Wat is het geheim achter de populariteit van explainer video’s?
De basisingrediënten van explainers op YouTube uitgelegd
Als je vandaag door YouTube scrollt, dan is de kans groot dat je snel op een explainer stoot. Het zijn kleine documentaires die meesterlijk gebruik maken van onze nieuwsgierigheid om kijkers te lokken. Want hey, nu je het zegt, waarom dragen tekenfilmfiguren eigenlijk altijd handschoenen?
Je vindt ze in alle maten en vormen, van grappig en kort tot bloedserieus en lang. En je vindt ze over alle mogelijke onderwerpen, van wetenschap en actualiteit tot muziek en populaire cultuur. Maar één ding hebben ze gemeen: ze leggen iets uit voor een online publiek.
En ze zijn immens populair.
Er is dus een grote vraag naar kennis en naar kanalen die kennis cureren. Maar hoe doen die kanalen dat? Hoe cureren ze kennis? En hoe zorgen ze ervoor dat mensen hun video’s bekijken én uitkijken? Hoe houden ze de aandacht vast van een publiek met de aandachtsspanne van een goudvis? Kortom: wat zijn de ingrediënten van een goede explainer?
Awel:
Een titel die nieuwsgierigheid wekt
Alles begint bij de titel. Een online publiek is rotverwend en heeft op YouTube (en Facebook) nog honderden andere video’s binnen klikbereik. Een prikkelende titel is dus essentieel en bepaalt of iemand de video zal afspelen. Het is tegelijk ook de paraplu waar alles wat de maker wil vertellen onder past.
Vox is de top als aankomt op de keuze van onderwerpen en titels. Een explainer die de militaire slagkracht van Noord-Korea uitlegt, heet niet “De militaire slagkracht van Noord-Korea uitgelegd”, maar “Hoe zou een oorlog met Noord-Korea eruit zien?” Dat klinkt al een pak spannender.
Het zit in de menselijke natuur om vragen te stellen, en kanalen als Vox spelen daar dus op in. Als je eens een kwartiertje tijd hebt: in de video hieronder legt de man achter Vsauce uit waarom mensen zo graag vragen stellen en hoe hij daar op inspeelt met zijn video’s. Interessant!
Een begin dat de aandacht pakt
Goede explainers grijpen de aandacht vanaf de eerste seconde. Het begin maakt de kijker warm om verder te kijken en is een soort trailer voor de rest van de video.
Een anekdote vertellen is een beproefde manier om het onderwerp meteen concreet te maken. VSauce is daar erg goed in. Ze gebruiken de kracht van een klein, straf verhaaltje om je warm te maken voor het grote verhaal:
Een spanningsboog die de aandacht vasthoudt
Efficiënte explainers doseren de informatie en werken stap-voor-stap naar de conclusie. Ze hebben dus een spanningsboog die de aandacht vasthoudt en ze leren in het beste geval de kijker iets bij, zonder dat die het zelf beseft.
The trick to education, is to teach in such a way that people only find out they’re learning, when it’s too late.
— Harold Edgerton
De video van Vox hieronder heeft zo’n spanningsboog. De verteller legt de triple axel uit, een aartsmoeilijke sprong uit het kunstschaatsen, zonder die sprong onmiddellijk volledig te tonen. Op het moment dat de kijker die wel te zien krijgt, zijn er al 4 boeiende minuten achter de rug en is alle essentiële info gepasseerd. Stond de volledige sprong in het begin, dan waren de kijkers die de video enkel openden om de sprong te zien, al lang vertrokken.
Een leuke visuele stijl
De vertelstijl en de visuele stijl bepalen is een van de moeilijkste aspecten bij het maken van explainers. Toen we met het Creative Lab samen met Klara het YouTube-kanaal Iedereen Klassiek op poten zetten, stonden we voor een uitdaging: hoe gaan we de vele minuten muziek visualiseren?
Uiteindelijk kozen we voor de rustige muziekstukken een platenspeler, want dat is mooi om naar te kijken en de rustige beweging van een draaiende plaat leidt niet af van de muziek. Voor de energieke muziek maakten we stop-motion-animaties, die brengen de muziek tot leven en zijn ook gewoon heel leuk om naar te kijken.
Het onderwerp van de explainer hieronder is niet de meest dankbare materie. Hoe maak je de uitbreidingsplannen van Heathrow in godsnaam boeiend? Met veel humor en een visuele stijl die zo slecht is dat hij héél goed wordt:
Ook een onderwerp als artificiële intelligentie is behoorlijk saai als je het droog brengt, maar met wat fruit en humor wordt het al een pak entertainender:
Een rasverteller met kennis van zaken
Een goede explainer heeft… een goede explainer. Sander De Keere van Iedereen Klassiek is zo’n rasverteller. Hij heeft kennis van zaken en brengt door zijn vertelstijl en lichaamstaal zijn eigen enthousiasme naadloos over op de kijker.
Trouwens, nu je hier toch bent: abonneer je ineens even op het YouTube-kanaal van Iedereen Klassiek. Het is de moeite, beloofd.
Ook wanneer de verteller off-screen blijft, als voice-over, moet hij de kijker kunnen meenemen in zijn wereld. Evan Puschak, de man achter het fantastische The Nerdwriter, is zo’n topverteller die achter de schermen blijft.
In tegenstelling tot de overgrote meerderheid van de YouTube-vertellers praat hij heel rustig. The Nerdwriter neemt altijd de tijd om het onderwerp te analyseren, maar vergis je niet: zijn analyses zijn nooit zonder gevoel. Integendeel. Je kan niet naar zijn video-essays kijken, zonder iets te voelen bij het onderwerp. Bekijk de video over Rowan Atkinson en je kan na afloop bijna niet anders dan roepen: “FOK JA! Rowan Atkinson is een genie!”
Hoe doet hij dat? Door dingen die de kijker herkent maar niet onmiddellijk onder woorden kan brengen, onder woorden te brengen. En dat is exact wat goeie explainers moeten doen. Iedereen weet dat Rowan Atkinson een heel straffe komiek is, maar waarom is hij dat? Op zulke dingen legt The Nerdwriter de vinger, waardoor de kijker een aha-momentje beleeft.
Tot slot: de kijker iets doen voelen
En daarmee komen we bij misschien wel het belangrijkste aspect: de kijker iets doen voelen. Of het nu verwondering, blijheid of een aha-momentje is, daar draait het om bij het maken van een explainer of een video-essay. Want een video die de kijker koud laat, heeft gefaald in z’n opzet.
