Co to jest DeFi?
DeFi , czyli zdecentralizowane finanse jest jedną z największych rewolucji jakie przyniosła nam technologia blockchain w połączeniu ze smart kontraktami oraz instytucją wyroczni.
W DeFi użytkownicy mogą uzyskać dostęp do podobnego zakresu instrumentów finansowych, jak w tradycyjnych finansach, ale bez konieczności angażowania scentralizowanych pośredników. Korzystając z protokołów typu open source działających w zdecentralizowanym środowisku aplikacje DeFi zapewniają globalny dostęp min. do protokołów pożyczkowych, czy depozytowych przy jednoczesnej redukcji ryzyka kontrahenta.
W artykule przedstawię czym jest DeFi i jak działa. Następnie omówię ryzyko związane z DeFi i sposób, w jaki wyrocznia (ang. Oracle) może przyczynić się do jego redukcji.
Jak działa DeFi?
Dzisiejsza gospodarka globalna działa w oparciu o odmienne systemy, które powierzają swój kapitał scentralizowanym instytucjom finansowym. Często uniemożliwia to nowym użytkownikom dostęp do rynków finansowych i uczestnictwo w nich oraz ogranicza deweloperom możliwość łatwego tworzenia nowych produktów finansowych.
Taki rozproszony i pełen barier krajobraz gospodarczy skutkuje stagnacją, nieprzejrzystym, a czasem niewiarygodnym systemem finansowym, który nie jest w stanie nadążyć za popytem użytkowników, jednocześnie eksponując się na ryzyko systemowe.
Infrastruktura blockchain jest zakorzeniona w ruchu open source, w którym każdy, kto ma połączenie z Internetem, może uzyskać dostęp do globalnego, zdecentralizowanego systemu finansowego bez konieczności powierzania swoich aktywów pośrednikom. Jako że aplikacje DeFi działają na łańcuchu bloków, to ich podstawowa logika jest wymuszana przez przejrzyste i deterministyczne środowisko.
Ekosystem oparty o blockchain charakteryzuje się pełną przejrzystością. Oznacza to, że każdy ma dostęp do kodu smart kontraktów w oparciu, o który funkcjonują zdecentralizowane aplikacje. Takie podejście nie tylko zwiększa transparentność, ale także bezpieczeństwo, bowiem każdy ma możliwość wykonania samodzielnego audytu bezpieczeństwa.
Zdecentralizowane finanse są często określane mianem lego. Oznacza to, że ich architektura pozwala na łączenie różnych elementów ekosystemu DeFi w celu stworzenia nowej, większej struktury. Pozwala to programistom DeFi skoncentrować się na unikalnej logice biznesowej własnej aplikacji, ponieważ mogą wykorzystać istniejącą infrastrukturę open source dla niektórych komponentów.
Kolejną zaletą DeFi jest brak wymogów licencyjnych. Jeśli chcesz stworzyć projekt umożliwiający użytkownikom lokowania i pożyczanie środków, to nie musisz posiadać żadnej licencji centralnego regulatora.
Przegląd zastosowań DeFi
Stablecoins
Stablecoins są podstawowym elementem DeFi, który umożliwia reprezentowanie walut fiducjarnych (FIAT), takich jak dolar amerykański w zdecentralizowanym świecie. Co do zasady dany stablecoin powinien utrzymać relację w stosunku np. do dolara (peg) na poziomie 1:1.
Istnieją różne konstrukcje stablecoinów, które mają na celu zapewnienie różnych gwarancji utrzymania swojego peg, w tym stablecoiny zabezpieczone rezerwami FIAT, zdecentralizowane stablecoiny oparte o nadmiarowy zastaw w innej kryptowalucie i algorytmiczne stablecoiny, których peg jest kontrolowany automatycznie przez określony algorytm regulujący podaż.
Giełdy zdecentralizowane (DEX)
Zdecentralizowane giełdy to odpowiednik znanych od wieków klasycznych gied papierów wartościowych. Fundamentalną różnicą jest to, że za DEX-em stoją smart kontrakty, które zastępują szereg podmiotów znanych z CeFi.
Z punktu widzenia podmiotu, który chciałby dokonać emisji swoich tokenów proces jest znacznie prostszy i tańszy. Nie ma potrzeby sporządzania kosztownych due diligence, przygotowania prospektów emisyjnych i zatrudniani szeregu doradców.
Podobnie inwestorzy giełdowi mogą dokonać wymiany tokenów bez konieczności angażowania jakiegokolwiek scentralizowanego podmiotu, wchodząc w interakcję tylko z inteligentnymi kontraktami.
U podstaw funkcjonowania zdecentralizowanych giełd leży instytucja Automated Market Makers (AMM). Zasadniczo zmienia on mechanizm leżący u podstaw handlu instrumentami finansowymi.
Zamiast korzystać z tradycyjnej centralnej księgi zleceń, w której zlecenia kupna i sprzedaży są parowane przez silnik giełdy, transakcje stron są egzekwowane w opariu o pule płynności dostarczaną przez giełdę oraz innych użytkowników, np. pula ETH/USDC.. Każdy użytkownik może zostać dostawcą płynności i uzyskiwać pasywny dochód z opłat transakcyjnych pochodzących od użytkowników dokonujących swapów w ramach puli.
Z uwagi, iż cena tokena jest określana przez algorytm, a nie transakcje w księdze zleceń, AMM umożliwiają natychmiastową płynność dla dowolnego tokena (przy założeniu występowania odpowiedniej puli płynności).
Zdecentralizowane rynki pieniężne
Rynek pieniężny jest jednym z podstawowych elementów dobrze działającej gospodarki rynkowej. Jest to miejsce w którym dochodzi do spotkania pożyczkobiorców i pożyczkodawców. Tradycyjne rynki pieniężne funkcjonują w oparciu o szereg scentralizowanych instytucji, np. banki, giełdy.
Zdecentralizowane rynki pieniężne umożliwiają użytkownikom pożyczanie i deponowanie środków za pośrednictwem inteligentnych kontraktów opartych o blockchain.
Innymi słowy, aby zdeponować pieniądze na „lokacie” nie musimy iść do banku. Co więcej, taka instytucja w ogóle nie istnieje w ekosystemie DeFi. Mamy za to szereg protokołów działających w oparciu o reguły zdefiniowane w smart kontraktach do których każdy ma dostęp. Podobnie jest w przypadku pożyczania pieniędzy.
Przykładami takich aplikacji są Aave oraz Compound. Ich model opiera się na nadmiarowym zabezpieczeniu. Oznacza to, że aby pożyczyć dany token lub stablecoin musimy zastawić depozyt przekraczający wartość pożyczki, co zwiększa bezpieczeństwo protokołu.
Z punktu widzenia pożyczkobiorcy może to wydawać się nieopłacalne, ale to wszystko zależy od tego, co użytkownik zrobi z pożyczonymi środkami. DeFi daje szereg możliwości zarabiania. W efekcie może okazać się, że zysk z zainwestowanych uprzednio pożyczonych środków będzie wyższy niż potencjalny zysk z trzymania zastawionych tokenów.
Aktywa syntetyczne
Aktywa syntetyczne to instrumenty finansowe, których wartość zależy od wartości instrumentu bazowego (np. syntetyczne złoto śledzi cenę fizycznego złota). Historycznie rzecz biorąc, tworzenie tego rodzaju instrumentów finansowych było przywilejem dużych instytucji, ponieważ wymagany jest duży stopień zaufania w przypadku zaangażowanego kapitału narażonego na ryzyko. Jednak dzięki koncepcji DeFi każdy ma możliwość zbudowania własnego syntetyku.
Istotnym aspektem funkcjonowania aktywów syntetycznych jest dostęp do wysokiej, jakości, wiarygodnych danych cenowych. Ponieważ zarządzanie aktywami syntetycznymi i rozliczanie swapów jest wykonywane w oparciu o ceny aktywów bazowych, które są poza łańcuchem bloków (off-chain), to potrzebny jest podmiot, który dostarczy te dane do smart kontraktu. I tu pojawia się kluczowa rola wyroczni (Oracle), która łączy światy off-chain i on-chain.
Minimalizacja ryzyka jakości danych
Większośc protokołów DeFi opiera się nie tylko na technologii blockchain, ale także na danych zewnętrznych (off-chain), np. wyceny walut, wskaźniki zmienności, wartość stopy procentowej, dane pogodowe. Dane te muszą być bezpiecznie przesyłane do i z łańcucha bloków, co wymaga połączenia ekosystemów on-chain ze światem off-chain.
I tu pojawia się jeden z problemów związanych ze smart kontraktami. Otóż, niezależnie od tego w jaki sposób dany kontrakt został stworzony, to jeśli dane zewnętrzne w oparciu o które będzie wykonywał zdefiniowane reguły będą niskiej jakości, to wartość samego kontraktu także będzie niewielka. Problem ten związany jest z instytucją wyroczni.
Jakość danych zewnętrznych jest jednym z kluczowych elementów sprawnie działającej aplikacji. Wyobraźmy sobie, że jako rolnik kupiliśmy ubezpieczenie plonów, którego wypłata dokonywana jest automatycznie po przekroczeniu określonej temperatury. Jeśli dane pogodowe dostarczane przez wyrocznię będą niedokładne, to zawsze któraś ze stron będzie stratna. Albo my nie otrzymamy należytego ubezpieczenia, albo protoków DeFi wypłaci więcej środków niż powinien.
Przykłady zastosowania aplikacji DeFi, które już w dużym stopniu opierają się na wysokiej jakości zewnętrznych źródłach danych za pośrednictwem wyroczni, obejmują:
- Algorytmiczne stablecoiny, takie jak USDN, które potrzebują ceny referencyjnej, aby utrzymać peg.
- Platformy pożyczkowe takie jak Aave i Compound, które potrzebują wyroczni do obliczenia wartości zabezpieczenia, stóp procentowych i likwidacji.
- Protokoły umożliwiające handel aktywami syntetycznymi takie jak Synthetix i dYdX, które wymagają dokładnych danych rynkowych do dotyczących wycen instrumentów bazowych.
Aby zapewnić tym protokołom bezpieczne źródło danych zewnętrznych wyrocznie takie jak np. Chainlink służą, jako bezpieczne zdecentralizowane oprogramowanie pośredniczące pomiędzy światem off-chain i on-chain. Chainlink pozwala programistom DeFi zapewnić swoim użytkownikom najwyższą, jakość danych, bezpieczeństwo i gwarancje niezawodności w zakresie prawidłowego i terminowego wykonania inteligentnych kontraktów.
