Niewypłacalność firmy, jej restrukturyzacja a upadłość — jak zarządzać kryzysowo biznesem opowiada dr Patryk Filipiak, kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny
Co zrobić, gdy firma przestaje być wypłacalna? Jakie zalety niesie restrukturyzacja i czy rzeczywiście stanowi ona ostatnią deskę ratunku przed ogłoszeniem upadłości? Dowiedz się, co o możliwych rozwiązaniach mówi ekspert.
Jak pokazują dane z naszego monitoringu statusu działalności w KRS, od 1 marca do 25 maja 2020 zaledwie 441 podmiotów gospodarczych zdecydowało się zawiesić swoją działalność gospodarczą, a tylko 2600 wykreślono z Krajowego Rejestru Sądowego. W trudnych dla biznesu czasach COVID-19, jest to niebywale mało, co nasuwa wniosek, że liczby te są zaniżone z uwagi na paraliż pracy sądów.
Domyślając się, że firm, które są niewypłacalne, myślą o zakończeniu swojej działalności, rozpoczęciu restrukturyzacji lub ogłoszeniu upadłości jest znacznie więcej, postanowiliśmy zasięgnąć eksperckiej wiedzy wprost ze źródła — wszystko, o czym warto wiedzieć, gdy w firmie pojawiają się problemy z niewypłacalnością, przybliży Wam w naszym dzisiejszym artykule dr Patryk Filipiak, kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny i członek Instytutu Badań Niewypłacalności, wspólnik w FILIPIAK BABICZ LEGAL oraz Prezes Zimmerman Filipiak Restrukturyzacja S.A.
Zacznijmy od podstaw, czyli od momentu, kiedy chwilowy brak płynności finansowej przestaje być stanem przejściowym, a staje się stanem trwałym.
Kiedy należy mówić o niewypłacalności firmy?
Jak podkreśla dr P. Filipiak, ustalenie momentu utraty zdolności płatniczej jest trudnym zadaniem.
W czasie stabilności rynkowej, za niewypłacalność przyjmuje się w większości przypadków niepłacenie przeterminowanych zobowiązań przez 3 miesiące. Natomiast obecnie, w związku z niepewną przyszłością części branż i brakiem perspektyw zapłaty, ciężko jest być aż takim optymistą.
Tym, co warto rozważyć jest zatem profesjonalna diagnoza stanu niewypłacalności.
-Diagnoza stanu niewypłacalności może dać pozytywne wyniki już wraz z pojawieniem się pierwszych zaległości. Dotyczy to wszystkich przedsiębiorców, w tym także tych z branży logistycznej — tłumaczy dr P. Filipiak. — Niebagatelną zaletą takiego rozwiązania jest to, że wraz z diagnozą, otrzymujemy konkretne wskazówki odnośnie dalszych możliwości działań, co może nam zaoszczędzić najgorszego scenariusza, czyli upadłości. Postępowanie restrukturyzacyjne może być bowiem wszczęte również wobec firm dopiero zagrożonych niewypłacalnością. Restrukturyzacja nie jest zarezerwowana jedynie dla firm już niewypłacalnych.
Wniosek? Wcale nie trzeba czekać aż statek zatonie. Jeżeli na horyzoncie pojawiają się nieuniknione kłopoty płynnościowe, skorzystanie z ochrony, jaką daje restrukturyzacja, może okazać się swoistym game changer’em.
Jak można zarządzać niewypłacalnością?
Istnieją zasadniczo trzy możliwe działania: likwidacja, restrukturyzacja i upadłość firmy.
Likwidacja firmy
Likwidacja firmy na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych jest regularną drogą dla podmiotów, które posiadają zobowiązania, które są w stanie spłacić w całości.
— Najczęściej w takiej sytuacji jeden z członków zarządu staje się likwidatorem, który odpowiedzialny jest za zbycie aktywów, spłatę zobowiązań i podzielenie nadwyżki między wspólnikami, a następnie za wykreślenie spółki z rejestru przedsiębiorców KRS — mówi dr P. Filipiak.
Restrukturyzacja firmy
Restrukturyzacja sądowa to z kolei rozwiązanie, które pozwala na uniknięcie upadłości poprzez zawarcie układu, który stanowi swojego rodzaju ugodę między wierzycielami a dłużnikiem. Jak tłumaczy nasz ekspert, do zawarcia takiego układu konieczne jest wsparcie 2/3 wartości ogółu wierzytelności. Nie jest więc wcale potrzebna zgoda wszystkich. Dłużnik co do zasady proponuje warunki zaspokojenia wierzycieli, które są następnie przez nich akceptowane w drodze głosowania.
Przykładowymi sposobami restrukturyzacji zobowiązań są m.in. częściowe umorzenie zobowiązań, rozłożenie spłaty na raty, odroczenie terminu płatności, czy konwersja wierzytelności na udziały lub akcje.
Obecnie, w związku z COVID-19, w Polsce pojawiło się nowy typ odformalizowanej restrukturyzacji:
Zalety restrukturyzacji
Wśród korzyści płynących z restrukturyzacji sądowej (poza kluczową, czyli uniknięciem upadłości) dr P. Filipiak wymienia następujące:
- mimo stanu niewypłacalności, firma nadal może prowadzić swoją działalność,
- zachodzi „zamrożenie” zobowiązań powstałych przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego i ich spłatę na warunkach przewidzianych w układzie. Tyczy się to zarówno długów wobec kontrahentów, jak i kredytów w bankach czy zobowiązań publiczno-prawnych typu wierzytelności z tytułu VAT, podatku dochodowego oraz składek ZUS,
- pojawia się możliwość odstąpienia przez dłużnika od nierentownych kontraktów oraz przeprowadzenie redukcji zatrudnienia na zasadach, na jakich redukcję tę prowadzi się w upadłości.
-Odstąpienie od umów wzajemnych bez obciążenia dłużnika karą umowną jest możliwe w postępowaniu sanacyjnym — dodaje nasz ekspert. (Więcej o rodzajach postępowań restrukturyzacyjnych tłumaczymy w dalszych częściach artykułu)
Upadłość firmy
Przeprowadzenie postępowania upadłościowego jest natomiast konieczne, gdy podmiot jest nadmiernie zadłużony i zachodzi wobec niego stan niewypłacalności, której nie sposób naprawić. — Wniosek składany jest do sądu, który to ogłasza upadłość i wyznacza syndyka, który przejmuje cały majątek firmy, upłynnia go, a następnie dzieli uzyskane środki między wierzycieli zgodnie z ustawowym porządkiem preferencji (np. pracownicy otrzymują pieniądze przed kontrahentami)- wyjaśnia procedurę upadłości dr P. Filipiak.
Ważne! Nowa przepisy dot. upadłości w czasie pandemii
W czasie obecnie trwającego stanu epidemii wprowadzono szczególną regulację prawną, zgodnie z którą przedsiębiorcy mogą wstrzymać się ze złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości do zakończenia stanu epidemii. Dopiero wtedy rozpocznie się miesięczny termin na złożenie wniosku o upadłość, jeżeli oczywiście spółka nie ustabilizuje do tamtej pory swojej sytuacji i nadal będzie niewypłacalna.
-Wstrzymanie biegu terminu na złożenie wniosku o upadłość jest jednak dobrodziejstwem wyłącznie dla tych przedsiębiorców, których kryzys finansowy związany jest bezpośrednio ze skutkami pandemii — ostrzega dr P. Filipiak.
Rodzaje restrukturyzacji
Prawo restrukturyzacyjne przewiduje cztery rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych:
- Postępowanie o zatwierdzenie układu — jest najmniej ingerującym w strukturę przedsiębiorstwa i odbywa się w zasadzie poza sądem. Dłużnik zawiera z doradcą restrukturyzacyjnym umowę o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania, samodzielnie zbiera głosy wierzycieli nad układem, a następnie składa wniosek o zatwierdzenie układu do sądu. W czasie etapu przedsądowego, spółka nie podlega jednak żadnej ochronie przed windykacją oraz rozwiązaniem umów,
- Przyspieszone postępowanie układowe — jest jednym z najczęściej występujących postępowań restrukturyzacyjnych. Co do zasady powinno zakończyć się w ciągu kilku miesięcy. W postępowaniu ustanawiany jest nadzorca sądowy, który wyraża zgodę na dokonywanie przez dłużnika czynności przekraczających zwykły zarząd. Celem jest tu zawarcie układu sądowego,
- Postępowanie układowe — nie cieszy się zbyt dużą popularnością wśród przedsiębiorców ponieważ trwa dłużej niż przyspieszone postępowanie układowe i może być prowadzone jedynie, kiedy spełnia określone wymagania w zakresie sumy wierzytelności spornych. W postępowaniu tym ustanawia się nadzorcę sądowego,
- Postępowanie sanacyjne — w statystykach prowadzonych postępowań restrukturyzacyjnych jest jednym z najliczniej prowadzonych. Charakteryzuje się głęboką restrukturyzacją przedsiębiorstwa i trwa zwykle nie mniej niż 12 miesięcy. W postępowaniu sanacyjnym ustanawiany jest zarządca, przy czym w praktyce, dłużnikowi najczęściej pozostawia się prawo wykonywania zwykłego zarządu. To postępowanie pozwala na: odstąpienie od niekorzystnych umów bez konieczności zapłaty kar umownych, zwolnienia grupowe z wyłączeniem ochrony pracowniczej, pełną ochronę przed wierzycielami rzeczowymi.
-Naszym zdaniem skutki epidemii wymagać będą sięgnięcia po postępowanie sanacyjne, choć nie można wykluczyć, iż przedsiębiorcom mniej dotkniętym przez kryzys wystarczy przyspieszone postępowanie układowe, a nawet postępowanie o zatwierdzenie układu- radzi dr P. Filipiak. — Wybór konkretnego rodzaju postępowania zależy od indywidualnej oceny każdego przypadku, stąd trudne jest abstrakcyjne wskazanie, które postępowanie jest najlepsze w czasach kryzysu ekonomicznego wywołanego epidemią.
Dopasowanie odpowiedniego postępowania wymaga przeprowadzenia szczegółowej analizy prawnej i ekonomicznej przedsiębiorstwa, a także analizy rynku na jakim ono funkcjonuje.
Wybór odpowiednich środków restrukturyzacyjnych wymaga współpracy z doradcą restrukturyzacyjnym. Warto zatem już we wniosku restrukturyzacyjnym wskazać konkretnego doradcę, do którego przedsiębiorca czuje zaufanie i z którym chciałby współpracować.
