Yalnızca 1 Kere Yayınlanan ve Tarihin En İyi Reklamı Seçilen, Apple’ın 1984 Reklamı
Televizyonda yalnızca 1 kere gösterilen, yönetim kurulu tarafından beğenilmeyen ve reklam otoritelerine göre dünyanın en iyi reklamı: Apple’ın 1984 Macintosh reklamı.
1911'de kurulan IBM, 1980'lerde bilgisayar dünyasının deviydi. Bu yüzden de mavi ekranı ve logosu yüzünden herkes tarafından Big Blue ismiyle biliniyordu. Apple ise 1976 yılında kurulmasına rağmen yenilikçi konumuyla bilgisayar sektöründe hızlı bir yükselişe geçmişti. Apple’ın kurucularından Steve Jobs, IBM’in bilgisayar dünyasındaki bu baskın rolünden oldukça rahatsızdı. Hatta Jobs, IBM’in 1981 yılında kişisel bilgisayar sektörüne sonradan girmesiyle ilgili gazeteye bir ilan vermişti.
198o’li yıllarda insanlar bilgisayarlardan korkuyorlardı ve bilgisayarlar onlara çok karmaşık geliyordu. Lisa ekibinden kovulan ve Macintosh ekibinin başına geçen Jobs, bu algının sebebinin ise IBM olduğunu düşünüyordu. Ayrıca Macintosh’un bu algıyı değiştireceğini ve her eve gireceğine inanıyordu. Hatta bunu Macintosh ekibiyle 1983 yılında şu şekilde paylaşmıştı:
…1984 geldi. Görünen o ki IBM her şeyin sahibi olmak istiyor. Apple’ın IBM’in paraya doğru yaptığı bu koşunun önündeki tek umut olduğu hissediliyor. Kollarını açıp IBM’i kucaklayan dağıtıcılar da artık IBM’in geleceği kontrol etmeye çalışan bu egemenliğinden korkuyorlar. Sayıları gittikçe artan bir biçimde geleceğin özgürlük gücü olarak Apple’ı görüyorlar. IBM her şeyi istiyor ve silahlarını endüstriyi kontrol etmek için önünde kalan son engele çevirmiş durumda: Apple. Big Blue tüm bilgisayar endüstrisine hükmedecek mi? Tüm bilgi çağına? George Orwell 1984 konusunda haklı mıydı?
Steve Jobs, 1983 yılında Chiat/Day ajansının yaratıcı direktörü ve kendisinin de çok yakın arkadaşı olan Lee Clow ile yeni Macintosh kampanyası için anlaştı. Yeni reklam için Blade Runner, Alien gibi filmlerin yönetmeni Ridley Scott ile anlaşıldı ve George Orwell’ın ünlü distopyası 1984 kitabı konu alındı. Buna göre kitaptaki Big Brother, Big Blue(IBM) olacaktı ve Macintosh’un Big Blue’nun egemenliğine son verdiği gösterilecekti. Çekimler hızlı bir şekilde ilerledi ve reklamın maliyeti alınan kanal fiyatları da dahil toplamda 2 milyon dolar tuttu. Bu o günün koşullarına göre çok yüksek bir rakamdı çünkü 1984 yılındaki son teknolojiyle çekilen The Terminator’un maliyeti 6.4 milyon dolardı.
Reklam ilk olarak focus grubuna izlettirildi ve 43 puanlık testten yalnızca 5 puan alabildi. Testin sonuçları Apple yönetim kuruluna söylenmemesine rağmen yönetim kurulu reklamı hiç beğenmedi ve reklamı iptal etmek istedi. Steve Jobs ise reklama bayılmıştı ve reklamın daha önceki bütün reklamlardan farklı ve müthiş olduğunu düşünüyordu. Bu yüzden bu iptale karşı çıktı ve medya direktörü ile de konuştuktan sonra Super Bowl arasında alınan 3 reklam alanından(2 tane 30 saniyelik, 1 tane 60 saniyelik) 2'sinin satışına izin verdi ve kalan 1 dakikalık yeri satmanın artık çok geç olduğunu belirtti.
Reklam ilk Macintosh’un satışından iki gün önce 22 Ocak 1984 günü ABD’nin en çok izlenen yayını olan -78 milyon- Super Bowl’un (Amerikan Futbol Ligi’nin final maçı) üçüncü çeyreğinde yalnızca bir kere yayınlandı*. 1 dakikalık reklamda Macintosh hiç gösterilmiyordu. Sadece genç ve sarışın bir kadın düşünce polislerinden kaçıp elindeki çekici ekranda konuşma yapan Big Brother’a (Big Blue) fırlatıyordu ve ardından siyah arkaplanda beyaz renkli şu yazı beliriyordu:
Apple Computer 24 Ocak’ta Macintosh’u tanıtacak. Ve 1984'ün neden “1984” gibi olmayacağını göreceksiniz.
Reklam TV karşısındakileri şok etti. İzleyenler inanılmaz etkilendi ve o zamana kadar ki en yüksek izlenme oranı elde edildi: %46,4. Sosyal medyanın olmadığı o dönemde bile gazetelerde ve televizyonda çok konuşuldu, çok tartışıldı. Ardından 200.000 kullanıcı perakende mağazalarına giderek Macintosh’u inceledi ve ilk 100 günde 2.495 dolarlık fiyatına rağmen 72.000 kişi ürünü satın aldı. Reklam Super Bowl’un şimdiki popülerliğine erişmesinde katkıda bulundu ve Super Bowl reklam fiyatlarını arttırdı. Ayrıca bu reklam etkinlik pazarlamasının da ilk örneği olarak kabul edildi ve TV Guide ve Advertising Age gibi reklam otoriteleri tarafından tarihin en iyi reklamı seçildi.
24 Ocak 2014'te, Macintosh’un 30. yılında Apple yeni bir reklam filmi yayınladı ve Macintosh’un 30. yılını kutladı. Bu reklam filmi de Ridley Scott’un oğlu Jake Scott tarafından çekildi ve kamera olarak yalnızca iPhone kullanıldı.
Bugün Apple dünyanın en değerli şirketi sıralamasında 1. sıradayken IBM 7. sırada. Yıllar sonra Apple, şu anki konumuyla belki de 1984 senesinde eleştirdiği Big Blue’un yerine geçmiştir.
*Reklam, ödüllere katılmak için ayrıca formaliteden 15 Aralık 1983'te yerel bir TV kanalında yayınlandı.
Yazımı okuduğunuz için teşekkür ederim. Yazımı beğendiyseniz aşağıda yer alan kalp butonuna tıklayabilirsiniz.
Aşağıda yer alan adreslerden bana ulaşabilirsiniz:
Twitter: twitter.com/BrkGur
E-posta: burak@linople.com
