De eerste ervaringen van Expeditie Nederlands

In mijn vorige blog beschreef ik hoe ons onderwijsvernieuwende project Expeditie Nederlands tot stand is gekomen. Inmiddels zijn we meer dan tien weken verder en kunnen we terugblikken op de eerste periode. Hoe gaat het? Wat doen we? Werkt het? En wat vinden onze leerlingen ervan?

Wat hebben we gedaan?
In de eerste periode zijn we aan de slag gegaan met schrijfvaardigheid, grammatica, werkwoordspelling en leesvaardigheid. En dat doen we op een andere manier dan leerlingen gewend zijn. Bij grammatica moesten ze bijvoorbeeld zelf een instructiefilmpje maken waarbij ze spelenderwijs ontdekten welke functies een persoonsvorm kan hebben. Bij werkwoordspelling hebben we ingestoken op differentiatie omdat dat zich er bij uitstek voor leent: het niveau van leerlingen verschilt bij dit onderdeel namelijk enorm. Uiteindelijk heeft dat zijn vruchten afgeworpen want vrijwel iedereen heeft het gewenste niveau (80% = goed!) gehaald. Bij leesvaardigheid hebben we alleen actuele teksten gebruikt over onder andere etnisch profileren, sexting en social media. Aan de hand van deze teksten en bijbehorende nieuwsitems hebben we hele interessante gesprekken en levendige discussies gehad. Wil je zien hoe we precies te werk gaan? Al ons lesmateriaal delen we op onze Facebookpagina, die inmiddels meer dan 580 leden telt. Aanmelden kan nog steeds!

Tevreden
Wij zijn tot nu toe erg tevreden met Expeditie Nederlands. Natuurlijk lopen we tegen tijdsdruk aan met als gevolg dat we tot op het allerlaatste moment bezig zijn ons lesmateriaal te maken. Daarnaast moeten we volgend jaar nog meer tijd en ruimte in het lesprogramma creëren door (opnieuw) keuzes te maken. Maar leerlingen merken daar niks van, en in de lessen draait het als een tierelier. Ik merk dat ik gemotiveerdere leerlingen in de klas heb, die erop gebrand zijn alle vaardigheden te halen. Ze weten dat ze niks kunnen compenseren maar dat ieder onderdeel van Expeditie Nederlands gehaald moet worden. Het zegt denk ik genoeg dat sommige leerlingen op vrijdagmiddag tot 16.30 bezig zijn met het verbeteren van een opdracht!

Eerste reacties
Wat vinden leerlingen en ouders ervan? Tijdens de kennismakingsavond van havo 3 hebben we aan de ouders uitgelegd wat we dit jaar met Nederlands doen. Daarna zijn we elke mentorklas langsgegaan om persoonlijke vragen te beantwoorden. Ouders waren over het algemeen erg enthousiast omdat ze van hun kinderen al positieve geluiden hadden gehoord. Voor de herfstvakantie heb ik met mijn leerlingen de eerste weken geëvalueerd. Daaruit blijkt dat ze Expeditie Nederlands leerzaam, leuk en anders vinden dan hun lesprogramma van vorig jaar. Meer dan 80% vindt het werken zonder cijfers fijn. Vaak gehoorde reactie is dat ze minder stress en druk ervaren. Dat ze meerdere kansen hebben om een onderdeel te halen, wordt ook erg positief ervaren. Een leerling verwoordde het erg mooi: “Vorig jaar werd beoordeeld of je iets kent, nu of je iets kan”. En dat is nu precies ons doel: vaardigheden aanleren in plaats van alleen kennis overdragen.

Navolging
We hopen natuurlijk dat Expeditie Nederlands navolging krijgt op onze school, maar ook op andere scholen in Nederland. We hebben op twee congressen gesproken over ons project en willen daarmee andere docenten inspireren. Omdat we alles met iedereen delen, zou je volgend jaar direct aan de slag kunnen met het materiaal dat we hebben liggen! Inmiddels zijn ook twee masterstudenten van de universiteit van Utrecht aan het onderzoeken wat voor invloed onze manier van lesgeven heeft op de zelfregulerende vaardigheden en de vakinhoudelijke vaardigheden van leerlingen. We zijn benieuwd wat daar uit gaat komen.

Komende weken
Wij gaan komende weken aan de slag met verschillende vernieuwende projecten. Leerlingen zullen onder andere onderzoek doen, literatuur lezen en Nederlandstalige muziek analyseren. Tijdens de projecten nodigen we gastsprekers uit, zodat de stof voor onze leerlingen betekenisvoller wordt. Zo vertellen vier havo 5-leerlingen over hun profielwerkstuk tijdens project Onderzoek en zal schrijfster Lisa Weeda komen spreken tijdens project Fictie. Het is tijd om leerlingen wat losser te laten en ze, nog meer dan in de eerste weken, te laten samenwerken. In een volgende blog zal je lezen hoe dat is gegaan!

Arnoud Kuijpers (1987) is docent Nederlands aan het Candea College in Duiven. In 2015 werd hij uitgeroepen tot beste leraar Nederlands van dat jaar. Voor Collegestof schrijft hij een artikelenreeks over Expeditie Nederlands. Meer informatie over Arnoud vind je op www.digi-taal.net