ว่าด้วย Bias

คนที่ผมเคารพในความสามารถ มักจะมีสิ่งหนึ่งที่ตรงกัน คือ เขายอมรับว่าตัวเองมี Bias ยอมรับว่าคนอื่นก็มี Bias แล้วพยายามจะแลกเปลี่ยนกัน

ซึ่งต่างจากความเห็นหลายแบบที่ผมเจอที่มักบอกว่า คนเราต้องไม่มี Bias สิ ซึ่งผมยังไม่เคยเห็นใครทำได้เลย รวมถึงผมด้วย

แล้วเอาเข้าจริงคนที่ใช้ชีวิตโดยไม่มีอะไรที่ชอบเลย จะใช้ชีวิตยังไงอ่ะ อยู่ไปเพื่ออะไรอ่ะ จะ Optimize อะไรอ่ะ สนใจความอยู่รอด? ก็เป็น Bias แบบหนึ่ง สนใจอำนาจ? ก็เป็น Bias แบบหนึ่ง สนใจอิสระ? ก็เป็น Bias แบบหนึ่ง สนใจเงิน? ก็เป็น Bias แบบหนึ่ง

ถ้าไม่มีอะไรที่สนใจเลย จะกินข้าวไปเพื่ออะไร ทำไมไม่ฆ่าตัวตายเลยล่ะ หลีกเลี่ยงความเจ็บปวดเหรอ? ก็ถือเป็น Bias อีกแบบหนึ่งนะที่ไม่ชอบความเจ็บปวด

แล้วเขาก็จะบอกว่ามันไม่ใช่ Bias ใครๆ ก็เป็นกันทั้งนั้น มนุษย์ทุกคนก็งี้ทั้งนั้น ซึ่งนั่นไง คุณหาเหตุผลมารองรับให้ Bias ของตัวเองอยู่อ่ะ

ถ้านิยาม Bias คืออะไรก็ตามที่ไม่ได้ฝังใน Biological component ของมนุษย์ คุณรู้ได้ไงว่าอะไรเป็น Biological component บ้าง ไม่มีนักวิทย์คนไหนพิสูจน์ได้นะ มีแต่ที่มโนกันเองจากแนวโน้มและประสบการณ์ของตัวเอง ซึ่ง มั่นใจเหรอว่าตัวเองมีประสบการณ์มากพอที่จะบอกได้ว่าธรรมชาติคืออะไร เคยใช้ชีวิตเมื่อ 10,000 ปีหรือเปล่า วัฒนธรรมต่างกับปัจจุบันมากนะ นิยามถูกผิดก็ต่างจากปัจจุบันมากนะ แล้วเคยใช้ชีวิตเมื่อ 1,000 ปีที่แล้วหรือเปล่า?

มีประสบการณ์แค่ไม่ถึงร้อยปีบนประวัติศาสตร์มนุษยชาติแสนปี แต่บอกได้แล้วว่าธรรมชาติของมนุษยชาติที่เป็น Biological component ที่แท้จริงคืออะไรเหรอ แน่ใจเหรอว่าที่สรุปมาไม่มี Bias จากประสบการณ์สั้นๆ ของตัวเอง?

ซึ่งทั้งหมดที่เขียนนี้คือรำคาญและโมโหเวลาคุยกับคนที่คิดว่าตัวเองไม่มี Bias และพยายามบอกว่าคนอื่นๆ เนี่ยใครมี Bias คือเลว คือเชื่อถือไม่ได้ คือไม่ถูกต้อง (แล้วนิยามของคำว่าถูกต้องก็มโนเองจาก Bias ตัวเอง) แล้วคือคุยไม่รู้เรื่องเพราะก็จะแค่ยืนยันว่า นิยามถูกคือแบบนี้ ผิดคือแบบนี้ แล้วก็ตะโกนซ้ำไปซ้ำมาว่าถูกคือแบบนี้ ผิดคือแบบนี้ โดยที่เปลี่ยนอะไรไม่ได้เพราะนั่นคือธรรมชาติที่แท้จริงที่ไร้ Bias ใดๆ ในสายตาของเขา….

พวกนี้ติด Dunning-kruger effect ที่พอเรียน Bias ของมนุษย์นิดนึง ก็นึกว่าตัวเองเท่าทันจิตของตัวเองหมดแล้วมันง่ายจะตาย แล้วก็วางตัวเหนือคนอื่น น่าหมั่นไส้