Türkiye’de Siber Güvenlik ve Bilgi Güvenliği Eğitimi
Nesnelerin internetinden büyük veriye, blok zincirden bulut bilişime, yapay zekadan 6G ile hayatımıza girmesi beklenen duyuların internetine kadar her gün yeni teknolojileri tecrübe ederek, düşünme davranma ve iş yapma şekillerimizin hızla dönüştüğüne şahit oluyoruz.
Teknoloji ne kadar gelişirse gelişsin, verimizi, kendimizi, kurumlarımızı siber tehditlere karşı korumamız ihtiyaçlar hiyerarşinde yerini aldı. Artık siber güvenlik dijital dünyanın bir zorunluluğudur.
İşte tam da bu nedenlerle bugün dünyada ve ülkemizde siber güvenlik alanı nitelikli ve yetkin insan kaynağına en çok ihtiyaç duyulan meslek alanıdır.
ISC(2) tarafından yapılan bir araştırmaya göre, 2022 yılında dünya genelinde siber güvenlik açığı yaklaşık 3 milyonun üzerindedir. Bu rakamın 2025 yılına kadar daha da artması beklenmektedir.
Türkiye’de bu alanda neler yapılıyor?
Siber güvenlik alanında uzman yetiştirmeye yönelik programların son yıllarda arttığını söyleyebiliriz. Türkiye’de siber güvenliğin eğitim alanında gelişimi yüksek lisans programları ile başlamış, bugün 24 üniversitemizde siber güvenlik ve bilgi güvenliği alanlarında yüksek lisans programları mevcuttur.
Lisans düzeyinde “Siber Güvenlik” alanına özel açılmış bir lisans programı henüz bulunmamakla birlikte, siber güvenliğin alt alanlarından “Adli Bilişim” ve “Bilgi Teknolojileri Güvenliği” alanlarına özel lisans programları mevcuttur.
Yalnızca siber güvenlik alanında öğretim programı sunacak “Siber Güvenlik Meslek Yüksekokulları” 2023 yılında açılmıştır. SG MYO’da verilen ilk program “Siber Güvenlik Analistliği ve Operatörlüğü”dür. 4 üniversitemizde açılmıştır.
Türkiye genelinde 28 meslek yüksekokulu “Bilişim Güvenliği Teknolojisi” programları ile bilişim teknolojilerinin güvenliğini sağlamaya yönelik siber güvenlik dersleri sunmaktadır. Bu okullar bilişim alanı dışında farklı disiplinlere yönelik programları da olan genel meslek yüksekokullarıdır.
>>İlköğretim ve Ortaöğretim
Siber güvenlik farkındalığını küçük yaşta sağlamak amacıyla Milli Eğitim Bakanlığı’nın içerik portali EBA’da bir Siber Güvenlik Portalı oluşturulmuştur. Portalde güvenli internet kullanımı çerçevesinde özellikle öğretmen ve öğrencilerin yararlanabileceği mobil oyun, video ve infografikler ile; temel kavram ve terimler (kişisel veri, siber zorbalık, zararlı yazılım vb.), güvenli şifre oluşturma, teknolojinin ve internetin doğru kullanımı, sosyal ağlar ve siber zorbalık gibi konularda bilgilendirme içerikleri servis edilmektedir.
MEB ilköğretim ve ortaöğretim müfredatında doğrudan siber güvenlik/bilgi güvenliği ile ilgili içerik bulunmamakla birlikte ilköğretimde “Bilişim Teknolojileri ve Yazılım”, ortaöğretimde “Bilgisayar Bilimi” başlıklarında siber güvenlik ve bilgi güvenliği içeriklerine yer verilebilmektedir. Mesleki eğitim sunan Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri’nde “Bilişim Teknolojileri” alanında “Siber Güvenliğe Giriş” dersi 11. sınıfta verilmektedir.
Ortaöğretim düzeyinde siber güvenlik alanına özel eğitim ve öğretim sunan bir lise vardır. Pendik Teknopark İstanbul Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, diğer adıyla Siber Güvenlik Lisesi İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Teknopark İstanbul arasında imzalanan işbirliği protokolü ile Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanlığı ve Savunma Sanayi Başkanlığı destekleri ile 2020 yılında teknopark yerleşkesinde açılmıştır. Açıldığı günden bu yana %1'lik dilimden öğrencileri çekmeyi başaran Siber Güvenlik Lisesi’nin müfredatı güncel siber güvenlik ve teknoloji alanlarına uygun olarak Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi koordinasyonunda siber güvenlik sektörü, MEB MTEGM ve üniversitelerden uzman akademisyenlerin katılımı ile yapılan çalışmalar ile 2022 yılında revize edilmiştir.
2022 yılında Mesleki ve Teknik Eğitim ortaöğretim kurumlarında siber güvenlik müstakil alan olarak kabul edilmiştir. Bu tarihten önce siber güvenlik dersleri “Bilişim Teknolojileri” alanı altında bir “dal” olarak tanımlanmış durumda idi.
>>Ön Lisans
Türkiye genelinde 28 meslek yüksekokulunda bilişim teknolojilerinin güvenliğini sağlamaya yönelik siber güvenlik dersleri “Bilişim Güvenliği Teknolojisi” programı ile sunulmaktadır. Müfredat bilgisine ulaşılan okulların müfredatı incelendiğinde siber güvenlik ve bilgi güvenliği temellerinin yanı sıra “Bilgisayar Programcılığı, Bilişim Hukuku, Bilgisayar Ağları ve Donanımları, İşletim sistemleri, web teknolojileri, veri tabanları, kriptoloji, siber saldırı ve savunma” gibi konularda eğitim içeriği sağlandığı görülmektedir. Tüm okullarda yukarıda sayılan dersler neredeyse ortak olup, bazı okullarda güvenlik cihaz yönetimi, güvenlik duvarı yönetimi, adli bilişim, son kullanıcı güvenliği, mobil güvenlik, sızma testleri, güvenli yazılım geliştirme, sosyal mühendislik, güvenlik standartları gibi konuların da ana müfredata dâhil edildiği görülmüştür. Ancak her okula göre uygulama usulü, ders müfredatı içeriği farklılık göstermektedir. “Siber Güvenlik” adı ile bir vakıf üniversitesi MYO’da verilen bir önlisans programı mevcuttur.
Siber güvenlik alanına özel eğitimler verecek “Siber Güvenlik Meslek Yüksekokulları”, Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanlığı ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı arasında 05.10.2022 tarihinde imzalanan işbirliği protokolü çerçevesinde Ankara Üniversitesi, Ege Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi ve Gebze Teknik Üniversitesi’nde açılmıştır. Okullarda ilk olarak açılan “Siber Güvenlik Analistliği ve Operatörlüğü” ön lisans programı, öğretim dili en az %30 İngilizce olacak şekilde 2023 yılı güz döneminde eğitime başlayacaktır.
Program “Siber Güvenlik Olay Analisti, SGOM/SOME 1. Seviye Destek Elemanı, Siber Tehdit İstihbarat Analisti ve Siber Güvenlik Sistemleri Operatörü” uzmanlıklarında, kurumların siber olay yönetim süreçlerinde ve siber güvenlik altyapılarının yönetiminde çalışacak nitelikli ve donanımlı meslek elemanlarını yetiştirmek üzere tasarlanmıştır.
Siber güvenlik meslek yüksekokullarında siber güvenlik sektöründeki önde gelen firmalar ile yapılan işbirliği çalışmaları ile sektör uzmanından eğitimler, laboratuvar, sahada deneyim gibi öğrencilerin uygulama pratiklerini gerçek saha deneyimleri ile artıracak, sektörü tanıyarak öğrenecekleri bir müfredat hazırlanmıştır. Bu nedenle belirlenen okullar fiziki olarak, siber güvenlik sektöründe yer alan firmaların da bulunduğu teknoparklar içerisinde konumlandırılacaktır.
>>Lisans
Ülkemizde henüz “siber güvenlik” adı ile bir lisans programı bulunmamaktadır. Ancak Fırat Üniversitesi’nin sunduğu “Adli Bilişim Mühendisliği” ve Yeditepe Üniversitesi’nin sunduğu “Bilgi Teknolojileri Güvenliği” programlarında siber güvenlik müfredatından dersler yoğun olarak yer almaktadır.
>>Yüksek Lisans ve Doktora Programları
Siber güvenlik ve bilgi güvenliği alanında tezli, tezsiz, uzaktan tezsiz vb. farklı türlerde 2023 yılı itibarı ile 24 üniversitede, 26 farklı yüksek lisans programı açıldığı görülmüştür.
Doktora düzeyinde ise yalnızca 5 üniversitede program bulunduğu görülmüştür.
Eğitim Alanındaki Diğer Çalışmalar
Siber güvenlik alanında nitelikli iş gücü gelişimine yönelik faaliyetler kamu, STK ve özel sektör eliyle de gerçekleştirilmekte olup, bu çalışmalardan bazıları aşağıda verilmiştir.
- BTK Akademi,
- Türkiye Siber Güvenlik Kümelenmesi Eğitim Programları,
- 1 Milyon İstihdam Projesi siber güvenlik eğitimleri ,
- Siber Vatan Projesi
- BÜSİBER Eğitim ve Kamp Programları
- Özel Sektör, Üniversiteler ve Dernekler tarafından yapılan kısa dönemli Siber Güvenlik Kampları
- Siber Koza Programı
- THY Take Off Programı
Sonuç
Türkiye’de siber güvenlik ve bilgi güvenliği eğitimlerinin sayıca artması siber güvenlik alanındaki iş gücü eksikliğinin giderilmesine doğrudan etkiyecek bir husustur. Bununla birlikte sektörün ihtiyacının belirlenerek, okullarda bu ihtiyaca uygun sayı ve nitelikte iş gücü sağlanması, mezunların kamu, özel sektörde istihdamını artıracak işbirliği modellerinin geliştirilmesi, okullarda siber güvenlik eğitimi verecek eğitmenlerin sayısı ve niteliğinin artırılması, tüm bu kapasite geliştirme çalışmalarının da bütüncül bir bakış açısı ile ulusal strateji ve politikanın parçası olarak yürütülmesi elzemdir. Hali hazırda birçok özel sektör ve kamu kurumu siber güvenlik ve bilgi güvenliği alanında eğitim veriyor görünmekle birlikte bu eğitimleri alanların sektörde istihdamına ilişkin bir veri mevcut değildir. Eğitim kalitesi, eğitmen ve öğrencilerin gelişimi, mezunların sektöre kazandırılması konusunda denetleme ve izleme mekanizmalarının aktif olarak çalıştırılması önemli görülen bir husustur.
Notlar:
- Açık kaynaklar üzerinden yapılan araştırmalar neticesinde erişilen sonuçlardır.
- Bilişim Hukuku, Denetim ve Risk Yönetimi gibi alanlarda verilen yüksek lisans programları çalışmaya dahil edilmemiştir.
- Eklenmesi gerektiği düşünülen diğer hususlar için iletişime geçebilirsiniz.
