Kim jest PEP? Nowe stanowiska wchodzące w definicję 2021
Ważna wiadomość dla działów AML: Lista polskich PEP została właśnie rozszerzona. Do definicji PEP doszły nowe stanowiska. Zgodnie z najnowszym rozporządzeniem, które obowiązuje od 31 października 2021 roku, nie tylko prezydent czy wojskowy dowódca uznawani są za osoby eksponowane politycznie (PEP). Sprawdź jak zmieniła się definicja PEP w Polsce i jakie nowe stanowiska zostały dodane.
Kim jest PEP? To nie tylko “polityk”
Akronim PEP pochodzi od angielskiej nazwy politically exposed person i oznacza dokładnie osoba eksponowana politycznie. Do osób na stanowiskach PEP należą prezydenci, politycy, wojewodowie, oficerzy czy członkowie zarządów politycznych partii. Osoby eksponowane politycznie są szczególnie narażone na korupcję ze względu na pełnioną rolę czy objęte stanowisko, które uznawane jest za wpływowe. Od 31 października 2021 roku w Polsce mamy nowe stanowiska PEP i tym mianem oficjalnie określamy też np. starostę czy wójta gminy.
Termin PEP jest związany z IV Dyrektywą AML, która określa procedury należytej staranności dla tzw. instytucji obowiązanych, czyli m.in. banków, firm prowadzących księgi rachunkowe, domów aukcyjnych czy galerii sztuki. Zgodnie z dyrektywą AML wyznaczone instytucje są zobowiązane do identyfikacji osoby eksponowanej politycznie i wdrożenia odpowiednich procedur, które mogą zostać określone jako “szczególna obsługa”. Co istotne, a niezwykle trudne w praktyce pracy z danymi, obowiązek weryfikacji dotyczy również członków rodzin oraz bliskich współpracowników osób, które zostały określone jako eksponowane politycznie.
Zmiana definicji PEP w 2021 — jakie nowe stanowiska trafiły na listę polskich PEP?
31 października 2021 roku weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej, które jako PEP określa osoby pełniące aż 215 stanowisk i funkcji publicznych.
Najważniejsze nowe stanowiska, które rozszerzają definicję PEP — lista:
Wcześniej wiadome było, że za polskich PEP uznaje się na pewno posłów, senatorów i m.in. sędziów Sądu Najwyższego. Stanowiska nie były jednak jasno określone — wskazywały bardzo ogólnie, że osobami PEP są np. członkowie organów administracyjnych, zamiast, że jest to dokładnie Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego czy inna polityczna persona. Definicja PEP w Polsce stanowiła więc duże pole do interpretacji. Obecnie uległo to zmianie — otrzymaliśmy pełną listą konkretnych państwowych stanowisk, które definiuje się jako PEP.
Poniżej najważniejsze nowe stanowiska PEP, które niekoniecznie wynikały z poprzedniej definicji:
- marszałek województwa oraz członek zarządu województwa;
- wójt,
- burmistrz,
- prezydent miasta;
- starosta oraz członkowie zarządu powiatu;
- Główny Geodeta Kraju i jego zastępca;
- Główny Inspektor Farmaceutyczny i jego zastępca;
- Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych i jego zastępca;
- Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego i jego zastępca;
- Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa i jego zastępca;
- Główny Inspektor Ochrony Środowiska i jego zastępca;
- Główny Inspektor Pracy i jego zastępca;
- Główny Inspektor Sanitarny i jego zastępca;
- Główny Inspektor Transportu Drogowego i jego zastępca;
- Główny Lekarz Weterynarii i jego zastępca;
- Główny Rzecznik Dyscypliny Finansowej i jego zastępca;
- Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych i jego zastępca;
- Prezes Biura do spraw Substancji Chemicznych;
- Prezes Głównego Urzędu Miar i jego zastępca;
- Prezes Instytutu Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu i jego zastępca;
- Prezes Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie i jego zastępca;
- Prezes i wiceprezes Państwowej Agencji Atomistyki;
- Prezes i wiceprezes Polskiej Agencji Kosmicznej;
- Prezes Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego i jego zastępca;
- Prezes i wiceprezes Polskiej Organizacji Turystycznej;
- Prezes i wiceprezes Rządowego Centrum Legislacji;
- Prezes Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych i jego zastępca;
- Prezes i wiceprezes Urzędu Dozoru Technicznego;
- Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej i jego zastępca;
- Prezes i wiceprezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego;
- Prezes Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i jego zastępca;
- Prezes Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i jego zastępca;
- Przewodniczący Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15 oraz członkowie tejże komisji;
- Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, jego zastępca i członkowie Rady;
- przewodniczący i wiceprzewodniczący Rady do Spraw Uchodźców;
- Przewodniczący i członek Rady Mediów Narodowych;
- Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców i jego zastępca;
- Rzecznik Praw Dziecka i jego zastępca;
- Rzecznik Praw Obywatelskich i jego zastępca;
- Rzecznik Praw Pacjenta i jego zastępca;
- Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców i jego zastępca;
- Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych i jego zastępca.
Z pełną treścią rozporządzenia oraz listą wszystkich stanowisk PEP w Polsce można zapoznać się TUTAJ.
W jaki sposób zweryfikować czy kontrahent nie jest PEPem?
W Polsce nie istnieje niestety rejestr, w którym byłyby zgromadzone wszystkie osoby, które określane są terminem PEP. Wykonanie wszystkich czynności AML przez instytucje obowiązane, czyli między innymi weryfikacja PEP, to zadanie niezwykle czasochłonne i wcale nie takie proste ze względu na trudności ze znalezieniem odpowiednich źródeł. To właśnie dlatego większość instytucji obowiązanych stosuje narzędzia AML, które automatyzują cały proces weryfikacji. Przykładem są takie nasze rozwiązania, jak API AML oraz platforma Data Integrator.
W Data Integratorze kontrahentów można sprawdzić pojedynczo i masowo. Jedyne co należy w tym celu zrobić, to załączyć plik CSV z numerami NIP lub imionami i nazwiskami osób, lub po prostu wpisać dane wybranej osoby czy firmy w odpowiednią rubrykę. W odpowiedzi na złożone zamówienie użytkownicy otrzymują dokument z wynikami, który posłuży jako dowód przeprowadzenia weryfikacji AML.
Informacje, jakie znajdą się w dokumencie to:
- potwierdzenie obecności lub nieobecności kontrahentów na listach PEP;
- informacje o obecności lub nieobecności danej osoby na listach sankcyjnych;
- dane o beneficjencie rzeczywistym.
Użytkownicy mogą skorzystać też z opcji wspólnego wyszukiwania, czyli sprawdzenia za jednym przyciskiem beneficjenta rzeczywistego danej firmy i od razu jego możliwej obecności na 9 listach PEP i 38 największych globalnych listach sankcyjnych.
Więcej informacji o dostawcy danych z list PEP i sankcyjnych — zwinnej firmie technologicznej Transparent Data, znajdziesz na stronie:
Procedury AML w przypadku obecności kontrahenta na liście PEP
Jeśli instytucje obowiązane otrzymają odpowiedź, że ich kontrahent zajmuje eksponowane stanowisko polityczne, to uruchamiają dodatkową procedurę opartą na analizie ryzyka. Wszystkie działania są prewencyjne. Ich głównym celem jest ochrona sektora finansowego przed problemami natury prawnej oraz utratą dobrej reputacji.
Jednym z działań, jakie podejmują w tym celu, jest przyjęcie od takiego kontrahenta pisemnego oświadczenia, że jest lub nie jest PEPem. Dokument składany jest pod rygorem odpowiedzialności karnej. Banki i inne instytucje obowiązane stosują również odpowiednie środki, które pozwalają na ustalenie źródła majątku kontrahenta, które pozostają w jego dyspozycji w ramach stosunków gospodarczych czy transakcji.
Co więcej, instytucje obowiązane stosują wobec PEPa odpowiednie procedury nawet gdy przestanie on zajmować stanowisko eksponowane politycznie. Procedury nakazują uwzględnianie odpowiednich środków ryzyka przez okres co najmniej 12 miesięcy od dnia, w którym kontrahent oficjalnie przestał obejmować stanowisko eksponowane politycznie.
