4.5 Data story “เปิดตลาดกัญชากับธุรกิจที่น่าจับตามอง”
“กัญชา” สิ่งที่ต้องห้ามก้าวข้ามสู่สิ่งที่สร้างรายได้ เมื่อกัญชาถูกปลดล็อคในประเทศไทยได้สร้างความตื่นตัวไปยังผู้คนที่ตั้งคำถามในใจมากมาย ด้วยความคิด รากฐานของคนไทยที่ปลูกฝังสั่งสอนกันมาว่า กัญชานั้นเป็นสิ่งต้องห้าม อันตรายและไม่ควรทดลองใช้ เพราะผิดกฎหมาย ผิดต่อความคิด และผิดต่อแนวความเชื่อที่เป็นแง่ลบ จนมาวันนี้ที่ “กัญชา” จะเข้ามาทลายกำแพงความเชื่อเดิมๆ เปลี่ยนความเชื่อใหม่ กลับเป็นสิ่งที่น่าค้นหา มีความท้าทาย อยากลอง เข้ามาอยู่ในชีวิตประจำวันมากยิ่งขึ้น ซึ่งกลายเป็นกระแสที่น่าจับตามอง จึงได้มีความคิดที่เป็นเป้าประสงค์หลักที่จะทำให้ผู้คนได้เข้าถึงแหล่งข้อมูลเกี่ยวกับกัญชาที่ครอบคลุม เป็นประโยชน์ เข้าถึงข้อมูลได้ง่ายมากขึ้น บางคนไม่เพียงแต่เข้าถึงข้อมูลแต่อาจนำข้อมูลไปต่อยอดธุรกิจกัญชา
สำหรับงาน “เปิดตลาดกัญชากับธุรกิจที่น่าจับตามอง” จากวิชา Data Storytelling และคลาสจากวิทยากร คุณหนุ่ย (การตลาดวันละตอน) มีประโยชน์ช่วยต่อยอดงานได้หลายด้าน เริ่มตั้งแต่การใช้คำหรือภาษาที่คนส่วนใหญ่ใช้ในการค้นหา (keywords search) สิ่งที่คาดหวัง สิ่งที่ต้องการของคนที่กำลังสนใจอยู่
โดยเรากับทีมได้นำเสนอหัวข้อกันมาแล้วเลือกชื่อเรื่อง ซึ่งในการเลือกเราได้คำนึงถึงสิ่งที่กล่าวมาข้างต้น และมีการตั้งคำถาม Ask a good question 1). แนวโน้มและโอกาสของโอกาสตลาดกัญชา? 2). รูปแบบธุรกิจกัญชา? 3). กระบวนการประกอบธุรกิจกัญชา? เพื่อกำหนดประเด็นในการเล่าเรื่อง และรู้ข้อมูลที่ต้องการเก็บ Data Collection เราได้แบ่งช่วยกันเก็บข้อมูลต่าง ๆ จากหลายๆ แหล่ง ทั้งจากเวปไซต์หน่วยงานราชการ ได้แก่ สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) และกระทรวงสาธารณสุข จากสำนักข่าวออนไลน์ต่างๆ จาก Google trends และจากการสัมภาษณ์ผู้ที่อยู่ในวงการกัญชา เพื่อรวบรวมเป็นฐานข้อมูลให้มีมากเพียงพอ
Data Preparation
หลังจากนั้นเราได้นำมาคุยกันและคัดเลือกเฉพาะเนื้อหาที่ตรงตามโครงร่างที่เราได้วาง flow ของเนื้องานไว้ รวมถึงเราได้มีการจัดลำดับความสำคัญของเนื้อหา มีการนำเสนอในรูปแบบ รู้หรือไม่ มีการเลือกใช้รูปแบบกราฟให้เหมาะสมกับข้อมูลเพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจได้ง่าย ไม่ซับซ้อน รวมถึงทางทีมได้ดีไซน์อธิบายเกี่ยวกับส่วนต่างๆ ของกัญชา ซึ่งทำให้ดูน่าสนใจ อ่านง่าย เห็นภาพได้ชัดเจน
Data Analysis เมื่อมีการร้อยเรียงเรื่องราวนำเสนอเสร็จแล้ว เรามีการประชุมดูภาพรวมทั้งหมดอีกครั้ง วิเคราะห์การเล่าเรื่อง ซึ่งเราได้มีการปรับลำดับบางส่วนเล็กน้อยเพื่อให้เล่าเรื่องได้ต่อเนื่อง ไม่สะดุดหรือเกิดคำถาม ในการวาง flow งานแรกอาจจะไม่ใช่สิ่งที่ตายตัวว่าจะต้องทำแบบนั้น ในความเป็นจริงเมื่อเราได้ดำเนินการเล่าเรื่องราวทั้งระหว่างทางและตอนเสร็จ ทำให้เห็นสิ่งที่ควรปรับหรือเพิ่มเพื่อให้ข้อมูลที่นำเสนอน่าน่าสนใจ น่าอ่านมากขึ้น
Data Storytelling เราได้นำเนื้อหามาดีไซน์ออกแบบการนำเสนอคงคอนเซป mood & tones ให้ล้อกับสีของกัญชา มีการใช้ภาษาที่ดูเป็นมิตร ทำให้อ่านง่ายและเพลิน พร้อมทั้งมีการเพิ่มปุ่มใส่ลิงก์เพื่อให้ข้อมูลเพิ่มเติมสำหรับผู้อ่านที่ต้องการรายละเอียด เป็นการเพิ่มความสะดวกสบายให้กับผู้อ่าน โดยมุ่งให้การเล่าเรื่องถูกเรียบเรียงเป็นลำดับเพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจง่ายและนำไปใช้เป็นประโยชน์ได้
สรุปสิ่งที่ได้เรียนรู้จากกระบวนการสร้าง data storytelling คือ การสร้างเสน่ห์ให้กับเนื้อหาข้อมูลเพื่อให้กลุ่มผู้อ่านได้ใช้ประโยชน์ ผ่านรูปแบบการนำเสนอ การรวบรวมข้อมูลให้ได้ข้อมูลที่มากเพียงพอ ครบประเด็นของการสื่อสาร โดยคำนึงถึงเหตุผลว่าผู้อ่านจะได้รับอะไรจากการอ่านของเรา และสิ่งสำคัญคือการนำข้อมูลมาคัดกรอง วิเคราะห์ และจัดลำดับความสำคัญของข้อมูล รวมถึงการวางโครงร่างการเล่าเรื่องตั้งแต่ข้อมูลพื้นฐานที่ใช้การเริ่มเล่า (setting) การปูเรื่องราวไปถึงจุดสำคัญ (Climate) ซึ่งทั้งหมดต้องตอบโจทย์การนำเสนอข้อมูล เมื่อค้นหาข้อมูลเกี่ยวกับกัญชาจากแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ จะพบว่าข้อมูลส่วนใหญ่เป็นข้อมูลที่เป็นทางการไม่น่าสนใจ เราเลยเปลี่ยนข้อมูลที่ไม่น่าดึงดูดใจเหล่านั้นให้มาในรูปแบบที่เป็นมิตร อ่านแล้วกระชับ เข้าใจง่าย เพื่อที่จะได้ดื่มด่ำกับข้อมูลอย่างมีอรรถรส ทั้งตัวอักษร สี รูปภาพ วิดีโอ และกราฟต่างๆที่ง่ายต่อการเข้าใจผ่านจากการนำเสนอ โดยใช้ภาษาที่เข้าใจง่าย กระชับ ตรงประเด็น ให้เห็นภาพ ผู้ที่สนใจเกี่ยวกับกัญชาสามารถอ่านตามแล้วเข้าใจและสามารถใช้ประโยชน์จากข้อมูลที่นำเสนอได้ด้วยคอนเซปที่ง่ายต่อการเข้าถึง
สามารถดู Data Story ที่แก้ไขเรียบร้อยแล้วได้ที่:
https://suwannapang.wixsite.com/cannabis
โดยส่วนตัวชื่นชอบการนำเสนอที่แตกต่างไปจากภาพลักษณ์เดิมๆ เพราะคิดว่าการอธิบายเรื่องราวต่างๆ ไม่ต้องเป็นเพียงตัวหนังสือที่เรียงร้อยถ้อยคำแบบเมื่อก่อน รูปแบบการนำเสนอส่งผลต่อการอ่านอย่างมาก การใช้กราฟ รูปภาพ VDO บทสัมภาษณ์ ล้วนแต่ทำให้งานมีความสร้างสรรค์มากยิ่งขึ้น และรังสรรค์ผลงานที่ผู้คนได้มีประโยชน์จากการอ่านและต่อยอดเป็นธุรกิจได้เปรียบเสมือนกับเมล็ดพันธุ์เพียงเม็ดเดียวที่สามารถแตกกิ่ง ก้านออกไปจนกลายเป็นต้นไม้ใหญ่ได้ คิดว่าสามารถนำไปประยุกต์ใช้กับงานที่ทำและ IS ได้ทั้งคู่ เพราะองค์ความรู้ที่ได้ทำออกมานั้นสามารถทำให้เราเข้าใจในข้อมูล และรู้จักนำไปใช้ประโยชน์ได้ ส่วนตัวทำงานด้านการตลาด ก็สามารถนำข้อมูลมาทำในรูปแบบที่เป็นประโยชน์แก่องค์กรในรูปแบบใหม่ๆ ที่ทำให้คอนเทนต์เป็นที่น่าสนใจมากยิ่งขึ้นและอาจเพิ่มผลประกอบการให้องค์กรได้ การให้สัดส่วนความสำคัญของชิ้นงาน artwork สิ่งที่ดึงดูดสายตา ภาษาหรือคำที่พูดถึงกัน การแบ่งเนื้อหาถ้าเกิดมีหลายประเด็นอยู่มากเกินไป
อิสรีย์ เบญจผ่องวัฒนา
สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ คณะนิเทศศาสตร์และนวัตกรรมการจัดการ
