E-Ticaret Kanun Değişikliği Neler Getiriyor?

Covid-19 salgını ile birlikte hızlı bir gelişim ve değişim sürecine giren e-ticaret ekosisteminin uzun zamandır beklediği “6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda “(Kanun”) Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”[1] (“Kanun Değişikliği”) bugün (07.07.2022) Resmi Gazete’de yayımlanarak yasalaştı.

Kanun Değişikliği gerekçesinde, Ticaret Bakanlığı, ilgili düzenlemenin e-ticaret sektöründe özellikle elektronik ticaret pazar yerleri açısından var olan yoğunlaşmanın önüne geçmek için yapıldığını not etmiştir.

Kanun değişikliğinin oldukça kapsamlı ve mevcut büyük oyuncuların iş yapışlarını ve projeksiyonlarını değiştirecek nitelikte olduğunu ve sektördeki platformların büyüme sınırlarını çizen bir şekilde kaleme alındığını söyleyebiliriz.

Farklı yükümlülükleri için 01.01.2023 ve 01.01.2024 gibi yürürlük tarihleri belirlenen Kanun Değişikliğinin önemli başlıkları özet olarak aşağıdaki gibidir.

Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcı tanımları yapılmıştır

Halihazırda Kanun’da yer alan “Hizmet Sağlayıcı” ve “Aracı Hizmet Sağlayıcı” tanımlarına ek olarak pazaryerlerinin ve e-ticaret dünyasında mal ve hizmet sunanların (satıcı vb.) özel olarak yükümlülüğe tabi tutulabilmesi için “Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı” (“ETAHS”) ve “Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcı” (“ETHS”) tanımları yapılmıştır.

Bu kapsamda,

• Elektronik ticaret pazar yerinde kendisinin satış yapıp yapmadığına bakılmaksızın diğer elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkan sağlayan aracı hizmet sağlayıcılar elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı olarak;
• İster elektronik ticaret pazar yerinde isterse kendine ait elektronik ticaret ortamında, kendi mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapan ya da sipariş alan hizmet sağlayıcılar ise elektronik ticaret hizmet sağlayıcı (“ETHS”) olarak tanımlanmıştır.

Belirli sektörlerdeki oyuncuların ETAHS veya ETHS olarak kabul edilemeyeceği düzenlenmektedir

Kanun değişikliği kapsamında seyahat acenteliği, sivil havacılık, bireysel emeklilik, bankacılık, sigortacılık, finansman, sermaye piyasası, ödeme hizmetleri (açık bankacılık dahil) ve elektronik para, bahis ve şans oyunları ile elektronik haberleşme alanlarında faaliyet gösteren işletmelerin bu Kanunun uygulamasında ETAHS veya ETHS olarak kabul edilmeyeceği düzenlenmiştir.

!! Belirtmek gerekir ki, kuruluş ve faaliyetleri 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda düzenlemeyen ancak halka arz için Kurul onayına tabi olan halka açık şirketler bu istisnanın kapsamında yer almamaktadır; yani bu şirketler ETAHS ve ETHS olarak değerlendirilebilecektir.

!! Bu noktada, ilgili sektörlerde yer alan kuruluşların Kanun’a tabi olmaya devam edeceği, ancak sadece ETAHS ve ETHS’lere ilişkin yükümlülüklerden ari tutulacağının altını çizmek gerekir.

Yeni yükümlülükler uygulanırken e-ticaret oyuncularının iştirakleri ve/veya organik bağa sahip oldukları şirketler de dikkate alınacaktır

Kanun değişikliği ile ETAHS ve ETHS’lere bir dizi yükümlülük getirilirken “ekonomik bütünlük” kavramının tanımı yapılmıştır.

Kanun gerekçesinde “Ekonomik bütünlük hem yatay hem de dikey yönlü kontrol ilişkisini kapsayacak şekilde gerçek veya tüzel kişiler ile bu kişilerle bağlantılı ticaret şirketleri ve işletmeleri kapsayacak şekilde düzenlenmektedir” denilerek konunun en geniş biçimde ele alındığına vurgu yapılmaktadır.

Bu doğrultuda, ETAHS ve ETHS’lerin bir yükümlülüğe tabi olup olmadığı noktasında eşik değerlendirmesi yaparken ekonomik bütünlük içerisinde bulunduğu şirketlerin dikkate alınması gerekebileceği gibi; ilgili yükümlülüğün söz konusu ETAHS veya ETHS’nin ekonomik bütünlük içinde bulunduğu şirketlere de uygulanması da söz konusu olabilecektir.

Bu anlamda sektördeki oyuncuları tekil olarak değil, iştirakleri ve/veya organik bağı olan diğer şirketler ile birlikte ele almak gerekecektir.

Elektronik Ticaret Lisansı alma yükümlülüğü getirilmiştir

Kanun Değişikliği ile getirilen en önemli yeniliklerden birisi Elektronik Ticaret Lisansı’dır.

Getirilen düzenleme ile birlikte, belirli eşikleri aşan (bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin (ETAHS) veya on milyon (ETHS) adedin üstünde olan) ETAHS ve ETHS’lere faaliyetlerine devam edebilmeleri için Bakanlıktan Elektronik Ticaret Lisansı alması zorunluluğu getirilmiştir.

Bu kuruluşların bir takvim yılında gerçekleşen net işlem hacmine bağlı olarak yapılacak kademeli bir hesaplama yöntemiyle belirlenecek olan lisans ücretini her yıl ödemeleri ve lisanslarını yenilemeleri gerekmektedir.

Kanun Değişikliği metninde lisans bedeline ilişkin hesaplamada dikkate alınacak oranlara bakıldığında lisans bedelinin belirli düzenleyici ve denetleyici kurumların yaptırımlarından dahi yüksek tutarlara ulaştığı görülmektedir.

Belirtmek gerekir ki, lisansın verilmesi ve yenilenmesi, lisans ücretinin ödenmesi ve elektronik ticaret hacminin yıllık değişim oranının belirlenmesi ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ileride çıkartılacak yönetmelikle düzenlenecektir.

Haksız ticari uygulama yasaklanarak, belirli örnekler verilmiştir

Elektronik ticarette her türlü haksız ticari uygulama açık şekilde Kanun kapsamında da yasaklanmak birlikte ETAHS’lerin aracılık hizmeti sunduğu ETHS’nin ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya belirli bir kararı almaya zorlayarak normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan uygulamalarının haksız olduğu kabul edilmiştir.

Bununla birlikte sınırlı sayıda olmamakla birlikte ETAHS’lerin ETHS’lere yani pazaryerindeki satıcılara ilişkin aşağıdaki eylemleri açık şekilde ticari haksız uygulama olarak kabul edilmiştir.

• ETHS’ye yani satıcılara Kanun’da öngörülen süre içerisinde ödeme yapılmaması,
• ETAHS tarafından sayış fiyatında tek taraflı fiyat değişikliği yapılması ve ETHS’nin mal veya hizmet satışına zorlanması,
• ETHS ile olan ticari ilişkinin koşullarının sözleşme ile belirlenmemesi veya ilgili sözleşmenin açık, anlaşılabilir ve kolay erişilebilir olmaması,
• ETHS’nin aleyhine olacak şekilde aracılık sözleşmesi hükümlerinde geçmişe yönelik veya tek taraflı değişiklik yapılması ya da buna imkân sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer verilmesi,
• Herhangi bir hizmet verilmediği veya verilen hizmetin detayları aracılık sözleşmesinde belirtilmediği hâlde ETHS’drn bedel alınması,
• Nesnel ölçüt yokluğuna ya da adli soruşturma/kovuşturmada bulunulduğu gerekçesiyle ETHS’nin sıralama ya da tavsiye sisteminde geriye düşürülmesi, ETHS’ye sunulan hizmetin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması.

ETAHS’lere getirilen yeni yükümlülükler

Kanun değişikliği ile birlikte ETAHS’lerin iş yapışını etkileyecek kritik yükümlülükler getirilmiştir.

Söz konusu değişikliklerin bir kısmı sektördeki tüm oyunculara uygulanacakken, bir kısmı ise belirli net işlem hacmi eşiğini aşan oyunculara uygulanacaktır.

Bu doğrultuda sektördeki bütün ETAHS’lerin;

• Hukuka aykırı olduğundan haberdar oldukları içerikleri gecikmeksizin yayımdan kaldırarak hukuka aykırı hususu ilgili kamu kurumlarına bildirmesi;
• Fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlalleri bakımından uyar-kaldır mekanizmasını işletmesi;
• Kendisinin yarattığı bir markayı taşıyan malları satmaması veya satışına aracılık etmemesi, bu malların, farklı elektronik ticaret ortamında satışa sunulması hâlinde bu ortamlar arasında erişim imkânı sunmaması ve birbirinin tanıtımını yapmaması (Bu yükümlülük toplam satış hasılatının yarısından fazlasını elektronik ticaret dışındaki satışlardan elde eden kişilerin markalarına uygulanmayacaktır),
• Vergi Usul Kanunu kapsamında düzenlemesi gereken belgelerdeki bilgilere, satışın yapıldığı elektronik ticaret pazar yerinde yer verebilmesine imkân sağlaması,
• ETAHS ve ETHS’lerin iznini almadan bunların ETBİS’e kayıtlı alan adlarının ana unsurunu oluşturan tescilli markalarını çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetinde kullanmaması,
• ETHS’lerin tanıtıcı bilgilerini doğrulaması gerekmektedir.

Bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının üzerinde olan ETAHS’lerin, yukarıdaki yükümlülüklere ilave olarak;

• ETHS ve alıcıdan elde ettiği verileri yalnızca aracılık hizmetlerinin sunulması amacıyla kullanması, bu verileri ETHS’ler ile rekabet ederken kullanmaması,
• ETHS’nin satışları dolayısıyla elde ettiği verileri bedelsiz taşımasına ve bu verilere erişim sağlamasına teknik imkân sunması,
• Net işlem hacmine dâhil edilen elektronik ticaret ortamları hariç olmak üzere, kendine ait elektronik ticaret ortamları arasında erişim imkânı sunmaması ve bu ortamlarda birbirinin tanıtımını yapmaması,
• Şirket ortaklarının veya kendisinin belirli pay devir veya edinimlerini ya da şirket kuruluşlarını Bakanlığa bildirmesi,
• SPK tarafından yetkilendirilen bağımsız denetim kuruluşlarına denetim yaptırması,
• ETHS tarafından sağlanan içerikle ilgili mevzuata aykırı hususların tespitine yönelik işlemleri ve tespit edilen aykırılıkları Bakanlığa göndermesi gerekmektedir.

Bir takvim yılındaki net işlem hacmi otuz milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ETAHS’lerin, yukarıdaki yükümlülüklere ilave olarak,

• Kanun Değişikliği metninde belirlenen oranlar ile sınırlı şekilde reklam harcaması yapması ve promosyon, ödül, puan, kupon, hediye çeki ve benzeri imkânları sunması,
• ETHS’nin ticari ilişkilerini, alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlamaması, veya herhangi bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlamaması gerekmektedir.

Belirli eşiği aşan ETAHS’lerin belirli finansal ürünleri sunması ve taşımacılık alanında faaliyet göstermesi kısıtlanmaktadır

Bir takvim yılındaki net işlem hacmi altmış milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ETAHS’lere yukarıdaki yükümlülüklere ilave olarak finans ve taşımacılık alanında sunabilecekleri hizmetler bakımından da sınırlama getirilmiştir.

Bu bağlamda belirtilen eşiği aşan ETAHS’lerin,

• Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde ödeme işlemleri hariç olmak üzere, ekonomik bütünlük içinde bulunduğu bankaların ya da 6361 sayılı Kanun kapsamındaki şirketlerin, kredi verme işlemleri dâhil sundukları her türlü hizmetin gerçekleştirilmesine ilişkin faaliyette bulunmasına imkân sağlamaması,
• Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde 1) Ekonomik bütünlük içinde bulunduğu 6493 sayılı Kanun kapsamındaki elektronik para kuruluşlarınca ihraç edilen elektronik paraların kabulüne ilişkin faaliyette bulunulmasına imkân sağlamaması ve 2) 6493 sayılı Kanunun sınırlı ağ istisnasına giren hizmetleri sunmaması veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerce bu hizmetlerin sunulmasına imkân sağlamaması gerekir.

Söz konusu düzenleme incelediğinde, ETAHS’lerin aracılık hizmet sunduğu elektronik pazar yerlerinde gerek lisans alarak, gerek sınırlı ağ istisnasına dayanarak cüzdan hizmeti sunamayacağı anlaşılmaktadır. Bu hizmetin ETAHS’nin ekonomik bütünlük içerisinde bulunduğu şirketler aracılığıyla sunulması da yasaklanmaktadır.

Dolayısıyla bu kapsama giren ETAHS’ların söz konusu cüzdan ve diğer elektronik para hizmetlerini ekonomik bütünlüğü içerisinde olmayan lisanslı bir elektronik para kuruluşu üzerinden sunması gerekecektir.

ETAHS’lerin getirilen bir diğer faaliyet sınırlaması da taşımacılık alanındadır.

Kanun değişikliği ile birlikte bir takvim yılındaki net işlem hacmi altmış milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ETAHS’lerin -aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerindeki satışlar, kendisinin elektronik ticaret hizmet sağlayıcı olarak yaptığı satışları ile elektronik ticaret dışındaki satışları hariç olmak üzere- eşya taşımacılığı, taşıma işleri organizatörlüğü ve posta hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerinde bulunması yasaklanmıştır.

İlan Platformlarına ilişkin özel düzenleme getirilmiştir

Kanun değişikliği ile birlikte ilan platformlarına yönelik de özel bir düzenleme getirilmiştir.

Buna göre, bir takvim yılındaki net işlem hacmi altmış milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ETAHS’lerin, mal veya hizmet ilanlarının yayımlanmasına elektronik ortam sağlaması hâlinde, aynı ortamda mal veya hizmet teminine yönelik sözleşme yapmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlaması yasaklanmıştır.

ETAHS’lerin yanında ETHS’lere de belirli yükümlülükler getirilmiştir

Kanun Değişikliği çerçevesinde ETAHS’lere getirilen yükümlülüklerin hepsi olmasa da bir çoğunun uygun düştüğü ölçüde ETHS’ler bakımından da kıyasen uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

ETHS’lerin ETAHS’ler için belirlenen hangi yükümlülüklere tabi olacağı Kanun Değişikliği’nin 9. maddesinde farklı eşik senaryolarıyla belirlenmiş durumdadır.

İdari para cezaları güncellenmiştir

Kanun’a aykırılık halleri için öngörülmüş bazı idari para cezaları fiilin ağırlığı, orantılılık, ölçülülük ve caydırıcılık ilkeleri gözetilerek yeniden düzenlenmiş, Kanun’a yeni eklenen bazı hususlara yönelik yeni yaptırımlar belirlenmiştir. İlgili tutarlara Kanun Değişikliği metninden ulaşılması mümkündür.

Genel Değerlendirme

Söz konusu Kanun Değişikliğinin özellikle büyük oyuncular bakımından finansal ve operasyonel anlamda kritik etkilere sahip olduğunu ve e-ticaret sektörünün yeniden şekillenmesine neden olacağını söyleyebiliriz.

Bunun yanında Kanun Değişikliğinin oldukça kapsamlı ve yazım biçimi itibariyle grift bir yapıda olduğunu söyleyebiliriz.

Bu nedenle e-ticaret sektöründeki oyuncuların önemli bir haritalama çalışması yaparak hangi yükümlülüklerinin kendilerine uygulanacağını belirleyip, buna göre proaktif bir operasyonel takvim oluşturmaları gerekecektir.

[1] 7416 sayılı 1/7/2022 tarihli Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

Sorularınız için info@canpolatlegal.com adresinden bizlerle iletişime geçebilirsiniz.

Yazar: Yaşar K. Canpolat