Sollicitatietraining: presenteer de beste versie van jezelf

‘Een sollicitatiegesprek is een korte, eenmalige kans die je niet kunt overdoen en die enorme impact kan hebben op je levensloop,’ zegt communicatietrainer Jeroen de Blij. Op 13 en 19 december geeft hij bij CultuurCollege een sollicitatietraining. Tijdens de trainingsmiddag leer je bewust te worden van je gedrag en gewoontes, zodat je de beste versie van jezelf kunt laten zien in spannende situaties.

Het sollicitatiegesprek is tenslotte een rare en bijzondere gespreksvorm: in korte tijd moet je indruk maken op een bedrijf waar je graag wilt werken. De onnatuurlijkheid van het gesprek zit ’m voornamelijk in de ongelijkwaardigheid van de gesprekspartners, legt Jeroen uit. ‘Voor de sollicitant hangt er veel van dat gesprek af: misschien wil je die baan al jarenlang, heb je ervoor gestudeerd of moet je ervoor verhuizen. Voor het bedrijf daarentegen, valt die impact vaak wel mee.’
Ondanks dat er codes bestaan voor hoe je netjes een sollicitatiegesprek voert, zijn veel gesprekken bar en boos, weet Jeroen. Vaak is de oorzaak een slechte voorbereiding en dat is opmerkelijk. Een sollicitatiegesprek is namelijk altijd een gepland gesprek, dus waarom plannen veel sollicitanten hun voorbereiding niet?

“De kunst is jezelf op de beste manier te laten zien, zonder te forceren of veinzen.”

Ken jezelf

Die voorbereiding bestaat deels uit kennis van de organisatie en de functie. ‘Weet waar je naartoe gaat, zorg dat je de achtergrond van het bedrijf kent.’ Een minstens zo belangrijk onderdeel van de voorbereiding is zelfkennis: het bewustzijn van de indruk die je achterlaat. ‘Hoe beter je je eigen gedrag kent, hoe makkelijker het is om keuzes te maken én om strategisch te denken.’ Dat is de insteek van deze training. Het startpunt is eigenheid: wees jezelf, en zet jezelf zo goed mogelijk neer.
Dat betekent niet dat je trucjes gaat leren, benadrukt Jeroen. ‘De kunst is jezelf op de beste manier te laten zien, zonder te forceren of veinzen. Als jij jezelf op een eerlijke manier neerzet en daardoor wordt afgewezen, is het maar goed dat je daar niet gaat werken. Dan pas je daar niet. Dat mag óók de uitkomst zijn.’
Zou het erom gaan dat je hoe dan ook wordt aangenomen, dan krijg je een meer instrumentele training. ‘Dat wordt meer acteren,’ vertelt Jeroen. ‘Ik ben best in staat om me als salesmanager te profileren, mits ik dat goed voorbereid, maar dat bén ik niet. Dat past niet bij mij. Jonge mensen willen vaak zo veel mogelijk van die trucjes. Do’s en don’ts. Maar daarmee zijn ze niet meer zichzelf. Het meest verdrietige wat er dan kan gebeuren, is dat ze nog worden aangenomen ook. Dan komen ze er achteraf achter dat ze daar niet thuishoren. Dus: laat vooral jezelf zien.’

“Je beleeft wat er gebeurt wanneer je onder druk een gesprek ingaat, ervaart dat je dan andere dingen doet dan je denkt of doorhebt.”

Gesprekssimulatie

Aan het begin van de training geeft Jeroen wat voorbeelden van wat er goed en fout kan gaan. ‘Vervolgens gaan we oefenen. We hakken het sollicitatiegesprek in stukjes. Bij de binnenkomst en introductie wordt al veel bepaald: kom je giechelend binnen? Geef je een hand? Daarna gaan we in op vragen beantwoorden, samenvatten en doorvragen. En dan de afsluiting: vaak lopen sollicitanten naar buiten zonder te weten wanneer ze weer iets horen of wanneer ze kunnen beginnen. Je mag ook best vragen wat de ander van het gesprek vond, wat zijn eerste indruk is, en je eigen wensen aangeven. Dit gaan we allemaal ervaren, zowel één-op-één als in groepen.’
Door rollenspellen oefen je hoe interactie werkt. ‘Met professionele acteurs en de cursisten onderling simuleren we een sollicitatiegesprek. Elkaar observeren en feedback geven is heel leerzaam. Jij kunt denken dat je jezelf sterk neerzet, terwijl je op een ander juist onzeker overkomt. We gaan dan kijken hoe dat komt. Misschien kijk je naar beneden, zonder dat je dat zelf doorhebt. Weten hoe je je gedraagt in een gesprek is enorm waardevol.’

Voor wie?

Wat je in deze training leert, staat los van functies of beroepsbranches. De training wordt aangeboden door CultuurCollege, maar om mee te doen hoef je niet werkzaam te zijn in de culturele sector. ‘Het gaat erom dat je je bewust wordt van het beeld dat je van jezelf achterlaat — en dat staat los van achtergrond, leeftijd of discipline.’
Na de sollicitatietraining ga je naar huis met nieuwe inzichten in jezelf en je gedrag. ‘Je beleeft wat er gebeurt wanneer je onder druk een gesprek ingaat, ervaart dat je dan andere dingen doet dan je denkt of doorhebt. Dat hoeft dus niet te betekenen dat ieder volgend sollicitatiegesprek resulteert in een baan, maar wel dat de training bijdraagt aan het vinden van een baan waarin je je thuis voelt.’

Voor Collegestof interview ik cursisten en cursusdocenten over hun ervaringen met de bij- en nascholing aangeboden door CultuurCollege. Daarnaast schrijf ik voornamelijk non-fictie voor o.a. DJBroadcast en Hard//hoofd, studeer ik Creative Writing aan ArtEZ in Arnhem, en ben ik freelance fotograaf.

– Lisanne Onderwater, www.lisannedidi.nl