Yapay Zekâ Teknolojilerinin Organizasyonel Etkisi
Dijital dönüşüm serisine devam ediyoruz..
Bilişsel teknolojiler sayesinde makro seviyede yaratılması beklenen katma değerin mikro ölçekte işletmeleri ve organizasyon yapılarını etkilemesi beklenmektedir. Dikkat edilmesi gereken nokta işletmenin sürdürülebilirliği bilişsel teknolojilere karşı olan farkındalığını geliştirmesine ve teknolojik dönüşüm süreci için ne kadar çabuk bir şekilde harekete geçebileceğine bağlı olarak değişmektedir. Aksi takdirde bilişsel teknolojilerin yaratacağı rekabet ortamında işletmelerin faaliyetlerine devam edemeyerek pazarda rakiplerinin gerisinde kalması beklenmektedir.
Teknolojik dönüşüm sürecine hazırlıklı olmak isteyen işletmeler bilişsel teknolojilere ilişkin strateji çalışmalarını sürdürerek işletmelerin rekabet edilebilirlik seviyesini yükseltebilmektedir. Organizasyon yapısı içerisinde yapay zekânın iş süreçlerine entegrasyonunun sağlanması ile birlikte akıllı teknolojiyi kullanan işletmeler yapay zekânın bir sonucu olarak verimlilik ve etkinlik düzeylerini arttıracaktır. Bunun gerçekleştirilmesi ancak önceden planlanmış yapay zekâ alanındaki bir strateji çalışmasının sonucu olarak ortaya çıkacaktır. Çünkü işletmeler tarafından yapay zekâ teknolojilerinin doğru planlanması, geliştirilmesi üretkenlik, iş memnuniyeti ve refahın altın çağını başlatabilir (HBR, 2019: 17).
İşletmeler teknolojik dönüşüm sürecinde farklı beklentiler içerisinde olacaktır. İşletmeler tarafından yapay zekâ teknolojilerinden beklenen faydalar aşağıda sıralanmaktadır (Deloitte, 2017: 7):
· Ürün özelliklerinin, fonksiyonunun ve performansının geliştirilmesi (%51)
· Kararların daha iyi verilmesi (%35)
· Yeni ürün yaratılması (%32)
· Firma içi operasyonun optimize edilmesi (%36)
· Otomasyon sayesinde personelin daha yaratıcı olması (%36)
· Yeni pazarların keşfedilmesi (%25)
· Firma dışı süreçlerin optimize edilmesi (pazarlama ve satış, vb.) (%30)
· Otomasyon ile personel sayısının azaltılması (%22)
Bilişsel teknolojilerin iş süreçleri ile entegrasyonunda Walmart örneği incelendiğinde Walmart’ın New York’ta yapay zekâ teknolojilerini iş süreçlerine entegre bir şekilde tasarladığı yeni mağazasını faaliyete soktuğu görülmektedir. Mağazanın 50.000 metrekarelik perakende alanı ile 100'den fazla çalışanı bulunmaktadır. Teknoloji sayesinde personel hangi ürün için ne zaman stok ihtiyacının doğacağını kesin olarak tahmin edebilmektedir. Bu sayede ürünler müşteriler için taze bir şekilde raflarda ve istedikleri zaman ulaşılabilir olmaktadır. Teknolojinin kullanılmasındaki asıl amacın aşağıdaki fonksiyonlar için tasarlandığı açıklanmıştır (Smith, 2019);
· Raftaki ürünün algılanması veya tespit edilmesi
· Spesifik ürünlerin tanınması (yani 1 kilo kıyma ile 2 kilo kıyma arasındaki farkları ayırt etmek)
· Yaklaşan (öngörülen) satış talebi ile raftaki miktarların karşılaştırılması
Walmart, bu teknolojiyi kullanabilmenin kolay olmadığını dile getirmektedir. Kurulan sistem sayesinde mağazadaki personelin envanter kontrolü için mağazayı sürekli olarak dolaşmasına gerek kalmadığı vurgulanmaktadır. Bunun yerine, çalışanların mesai başlamadan önce depodan hangi ürünleri raflara getireceklerini bildiğine değinilmektedir (Perez, 2019).
Walmart örneği yapay zekânın bütün iş süreçlerine entegrasyonundan ziyade öncelikle belirlenen iş süreçleri için entegre edildiğini göstermektedir. Diğer bir deyişle teknoloji kullanımı Walmart’ın amacı doğrultusunda belirlenen alanlar ile sınırlandırılmıştır. Mağaza içerisinde hizmet veren geleneksel ödeme noktaları da mevcuttur. Bu sayede yapılan teknoloji yatırımının maliyetleri yönetilebilir düzeyde tutulmuş, aynı zamanda teknolojinin uygulanma başarısı da artmıştır. Kısacası yapay zekâ ile işletmelerin nasıl operasyonel verimliliği yakalayacağı konusuna bir örnek teşkil etmektedir. Çünkü personelin ürün takibini raflarda manuel olarak yapmadığı bir durumda operasyonun personele ihtiyaç duyulan başka bir alanında personelin yardımcı olma imkânı oluşmaktadır. Bu doğrultuda Walmart’ın firma içi operasyonu ile firma dışı süreçlerinin (pazarlama ve satış, vb.) optimize edilmesi ve otomasyon sayesinde personelin daha yaratıcı olması hususlarında ilerleme sağlanması beklenmektedir.
Organizasyon seviyesinde yapay zekânın ne şekilde yönetilmesi gerektiği serinin devamında insan makine iş birliği, veri ve iş süreçleri üzerindeki katma değeri ile yapay zekâ içerisindeki iç denetim fonksiyonu ve iç kontrol mekanizmalarının rolü başlıkları altında incelenecektir.
Referanslar:
Harvard Business Review (HBR), (2019), On AI, Analytics, and the New Machine Age, Harvard Business Review Press.
Deloitte, Bullish on the business value of cognitive, Leaders in cognitive and AI weigh in on what’s working and what’s next, The 2017 Deloitte State of Cognitive Survey.
Smith, Matt. (2019), Walmart’s New Intelligent Retail Lab Shows a Glimpse into the Future of Retail, IRL.
Perez, Sarah., (2019), Walmart unveils an AI-powered store of the future, now open to the public.
