De toekomst van financiering van het MKB
Volgens Mark Laagewaard, oprichter van CrowdAboutNow
Financieren van het midden- en kleinbedrijf: wanneer een crisis op de loer ligt doen banken dit niet graag. Te onzeker, te risicovol. Waar banken zichzelf begin deze crisis naar voren schoven als de oplossing, de reddingsboei voor ondernemers, blijken zij in de praktijk ook nu weer risicomijdend. Wat voor financieringsaanvragen van kleinere bedrijven vaak betekent dat ze worden afgewezen, zeker in de sectoren die zwaar getroffen worden door de coronacrisis.
Niet verstandig, want het MKB vervult een onmisbare rol in de samenleving. Het MKB is verantwoordelijk voor 70% van de werkgelegenheid: 4,3 miljoen mensen in Nederland hebben een baan in een midden- of kleinbedrijf. Veel innovaties en oplossingen voor maatschappelijke vragen die ons allemaal raken komen vaak uit de koker van deze bedrijven. En ze vervullen vaak een sociaal maatschappelijke rol. Neem de bakker op de hoek die als ontmoetingsplek een belangrijke functie inneemt in de buurt. Daar wees ook koningin Máxima ons op tijdens de toespraak die zij onlangs gaf vanuit haar functie als lid van het Nederlands comité van ondernemerschap voor de viering van 140 jaar Vrije Universiteit Amsterdam.
Máxima nodigt ons in haar speech uit om onder de motorkap van de economie te kijken, naar de financiering van het MKB. Wil je vooruit komen als bedrijf en indirect als maatschappij, dan moet je investeren. Hierbij horen risico’s. Zeker als het gaat over nieuwe (innovatieve) plannen. Maar in tegenstelling tot risico’s nemen, bouwen we belemmerende zekerheden in, zoals het nemen van een gebouw of privévermogen als onderpand van een lening.
Hiermee wordt ondernemersvrijheid om mee te veranderen met de tijd, met de behoeftes van de buurt, of te innoveren beperkt. Koningin Máxima doet ook een suggestie: wat als we in plaats van een gebouw als onderpand voor een lening, een efficiënter proces of een nieuw product kunnen gebruiken? Een suggestie die ik alleen maar toe kan juichen en die uitnodigt om op voort te borduren. Wat als we gebruikelijke zekerheden vervangen door zekerheden die ons als maatschappij echt verder brengen?
Terug naar de bakker op de hoek. Kunnen we daar de sociale waarde die het bedrijf toevoegt in de buurt gebruiken als voorwaarde voor een lening? En voor een productiebedrijf, kunnen daar het realiseren van een korte keten of het creëren van volwaardige dagbestedingsplekken voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt de garantie zijn om een lening te verstrekken? Dit zou ondernemers de ruimte geven om meer te sturen op het toevoegen van waarde en het nastreven van hun missie. Voor de bank misschien een te grote stap, maar laten we dan kijken naar alternatieve financieringsvormen.
Er zijn genoeg particulieren die graag mee investeren in dit soort plannen die de maatschappij daadwerkelijk verrijken en vooruit helpen blijkt uit een onderzoek dat we afgelopen zomer deden onder 1.300 investeerders van het crowdfunding platform CrowdAboutNow. Zoek deze investeerders dus in de directe kring rondom de onderneming, maar ook daarbuiten, onder mensen die de visie van de ondernemer delen.
Dat is de groep investeerders die direct profijt heeft van de groei of verandering van het bedrijf. Geen professionele beleggers die investeren voor financiële winst, maar betrokken burgers of buurtbewoners. Mensen zoals jij en ik hebben meer aan de zekerheid dat het bedrijf blijft bestaan, blijft innoveren en zijn beloofde waarde blijft toevoegen. De zekerheid dat we ten alle tijd aanspraak kunnen maken op het privévermogen van de ondernemer is niet van belang. En in het verlengde daarvan, misschien dat deze investeerders de ondernemer wel een korte periode respijt zouden kunnen geven als het even tegenzit, wanneer andere financiers tot directe opeising van de lening over zouden gaan. Een analyse van herstructureringen gedurende de eerste golf bij CrowdAboutNow laat zien dat 82% van de investeerders akkoord gaat met het verlenen van uitstel wanneer de ondernemer met dit verzoek komt.
In de afgelopen maanden werd deze nieuwe groep investeerders steeds vaker zichtbaar, uit cijfers van marktonderzoeker GFK blijkt dat speciaalzaken in periode maart tot augustus in totaal zo’n €55 miljoen meer omzet draaiden. Even niet naar de grootgrutter om de lokale speciaalzaak of horeca-ondernemer te steunen is gemeengoed geworden. Deze betrokken groep sleept een ondernemer er doorheen als het tegenzit, maar heeft ook de potentie zich te ontpoppen tot een groep investeerders voor groei en verandering. Dat gebeurde laatst bij het geliefde buurtcafé Smit & Voogt in Amsterdam. Het café zou in december volledig verbouwd worden. De investering voor de verbouwing zou gefinancierd worden door de bank, maar dit ging vanwege de coronacrisis niet meer door. Wel stonden vaste gasten in de rij om mee te investeren, de vrimiboploeg, de buren, binnen 10 dagen had de eigenaar het bedrag bij elkaar. 3% rente en zonder zekerheden. De zekerheid die voor deze groep wel van waarde is? Dat zodra de horeca haar deuren weer mag openen, Smit & Voogt er is om haar buurtfunctie te vervullen.
