładach sankcji nałożonych na terenie Europy;
- celach przedsiębiorców, którzy sprawdzają listy sankcyjne;
- zasadach sprawdzania list sankcyjnych zgodnie z dyrektywą AML.
Rodzaje sankcji nakładanych przez UE i ONZ
Do rodzajów sankcji, które nakładane są przez Unię Europejską oraz ONZ, należą:
- sankcje ogólne — zwane też sankcjami dyplomatycznymi; dotyczą między innymi zawieszenia stosunków dyplomatycznych z danym krajem (wydalenie dyplomatów, zawieszanie oficjalnych wizyt i współpracy, bojkot wydarzeń sportowych i kulturalnych);
- sankcje szczegółowe — do ich nałożenia wymagane są podstawy prawne w traktatach; do sankcji szczegółowych należą:
- embargo na broń;
- zakazy podróżowania dla konkretnych osób;
- zamrożenie aktywów (osób i podmiotów) np. na terytorium UE;
- sankcje gospodarcze/ekonomiczne (zakaz importu lub eksportu wskazanych towarów, zakaz inwestowania oraz świadczenia konkretnych usług).
Sankcje mogą zostać nałożone z inicjatywy ONZ lub Unii Europejskiej np. w celu rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ. Unia Europejska jest zobowiązana do wykonywania wszystkich sankcji uchwalonych przez Radę Bezpieczeństwa ONZ oraz do prowadzenia stałego dialogu w celu skoordynowania działań. UE może również zaostrzyć sankcje ONZ i wprowadzić dodatkowe środki bezpieczeństwa.
Przykłady sankcji nałożonych na terenie Europy
Pod koniec lutego 2021 roku Rada Unii Europejskiej do 28 lutego 2022 r. przedłużyła szczegółowe sankcje nałożone na Białoruś, które dotyczą między innymi zakazu podróżowania do UE i zamrożenia aktywów 88 osób w tym Aleksandra Łukaszenki. Sankcje zostały nałożone po sfałszowanie wyborów, stosowaniu represji i zastraszaniu pokojowych demonstrantów, opozycjonistów i dziennikarzy przez reżim Łukaszenki. Oznacza to między innymi, że do 28 lutego 2022 r. osoby i podmioty z UE nie mogą bezpośrednio ani pośrednio udostępniać środków finansowych 7 podmiotom oraz 88 osobom, których dotyczą sankcje.
Na Białorusi zabroniona jest sprzedaż, dostawa, transfer lub eksport towarów i technologii podwójnego zastosowania — dotyczy to między innymi chlorku potasu, który może być wykorzystany jako broń chemiczna. Sankcja ta dotyczy każdej osoby, podmiotu oraz organu na Białorusi.
Z kolei na terytorium Syrii zabronione jest inwestowanie w branżę ropy naftowej i gazu ziemnego oraz budowę elektrowni do produkcji energii elektrycznej. Na określonych obywateli Syrii została też nałożona sankcja zamrożenia aktywów, co oznacza, że zabrania się bezpośredniego lub pośredniego udostępniania tym podmiotom jakichkolwiek środków i aktywów.
W jakim celu przedsiębiorca sprawdza listy sankcyjne?
W Polsce przedsiębiorstwa uczestniczące w obrocie finansowym, które muszą przestrzegać dyrektywy AML, stosują kontrolę list sankcyjnych wobec swoich klientów podczas procesu otwierania konta oraz w stosunku do swoich obecnych kontrahentów w określonych odstępach czasu po procesie onboardingu. Jeśli potencjalny klient danego przedsiębiorstwa znajduje się na listach sankcyjnych, czyli nie przechodzi przez weryfikację AML, to firma absolutnie nie nawiązuje z takim kontrahentem współpracy. Za złamanie sankcji grożą poważne kary.
Nałożone sankcje, które mają na celu zwiększenie stabilności finansowej państwa, stały się istotniejsze dzięki przepisom i zasadom dotyczącym przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy, które zapełniają lukę prawną, przez którą do niedawna z pewnością w Polsce dochodziło do moralnie wątpliwych transakcji. Jak wynika ze sprawozdania Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF) za rok 2020, ilość zgłoszonych podejrzeń o przestępstwa finansowe w Polsce wynosiła łącznie ok. 15 miliardów złotych. Tak duża suma w skali roku wskazuje na słuszność monitorowania problemu.
Zasady sprawdzania list sankcyjnych zgodnie z AML
Zgodnie z Ustawą AML instytucje obowiązane w Polsce, obecnie poszerzone między innymi o przedsiębiorców, których podstawową działalnością gospodarczą jest świadczenie usług bazujących na sporządzaniu deklaracji, prowadzeniu ksiąg podatkowych, udzielaniu porad, opiniowaniu lub wyjaśnianiu zagadnień z zakresu przepisów prawa podatkowego i celnego oraz domy aukcyjne czy galerie sztuki, które zajmują się obrotem dziełami sztuki (więcej na ten temat przeczytasz TUTAJ), muszą koniecznie przed oficjalnym rozpoczęciem współpracy z nowymi klientami sprawdzić jego obecność na listach sankcyjnych oraz weryfikować obecnych usługobiorców co najmniej raz na dwa lata.
Osoby i podmioty występujące na listach sankcji stanowią zagrożenie lub potencjalne zagrożenie dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa ze względu na możliwość wystąpienia ataków terrorystycznych, dlatego instytucje obowiązane są zobligowane do stosowania wzmożonych środków bezpieczeństwa. Każdą transakcję z udziałem podmiotu, który występuje na liście sankcyjnej, muszą zgłaszać do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF) ze względu na to, że każda taka transakcja może mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu.
Mogą Cię zainteresować również inne nasze artykuły:
