İnternetin Devrimi — Blockchain Nedir?
Blockchain, özellikle kripto para sistemleri yaygınlaştıktan sonra sıkça duyduğumuz bir teknoloji haline geldi. Çoğu kişi tarafından Bitcoin ile karıştırılan bu teknoloji aslında Bitcoin gibi sistemlerin yapı taşıdır. Bu yazımızda Blockchain teknolojisinin tarihçesini, ne olduğunu ve neden bu kadar önemli bir devrim olarak kabul edildiğini ele alacağız.
İlk olarak 1991 yılının Ocak ayında “Journal of Cryptology” dergisinde yayınlanan “How to time-stamp a digital document” isimli makale ile ortaya atılan, dijital ortamdaki belgelerin zaman damgası kullanılarak değiştirilemez bir hale getirilerek korunması fikri bu teknolojinin şekillenmesinde öncü fikir olmuştur. 2009 yılı itibariyle Satoshi Nakamoto, Bitcoin projesinde bu teknolojiyi entegre edene kadar da genellikle kullanılmamıştı. Konuyu daha derinlemesine anlatabilmek adına biraz teknik detaylara inmekte fayda var.
Yaygın olarak kullanılan sunucu istemci ağ sistemini hepimiz her gün hatta şu anda bu siteye girerken de kullanıyoruz. Bu sistemlerde veriler bir sunucuda toplanır ve bu verilere erişim sağlanır. Bu tür alışılagelmiş sistemlerin ağ modeline yukarıda da belirtmiş olduğumuz gibi client server network (istemci — sunucu ağı) adını veriyoruz. Blockchain sisteminin arkasındaki gücün en önemli kaynağı, aracıları ortadan kaldırarak bize merkeziyetsiz bir yapı sağlayan p2p( peer to peer) yani kişiden kişiye ağ sistemidir.
P2P mimarisi her node(düğüm)’un, hem sunucu hem de istemci olarak hareket edebileceği bir dağıtık kullanıcı ağıdır.
Blockchain yani Türkçesiyle blok zinciri adından da anlaşılacağı gibi blok adı verilen yapılardan oluşur ve bu bloklar birbirine bağlanarak zinciri oluşturur. Her blok içerisinde o anın zaman damgasını da barındıran benzersiz bir hash, bir önceki blok’un hash bilgisi( ilk oluşan genesis blok dışında) ve verinin kendisi barınır. Veri olarak yapılan bir işlemin gönderici, alıcı ve miktar bilgisini örnek verebiliriz. Hash alanımız içerideki verilerin bazı kriptografi yöntemleriyle şifrelenerek oluşturulan benzersiz bir değerdir. İçerideki veriye müdahale ettiğimiz bir durumda bu hash değişecektir. Bu da kendinden sonra gelen tüm bloklarda bir önceki bloğun hash değeri tutulduğu için takip eden tüm blokları geçersiz kılacaktır.
Farklı bir senaryo daha düşünelim. Peki ya burada değiştirdiğimiz blok sonrasındaki tüm bloklar için de önceki hash değerlerini güncellersek bu güvenliği yıkamaz mıyız? İşte tam bu noktada Blockchain teknolojisi içerisinde Proof of Work( iş ispatı) yöntemi karşımıza çıkıyor. Bu yöntem yeni bir blok oluşturulmasını yavaşlatan bir mekanizmadır. Örneğin Bitcoin üzerine yeni bir blok eklemek 10 dakika gibi bir süre almaktadır. Bu da değişimin yapıldığı blok sonrasındaki tüm blokların da güncellenmesini gerektirdiği için süre bazlı önemli bir önlem olmaktadır. Yine bu güvenliğin en önemli bir diğer unsuru ise yukarıda da bahsetmiş olduğumuz gibi bu sistemin dağıtık olmasıdır. Ağa katılan herkes Blockchain verilerinin tam bir kopyasını alır. Ağ, içerisinde tüm verilerin düzgün olduğunu doğrulamak için diğer dağıtık sistemde bulunan kopyaları da kullanır.
Yeni bir blok eklendiğinde bu blok ağdaki tüm istemcilere gönderilir. Ekleme sonrasında tüm istemcilerde bu blok kontrol edilir ve bu kontrol sonrasında her şey olumlu ise bir consensus(fikir birliği) oluşturarak zincire eklenir. İçeriğine müdahale edilmiş olan bloklar bu süreçte reddedilecektir. Bir blok zincirine müdahale etmek için ağda bulunan zincirdeki tüm bloklara müdahale etmek, iş ispatını yeniden oluşturmak ve P2P ağlarını %50'den fazla kontrol altına almak gerekir. Ve bunu başarmak neredeyse imkansızdır.
Buraya kadar anlattığımız bilgileri Bitcoin madenciliği örneği üzerinden açıklayarak pekiştirelim. Bitcoin madenciliği yapan insanları görmüşsünüzdür. Madencilik dediğimiz şey P2P olarak bahsettiğimiz ağın bir parçası olarak bu blokların üretilmesini sağlayan bir düğüm olmaktır. Burada kullanılan cihazların güçlü donanıma ve bazı özel ekran kartlarına sahip olması gerekir. Bu cihazlar madencilik aşamasında Proof of Work (iş ispatı) yöntemini kullanırken bu problemi 10 dakika içerisinde çözerek bir blok oluşturabilmelidir. Burada yüksek donanımlı bir cihaza gereksinim duyulma sebebi temel olarak bu durumdan kaynaklıdır.
Özetlemek gerekirse merkeziyeti ortadan kaldıran bu sistem, yolunu açtığı diğer teknolojilere de baktığımızda bugün olduğu gibi yakın gelecekte de sıkça adını duyuracak gibi duruyor. Kripto para birimleri, kripto evrenler(Metaverse), NFT sanat eserleri, akıllı sözleşmeler gibi alt başlıkları düşündüğümüzde adeta kendi evrenini kurduğunu söyleyebiliriz. Bu yazımızda genel olarak Blockchain teknolojisinin ne olduğundan ve temelde nasıl çalıştığından bahsettik. Okuduğunuz için teşekkür ederim.
