Voorop in de verandering
Arnoud Kuijpers (1987) is docent Nederlands aan het Candea College in Duiven en heeft een grote passie voor onderwijsvernieuwing. Hij gebruikt ipads en mobiele telefoons in zijn klaslokaal, maakt filmpjes over allerlei vakgerelateerde onderwerpen op YouTube en heeft een grote droom het onderwijssysteem te veranderen. In 2015 werd hij uitgeroepen tot de beste leraar Nederlands van dat jaar. Wat heeft hem dat opgeleverd en wat betekent onderwijsvernieuwing precies voor de dagelijkse praktijk van een docent en zijn leerlingen?
‘Ik wist op de basisschool al dat ik leraar wilde worden,’ vertelt Arnoud, ‘welk vak deed er eigenlijk niet zoveel toe, ik wilde voor de klas staan.’
Toen hij eindexamen deed, had Arnoud voor Nederlands het hoogste cijfer op zijn examenlijst, dus besloot hij Nederlandse Taal en Cultuur te gaan studeren aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij rondde zijn bachelor af en een master moderne letterkunde, maar zat pas echt op zijn plek toen hij aan de educatieve Master begon.
‘Hèhè, dit is het, dacht ik, zeker toen ik stage ging lopen. Ik had tijdens mijn studie Nederlands zoveel kennis opgedaan, maar tijdens mijn master had ik pas het gevoel dat ik daar echt iets mee kon doen, dat ik de handen uit de mouwen kon steken. Al is één jaar natuurlijk ook te kort om te leren hoe je voor een klas staat. Je ontdekt eerder of je er feeling voor hebt, of het docentschap in je zit, maar daarna begint het eigenlijk pas. Ik sta nu vijf jaar voor de klas en merk dat het steeds makkelijker gaat, maar ik leer gelukkig nog elke dag.’
Arnoud kreeg uiteindelijk een vaste plek op zijn stageschool, het Candea College in Duiven en lesgeven vindt hij nog steeds het mooiste wat er is.
‘Het contact met leerlingen, dat blijft zo gaaf. Met mensen praten, kennis overdragen, het maakt me dan niet eens uit in welk vak, dat vind ik het leukste wat er is. Juist met deze groep, jongeren die heel erg bezig zijn zichzelf te vormen. Wie zijn ze, waar gaan ze naar toe? Als docent hoop ik ze bepaalde normen en waarden mee te geven die ze bij zich zullen blijven dragen als ze groeien.’
“Voor de klas staan is leuk, maar dan wil ik wel verandering”
Voor de klas staan is wat Arnoud het liefste doet, maar hij kijkt ook kritisch naar ons huidige onderwijssysteem en zou graag veranderingen zien.
‘Dat gevoel had ik al toen ik net voor de klas stond. Ik was dingen aan het uitleggen en ik merkte gelijk: ik moet dit doen binnen de kaders van een methode en dat vind ik niet leuk. Bovendien had ik vraagtekens bij wat ik precies stond uit te leggen. Bij de helft van de stof moest ik zelf opzoeken hoe het ook alweer precies zat. Denk bijvoorbeeld aan de foutieve samentrekking, middelbare scholieren krijgen dat in ieder jaar, op ieder niveau voorgeschoteld, maar hoeveel volwassenen weten precies wat dat is? Ik dacht: waarom doen we dit eigenlijk? En waarom draaien we het niet om, en leren we leerlingen wat een goede samentrekking is?’
Arnoud had al vroeg sterke twijfels over het materiaal waarmee hij les moest geven, maar was zich ook bewust van zijn positie als beginnend docent.
‘Ik keek de kat uit de boom, met in mijn achterhoofd de gedachte: voor de klas staan is leuk, maar dan wil ik wel verandering.’
Hij begon met kleine vernieuwingen, ging op zoek naar lesmethodes waar hij zich prettiger bij voelde, zoals het gebruik van educatieve apps.
‘Het leuke is: ik was nooit van de mobiele telefoons of de ipads, tot ik voor de klas ging staan. Mijn gedachte was; als ik leerlingen en hun belevingswereld wil begrijpen, dan moet ik ook zo’n ding hebben, want anders snap ik het straks niet meer.’
Arnoud werkt in de klas met educatieve apps zoals Socrative, Nearpod, Kahoot en Edpuzzle, en doet bijvoorbeeld aan het begin van de les een quiz, die leerlingen op hun telefoon kunnen maken. Arnoud ziet dan direct op zijn ipad hoe snel en hoe goed een leerling de quiz maakt en kan aan de hand van die resultaten de rest van de les invullen.
‘In het onderwijs wordt heel veel gepraat over de term ‘gepersonaliseerd leren’, wat een flutterm is, want niemand weet precies hoe dat moet, daarnaast is het ook nog eens heel tijdrovend. Maar met zo’n app krijg je bijvoorbeeld heel makkelijk inzichtelijk hoe leerlingen scoren en dan kun je dus wel een beetje personaliseren. Je kunt direct feedback geven en leerlingen vinden dat heel fijn. Ze zijn bang om fouten te maken, maar ze moeten eigenlijk zoveel mogelijk fouten maken, want anders leer je niet.’
“Dat is wat delen doet: je steekt elkaar aan”
Arnoud zoekt in zijn dagelijkse lespraktijk naar mogelijkheden om te vernieuwen en te veranderen, maar durft ook groots te dromen. Volgend jaar krijgt hij samen met collega Rutger Cornelissen binnen zijn eigen school de mogelijkheid om een experiment op poten te zetten: heel havo 3 krijgt een nieuw soort Nederlands.
‘De methode wordt afgeschaft en de cijfers ook en dat vind ik fantastisch, daar heb ik altijd voor gepleit. Het vak Nederlands wordt teruggebracht tot de kern. Vaardigheden waarvan we het belangrijk vinden dat een leerling die bezit, daar zoomen we op in en een leerling moet het hele jaar door laten zien: deze vaardigheid beheers ik. Hebben ze 80 procent goed, dan vinken ze de vaardigheid af. We toetsen en feedbacken vanuit de mindset dat leerlingen alle ruimte en mogelijkheden moet krijgen om te leren, om steeds beter te worden.’
Als de pilot goed werkt is de hoop dat het experiment wordt voortgezet in andere jaren en vakken en op andere scholen. Via Facebook deden Arnoud en Rutger een oproep aan andere docenten om mee denken over het initiatief, meer dan 350 collega’s meldden zich aan.
De filosofie om te bouwen op een community van docenten brengen Arnoud en Rutger al langer in de praktijk.
‘Al het materiaal dat we maken, dat delen we. Tweeënhalf jaar geleden deden we een oproep aan alle docenten Nederlands dat ook te doen. Binnen een maand hadden we een Google Drivemap waar ruim 1000 bestanden in waren gezet. Dat werd teveel, dus nu hebben we een aparte site gemaakt. Alles wat je maar kunt bedenken wordt daarin gedeeld en dat is volgens mij hoe het moet. Waarom zou iedereen op zijn eigen eiland blijven zitten, telkens zelf het wiel proberen uit te vinden?’
Arnoud haalt inspiratie uit het werk van zijn collega’s, hij kijkt af en bewondert, maar is ook competitief ingesteld: ‘als iemand anders iets gaafs maakt, dan wil ik proberen nog iets mooiers te maken. Dat is wat delen doet: je steekt elkaar aan.’
Arnoud Kuijpers (1987) is docent Nederlands aan het Candea College in Duiven. In 2015 werd hij uitgeroepen tot beste leraar Nederlands van dat jaar. Meer informatie over Arnoud vind je op www.digi-taal.net
