Εκλογές 2023: Τι αποκαλύπτει η εκλογική ενημέρωση από τα ψηφιακά μέσα
Τελικά ήταν απρόοπτο το εκλογικό αποτέλεσμα; Πώς εξηγούνται τα κριτήρια βάσει των οποίων ψήφισαν οι πολίτες στον πρώτο γύρο των εκλογών;
Με το πέρας του πρώτου γύρου των εκλογών δημοσιεύτηκε η έρευνα της aboutpeople για το News247, στην οποία καταγράφονται τα κριτήρια των πολιτών κατά την επιλογή κόμματος. Σύμφωνα με την έρευνα, η καλύτερη λειτουργία του κράτους ήταν το κύριο κριτήριο συγκεντρώνοντας το 31,9% των απαντήσεων, η οικονομία το δεύτερο κριτήριο με 28,4% και τα εθνικά θέματα το τρίτο κριτήριο, συγκεντρώνοντας το 24,9% των απαντήσεων. Ιδιαίτερη αίσθηση έκανε το γεγονός ότι οι οι υποκλοπές και το δυστύχημα των Τεμπών ήταν οι επιλογές που συγκέντρωσαν τα χαμηλότερα ποσοστά απαντήσεων (5,2% και 6.2% αντίστοιχα).
Γιατί όμως οι πολίτες είχαν τα συγκεκριμένα θέματα κατά νου και όχι άλλα;
Κλείνοντας τον πρώτο γύρο των εκλογών, το MediaWatch συνέλεξε και κατέγραψε περίπου 436 χιλιάδες άρθρα από 1.500 ενημερωτικά διαδικτυακά μέσα και δημοσιεύουμε εδώ τα πρώτα ευρήματα για την περίοδο από 24 Απριλίου μέχρι 18 Μαΐου.
Όπως είχε πει και ο διάσημος πολιτικός επιστήμονας Bernard Cecil Cohen (1963) ο Τύπος “μπορεί τις περισσότερες φορές να μην είναι επιτυχημένος στο να λέει στους ανθρώπους τι (ακριβώς) να σκεφτούν, αλλά είναι εκπληκτικά επιτυχημένος στο να λέει στους αναγνώστες για ποια πράγματα να σκεφτούν”. The Press and Foreign Policy. New York: Harcourt.
Εξετάζοντας τα θέματα που προβλήθηκαν από τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης κατά την εν λόγω περίοδο είμαστε σε θέση να απαντήσουμε σε μια σειρά ερωτημάτων που προκύπτουν σχετικά με τα αποτελέσματα των εκλογών της 21ης Μαΐου.
Μέσω της ανάλυσης περιεχομένου των υπό διερεύνηση μέσων, φαίνεται πως η δημόσια σφαίρα κατακλύζεται από άρθρα με κατά κόρον δεξιό προσανατολισμό, σε τέτοιο βαθμό που η κυριαρχία τους είναι αδιαμφισβήτητη.
Από το σύνολο των άρθρων που συλλέχθηκαν περισσότερα από 78 χιλιάδες αναφέρονται στην πολιτική και τις επικείμενες εκλογές. Το 60% των άρθρων προέρχεται από μέσα εθνικής κάλυψης, ενώ το 40% από τοπικά ενημερωτικά μέσα από όλη την Ελλάδα. Στον παρακάτω γράφο φαίνεται πώς συνδέονται τα άρθρα μεταξύ τους με 3,8 εκατομμύρια δεσμούς, βάσει της ομοιότητας των κειμένων τους σε ποσοστο ανω του 25% ανα δημοσίευση. Τα ομοιογενή άρθρα συγκεντρώνονται και απεικονίζονται σε κόμβους, ενώ παράλληλα χαρακτηρίστηκαν ανάλογα με τον πολιτικό προσανατολισμό του μέσου που τα δημοσίευσε σε δεξιά (με μπλε χρώμα), κεντρώα (με πράσινο), αριστερά (με κόκκινο) και “άλλο” (με γκρι) στις περιπτώσεις που το μέσο δεν μπορούσε να ενταχθεί στις παραπάνω κατηγορίες.
Coverage
Πιο συγκεκριμένα, τα άρθρα που αναλύθηκαν ανήκουν στην κατηγορία “πολιτική” (64.600 άρθρα), “εκλογές” (26.620 άρθρα), “γνώμη / άποψη” (10.840 άρθρα), τοπικά νέα (6.080 άρθρα) και “διεθνείς σχέσεις” (3.777 άρθρα).
Στον παρακάτω γράφο φαίνονται τα άρθρα όπως χαρακτηρίστηκαν ανάλογα με τις αναφορές τους σε πολιτικά κόμματα και πολιτικούς αρχηγούς. Για την έρευνα μελετήθηκαν άρθρα με αποκλειστικές αναφορές σε ένα μόνο κόμμα. Με μπλε χρώμα είναι τα άρθρα που αναφέρονται στη Νέα Δημοκρατία, με μωβ στο ΣΥΡΙΖΑ, με πράσινο στο ΠΑΣΟΚ — ΚΙΝ.ΑΛ., κόκκινο στο ΚΚΕ, σκούρο μπλε στην Ελληνική Λύση, πορτοκαλί στο ΜέΡΑ25 και με γκρι τα άρθρα που αναφέρονται σε δυο ή περισσότερα πολιτικά κόμματα.
Με εξαίρεση τον ΣΥΡΙΖΑ, που παρουσιάζει απόκλιση ανάμεσα στο χαμηλό ποσοστό της ψήφου και τον όγκο περιεχομένου που διακινήθηκε στα ψηφιακά μέσα, τα υπόλοιπα κόμματα κυμάνθηκαν στο +/- 3% της δημοσιογραφικής τους κάλυψης. Εξαίρεση αποτελεί και η περίπτωση της Ελληνικής Λύσης, που μάλλον δικαιολογείται από το γεγονός ότι καλύφθηκε περισσότερο στη βόρεια Ελλάδα και λιγότερο στην υπόλοιπη χώρα.
Πιο συγκεκριμένα, κατά την έρευνα μας διαπιστώσαμε ότι το 37% των άρθρων αναφέρονταν στη Νέα Δημοκρατία, σχεδόν το 28% στο ΣΥΡΙΖΑ, 15% στο ΠΑΣΟΚ — ΚΙΝ.ΑΛ., 8% στο ΚΚΕ, 3% στο ΜέΡΑ25 και 1% στην Ελληνική Λύση. Περίπου 8% των άρθρων της περιόδου αναφέρονταν σε 2 ή περισσότερα κόμματα, ενώ οι αναφορές στα πολιτικά κόμματα αυξήθηκαν αρκετά μετά τις 6 Μαΐου. Φυσικά η συχνότητα της κάλυψης δεν αυξήθηκε για όλα τα κόμματα το ίδιο.
Το ζήτημα των υποκλοπών αναδείχθηκε από την αντιπολίτευση σε ένα από τα κεντρικά ζητήματα της προεκλογικής περιόδου. Ωστόσο, στον ηλεκτρονικό Τύπο αναφέρεται σε μόλις 5,93% των άρθρων.
Η τραγωδία των Τεμπών συγκλόνισε την ελληνική κοινωνία. Ωστόσο, αναφέρεται μόλις στο 7,55% των άρθρων και κυρίως από μέσα με δεξιό πολιτικό προσανατολισμό, υπερ — προβάλλοντας το κυβερνητικό αφήγημα γύρω από την υπόθεση.
Οι εκλογικές εξελίξεις στην Τουρκία, αλλά και η προβολή της τουρκικής απειλής καταγράφονται στο 7,71% των άρθρων.
Το ποσοστό του περιεχομένου που διακινήθηκε για αυτές τις θεματικές συνάδει με τη βαρύτητα του κριτηρίου ψήφου αντιστοίχως, όπως τεκμηριώνεται από την έρευνα της aboutpeople για το News247.
Feedback Loop
Περισσότερο όμως από τις υποκλοπές, τα Τέμπη ή την εξωτερική πολιτική, το κυρίως θέμα που καλύπτεται προεκλογικά είναι οι δημοσκοπήσεις (ένα στα δέκα άρθρα). Αυτό το γεγονός είναι ιδιαιτέρως σημαντικό, αν αναλογιστούμε ότι μεγάλο μέρος των αναποφάσιστων πολιτών τείνει να υποστηρίζει τον διαφαινόμενο νικητή (the bandwagon effect). Η ανάγκη της Ελλάδας για αυτοδύναμη κυβέρνηση δια στόματος Κυριάκου Μητσοτάκη και η αδυναμία του Αλέξη Τσίπρα για συνεργασίες ήταν επίσης θέματα που απασχόλησαν τον ηλεκτρονικό Τύπο σε μεγάλα ποσοστά.
Στο πλαίσιο της έρευνας μας διαπιστώσαμε ότι στην ψηφιακή δημόσια σφαίρα επικρατούν ποσοτικά τα άρθρα που προέρχονται από μέσα δεξιού πολιτικού προσανατολισμού. Τα ζητήματα που αναδείχθηκαν ή αντίστοιχα αποσιωπήθηκαν από τον ηλεκτρονικό Τύπο αποτυπώνονται και στην έρευνα της aboutpeople για το News247 σχετικά με τα κριτήρια του εκλογικού σώματος. Επιπλέον, η κάλυψη των πολιτικών κομμάτων αντιστοιχεί +/- 3% με τα εκλογικά αποτελέσματα του 1ου γύρου των εκλογών.
Η επισκόπηση των ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης θα συνεχιστεί μέχρι το 2ο γύρο των εκλογών και θα δημοσιεύουμε σε εβδομαδιαία βάση, δίνοντας την ευκαιρία σε δημοσιογράφους, ακαδημαϊκούς, ερευνητές και ενδιαφερόμενους πολίτες να παρακολουθούν τη διαδικτυακή δημόσια σφαίρα.
Μείνετε μαζί μας!
Υπογράφουν: Ιωάννα Αρχοντάκη και Δημήτρης Παπαευαγγέλου
Το MediaWatch είναι ένα εργαλείο καταγραφής και παρακολούθησης των ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης. Κατά την προεκλογική περίοδο καταγράφονται καθημερινά τα θέματα που καλύπτονται στις ειδήσεις, οι πολιτικοί δρώντες (πολιτικά κόμματα και πρόσωπα), καθώς και οι ισχυρισμοί κάθε άρθρου με τη δυνατότητα της μεταξύ τους αντιπαραβολής.
Κατά την προεκλογική περίοδο θα παρακολουθούμε όλα τα εγγεγραμμένα μέσα ενημέρωσης στο διαδικτυακό μητρώο της Ελληνικής Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας (περίπου 1.500), αναλύοντας καθημερινά περισσότερα από 25.000 άρθρα.
Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε μαζί μας.
Στηρίξτε την προσπάθειά μας. Ακολουθείστε μας στο Twitter.
